Avrupa Birliği GDO Mevzuatı ve T ü rk Bi yogüvenlik Kanunu

1. Avrupa BirliğiGDOMevzuatıveTürkBiyogüvenlikKanunu Dr. Rodolphe de Borchgrave Arcadia International® Türkiye Yem Sanayicileri Birliği 10. Uluslararası Yem Kongresi Antalya, 24 Nisan 2010

2. İçerik • KAPSAM • GIDA VE YEMLERDE GDO KULLANIMI HAKKINDA AB MEVZUATI • TÜRK BİYOGÜVENLİK YASASIYLA KARŞILAŞTIRMA • İLERİYE DÖNÜK DÜŞÜNCELER

3. Arcadia International ® • Şirket Profili: • Tarım-gıdazinciridanışmanları • Uluslararası bir uzmanlar ağı • Bilgi için: www.arcadia-international.net • GDO ve ilgli konulardaki know-how: • AB politikalarının değerlendirmesi (GDO gıda, yem, tohum, vs.) • GD düzenlemeleri ve biyogüvenlik danışmanlığı • Global ölçekte “GDO/GDO’suz”tercihinin ekonomisi • 2001/18/EEC sayılı EC direktifi hakkında seminer • Bir FP6 araştırma projesi olan SIGMEA (GD ürünlerin ekolojik ve sosyo-ekonomik etkileri hakkında) • EFSA’nın denetlenmesi

4. GDO Ürünler Nelerdir ? GDO: Değiştirilmiş gen  Değiştirilmiş protein “GDO içeren veya GDO’dan oluşan” “GDO’dan üretilen” - Tohum: DNA - Yağ - Mahsul: DNA, protein - Lesitin - Küspe: DNA, protein - İzoglikoz  DNA yok, protein yok Hayvancılık : “GDO ile beslenmiş”  DNA yok, protein yok

5. AB’de GDO Düzenlemesi: Genel Bakış • GDO • Yetiştirme: Direktif 2001/18 • Üye Devletler ve 3. ülkeler arasındaki hareketler (Cartagena): Yönetmelik 996/2003 • Birlikte Mevcudiyet: ABKılavuz İlkeleri + Ulusal Mevzuat • Gıda Güvenliği • Beyaz Kitap • Gıda Kanunu: 178/2002 • Pazarlama İzni: • Katkılar: Direktif 89/107 • Takviyeler: 2002/46 • Yeni Gıdalar: Yönetmelik 258/97 Gıda ve Yem “GDO paketi” (İthalat) Yönetmelik 1829/2003 ve 1830/2003

6. Yetiştirme(1990/18’i yürürlükten kaldıran Direktif 2001/18) • Kapsam: • Çevreye “kasti serbest bırakma” • Yetiştirme (Bölüm C) veyaAraştırma (Bölüm B) • Onay: • Bildirim + dosya bir üye devletin yetkili makamına sunulur. • Üye devletin yetkili makamı, sağlık ve çevre hususlarını da kapsayan bir risk analizi yapar. • Kamuoyuna danışılır. • Yetkili makam nihai kararını Avrupa Komisyonu’na bildirir. • İtiraz durumunda topluluk prosedürleri uygulanır. • Özellikler: • Tesadüfi mevcudiyet için etiketleme • Serbest dolaşım • Korunma klozu

7. Düzenleme Yaklaşımlarının Karşılaştırması Not: Arcadia, başlıca GD düzenleme çerçevelerinin tam bir karşılaştırmasını Haziran 2010’da yayınlayacaktır.

8. Düzenleme Yaklaşımlarının Karşılaştırması (devam)

9. GıdaveYem: 2003 öncesindeki durum • Yasal temel:258/97 sayılı Yönetmelik (Yeni Gıdalar Yönetmeliği) • Kapsam : • Gıda: “GDO’dan üretilen”veya“GDO içeren / GDO’dan oluşan” • Yem: Kısmen • Gıda için onay prosedürü: • “GDO’dan üretilenler” için: • Başvuru, üye devlete Avrupa Komisyonu üzerinden iletilir • “Esaslı Eşdeğerlilik” üye devlet tarafından tespit edilir • “GDO’dan oluşanlar” için: • Başvuru, risk analizi için bir üye devletin yetkili makamına sunulur (3 ay). • Sonrasında Komisyon tarafından diğer üye devletlere sunularak yorumları alınır (60 gün). • Başka değerlendirmeler gerekmiyorsa Pazara sunum • Başka değerlendirmeler gerekiyorsaDaimiKomite  Bakanlar Konseyi

