Samenlevingsopbouw

1. Historiek Samenlevingsopbouw Interventies Regelgeving Professionalisering Inleiding Thema’s

2. Samenlevingsopbouw Inleiding • deskundige en onafhankelijke ondersteuning • maatschappelijk kwetsbare groepen • participatie aan de samenleving • oplossingen voor collectieve problemen Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering • het ondersteunen van doelgroepen • het ontwikkelen van vernieuwende oplossingen • het bewerkstelligen van structurele maatregelen

3. Samenlevingsopbouw Inleiding • Is het bestaan van samenlevingsopbouw wel nodig? • Waarom is dit belangrijk? Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering “Als ik minister zou zijn, zou ik de sector afschaffen. . Ik vind dat de sector te weinig zijn maatschappelijke relevantie in de picture blijft plaatsen.” (Wim Van Damme)

4. Samenlevingsopbouw Inleiding • Verschillend van meerderjarenplan • “Eigenlijk gooien wij alles op één grote hoop en zeggen wij van: projectmatig opbouwwerk” • opbouwwerk eerst territoriaal • Ontstaan categoriaal opbouwwerk  algemeen welzijnswerk? • ’80: functioneel Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering • “Eigenlijk is het een onderscheid tussen categoriaal en territoriaal. • Historisch gezien echter is er wel een derde: functioneel opbouwwerk, dit wordt echter niet veel meer gehanteerd.”

5. Samenlevingsopbouw Inleiding • fusie in 1 structuur? (Wim VD) • Evolutie naar meer samenwerken • Belang voor de doelgroep? Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering “als wij zo’n kleine sector blijven en er geen maatschappelijk draagvlak is voor meer middelen voor onze sector, dan is het wel de vraag wat we daarmee kunnen bereiken en of het niet krachtiger kan zijn om meer te gaan samenwerken met andere sectoren of toch sterkere particuliere sector te gaan uitbouwen.”

6. Samenlevingsopbouw Inleiding • verandering in wijken • verandering in manier van werken • Ook niet meer in elke wijk, enkel deze die prioritair zijn • Accent op projectmatig werk Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering “Dat betekent dan ook dat die wijksetting een stuk verschuift naar de achtergrond.” (Wim Van Damme)

7. Samenlevingsopbouw Inleiding • tegenstelling met Alain Storme: kantelmoment ‘83 Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering “De jaren 90 en begin van 2000 zijn een kantelmoment geweest en lag de klemtoon echt op “hoe geef je zo’n organisatie nu vorm.” (Lut Vael)

8. Samenlevingsopbouw Inleiding • eigen of overheidsbeslissingen? Meerjarenplan? • onderwijs • wonen • nu meer resultaatsgericht • taal in de sector • leefbaarheid geen thema meer, maar doelstelling Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering “Ik denk dat er thema’s zijn die een beetje op en af zijn gegaan, arbeid is daar een voorbeeld van.”(Lut Vael)

9. Samenlevingsopbouw Inleiding Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering

10. Interventies Is wijkgericht werken bevorderendof stigmatiserend ? • Problemen Samenlevingsopbouw: • Probleemanalyse maken • Verschuiving • Vroeger: wijkgericht werken; • Nu: maatschappelijke problemen mogen niet geterritorialiseerdworden. • Meer afbakening, qua thema of doelgroep (bvb.: school) Praktijkvoorbeeld: Samenlevingsopbouw Brussel Vroeger: werd in alle Brusselse wijken ingegrepen Nu: wordt gewerkt in specifieke wijken rond specifieke thema’s  belangrijk nuanceverschil

11. Interventies • Contextgericht werken • Wat is er aan de hand? • Wat kan ik doen, als opbouwwerker? • Tussenkomen in de situatie van de mensen in de wijk die als • negatief wordt bestempeld. • Wat ervaren zij als welzijnsverhogend, ondersteunend? • Een handeling heeft niet altijd het gewenste effect. • Een interventie is niet neutraal.

12. Interventies Lokaal of interprovinciaal werken ? • Probleemdefinities • Oorspronkelijk: armoedesituaties • Groeiende aanwezigheid in buurten • Verschuiving naar categoriaal en functioneel opbouwwerk. Bvb.: kansarmen naar economisch werklozen, thuislozen, … • Nu een groeiend belang aan intersectoraal samenwerken. • Grotere pressiemogelijkheden t.a.v. beleid

13. Interventies • Initiatieven • Meerjarenplan (‘93) • Termijn van 5 jaar • Vorige plan: 7 thema’s • Huidig plan: 3 thema’s • Projecten moeten op voorhand verantwoord worden. • Subsidies • Stedenbeleid - Participatieve ontwikkeling • (Bvb.: Kansarmoede- projecten, Plaatselijke educatieve netwerken, …) • => Veel disciplines werken samen

14. Interventies • Participatie • Vertrouwen participanten (meetbaar?) • Verschuiving • 20 jaar geleden: negatief beeld participatie en inspraak • Activiteiten gericht op de verschuivingen in de maatschappij. • Anno 2010: ‘Doe- participatie’ • = Participatie is inherent aan methodes: • Vraaggericht werken • Mensen ondernemen zelf actie Discussie: Is vraaggericht werken uitsluitend empowering?