10. GıdaveYem: 2003 sonrasındaki durum • Yasal temel: • Yönetmelik 1829/2003 ve 1830/2003 • Kapsam: • GıdaveYem • “içeren/oluşan”ve“...’dan üretilen” • Amaç ve prensipler: • Güvenli ve sağlıklı gıda ve yemlerin serbest dolaşımı • İnsan hayatı ve sağlığının üst düzeyde korunması • Topluluk prosedürü izlenerek bilimsel temelli bir güvenlik değerlendirmesi • GDO gıda değerlendirmelerinde üye devletlerin yetkili makamları arasındaki farklılıkların giderilerek rekabette oluşabilecek çarpıklıkların önlenmesi • Merkezi prosedür : Risk analizinin EFSA tarafından yapılması • “Tek anahtar, tek kapı” : gıda ve yem -tüm kullanım amaçları için

11. OnayProsedürü (Yönetmelik 1829/2003) Süreler 6 ay + Süre dondurma 3 ay (30 gün danışma süresi dahil) Belirsiz 3 ay Dosyanın Sunulması Üye Devlet Avrupa Komisyonu Dosyanın Tetkiki Risk Değerlendirmesi EFSA Risk Değerlendirmesi Risk Yönetimi AvrupaKomisyonuSağlık ve Tüketici Genel Direktörlüğü (SANCO) Gıda Zinciri ve Hayvan Sağlığı Daimi Komitesi (SCoFCAH) KARAR Bakanlar Konseyi BENİMSEME AvrupaKomisyonu

12. Etiketleme ve İzlenebilirlik(Yönetmelik 1829/2003 ve 1830/2003) • Etiketleme: • GDO kaynaklı veya %0.9 ve üstü GDO içeren gıda ve yem ürünleri • GDO’dan üretilen (mesela Yağ) gıda/yemler: “GDO’dan üretilmiştir” • GDO yemle beslenen hayvanlardan elde edilen hayvansal ürünler etiketlenmez. • Negatif etiketleme (“GDOiçermez”) yapılmaz (gözden geçirilmektedir!) • İstisnalar : işleme yardımcıları ve katkılar • İzlenebilirlik: • Mecburidir. • Bir kademe yukarı (ileri izleme), bir kademe aşağı (geriye dönük izleme) • Kayıtlar 5 yıl saklanır.

13. Sorunlar • Onay sürecinin etkinliği ve verimliliği • Süre • Şeffaflık • Maliyet • “İstifli” olayların onaylanması • Diğer onay rejimleriyle tutarlılık • Kararkriterleri: sosyo-ekonomikkriterler • Onaylardaki zamanlama uyumsuzluğu ve düşük seviyeli mevcudiyet için sıfır tolerans politikası • Etiketleme • Aslında GDO gıda/yemlerin etiketlenmesigerekli mi ? • Yağ gibi ürünler niçin“...’dan üretilmiştir”şeklinde etiketlenmeli ? • Tutarlılık: Bütün “GDO’dan” ürünler etiketlenmiyor. • “GD değildir”etiketiolmalı mı? • %0.9 eşiğinin anlamı ? • Etiketleme ve kamuoyunun kabulü

14. Türk GDO Düzenlemesi: Genel Bakış BiyogüvenlikYasası(Mart 2010) • GDO onayı –tüm kullanım amaçları için Gıda ve Yem Yönetmeliği (Ekim 2009) • Gıda ve Yem • İthalat, işleme, ihracat • İzin • Etiketleme

15. Türkiye-ABKarşılaştırması

16. Türkiye-ABKarşılaştırması (devam)

17. İleriye dönük düşünceler • Hayvancılık sektörünün protein bağımlılığını göz önüne alın. • Dünya genelindeki GDgelişmelerini yakından takip edin ve esneklik sağlayıcı tedbirler alın. • Onayların zamanlaması kontrol altına alınmalıdır. • Keyfi ( bilimsel dayanağı olmayan) veyaorantısız yaptırımlardan kaçının. • Sıfır riskin maliyeti, keyfiolarak büyüme eğilimindedir. • Yasal belirsizliklerin oluşmasına izin vermeyin. • Bir referans düzenleme olarak, AB muhtemelen dünyadaki en sıkı onay rejimini uygulamaktadır !

18. İlginize teşekkürler ! rodolphe.deborchgrave@arcadia-international.net