15. Samenlevingsopbouw Inleiding Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering

16. Regelgeving Samenlevingsopbouw Gent is een stadsdienst ? Ja / Neen • Subsidies: een overzicht • Vlaamse Overheid: Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid, Gelijke Kansen en Ontwikkelingssamenwerking • Federaal Impulsfonds voor Migrantenbeleid • Koning Boudewijnstichting • Nationale Loterij • Stedenfonds (via stad Gent) • Veiligheids- en preventiecontract (via stad Gent) • Gent Stad in werking • Electrabelfonds • Stichting Bonevolenta • EFRO-doelstelling2 • Bron: www.samenlevingsopbouwgent.be

17. Regelgeving • 64% Vlaamse financiering (sinds 2004: enveloppefinanciering) • 24% Stad Gent • Kleine %: • middelen van de Provincie Oost- Vlaanderen • RISO werkt samen met verenigingen en het algemeen welzijnswerk rond beleidssignalering inzake armoedebestrijding • Middelen voor preventie en veiligheidworden in feite bij de stad gerekend. Ze komen van het federaal niveau, maar ze worden bij de subsidies van de stad gerekend

18. Regelgeving • Kantelmomenten • Organisatie (‘83) • VIBOSO • RISO • Methodiek (‘83) • Projectmatig werken • Duidelijkheid • Goede doelstellingen • Planmatig werken • Gefaseerd werken • Meerjarenplan (’93)

19. Regelgeving • Spanningsveld autonomie/afhankelijkheid • Afhankelijk van subsidies • In Vlaanderen: residuele benadering / projectmatige benadering • Familiale netwerk is verantwoordelijk voor het welzijn • van de mens. • De overheid treedt op bij tekorten. Overheerst de agogische boven de sociaal-politieke functie ? Ja / Neen • Politiek onafhankelijk ? • Beleidsdoelstellingen / Strategiebepaling • Autonoom handelen • Nood aan dialoog en communicatie • Evenwichtsoefening

20. Regelgeving • Perspectievenstrijd • Politieke sfeer: te weinig verband met politieke contexten of beleidsniveaus • Sociale sfeer: te weinig kansen in positiebepaling • Samenlevingsopbouw als middenpool in veel belangen • Buurt • Beleid • Opbouwwerkers • Participanten • Flexibiliteit • Maatschappelijke tendensen (innovatief) • Management • Marktdenken • Professionalisering

21. Samenlevingsopbouw Inleiding • Professioneel werken is werken met onderbouwde, gelegitimeerde methoden. Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering

22. Samenlevingsopbouw Inleiding • opbouwwerkmethodiek • Wim Van Damme • Alain Storme • herstructurering in 1983 • vermethodologisering • LutVael • management organisatie Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering • Professioneel werken is werken met onderbouwde, gelegitimeerde methoden.

23. Samenlevingsopbouw Inleiding • Opbouwwerkers moeten kritisch staan tegenover maatschappelijke evoluties. Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering

24. Samenlevingsopbouw Inleiding • agogische kernopdracht • politieke kernopdracht • reflectie op maatschappelijke evoluties • thematische vorming • Alain Storme • politiek-ideologische opbouwwerker Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering • Opbouwwerkers moeten kritisch staan tegenover maatschappelijke evoluties.

25. Samenlevingsopbouw Inleiding • Het werken met vrijwilligers is een deel van de opdracht van Samenlevingsopbouw. Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering

26. Samenlevingsopbouw Inleiding • Wim Van Damme • mensen uit je doelgroep • zichzelf overbodig maken • discussie • LutVael • kwetsbaarder dan vrijwilligers in andere organisaties • deel van de opdracht van SLO Historiek Interventies Regelgeving Professionalisering • Het werken met vrijwilligers is een deel van de opdracht van Samenlevingsopbouw.

27. Samenlevingsopbouw Inleiding • gemeenschapsvorming • Lokale economie • doelgroepen • stadsvernieuwing Historiek Interventies Regelgeving professionalisering Thema’s

28. gemeenschapsvorming gemeenschapsvorming - Gemeenschappelijke punten Buurtwerk en Samenlevingsopbouw : - begrippenkader - gemeenschapsvorming - aandachtspunt oorsprong - Bespreking Buurtwerk en Samenlevingsopbouw - Discussiepunten Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen • inhoud

29. gemeenschapsvorming - Begrippen sociale cohesie, leefbaarheid en gemeenschapsvorming -> verwarring en overlapping -> verschillende invalshoeken gemeenschapsvorming Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen • Gemeenschappelijke punten

30. gemeenschapsvorming • 3 verschillende kaders omtrent GV : • - homogeniteit • - herkenbaarheid • - ambivalentie gemeenschapsvorming Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen • Gemeenschapsvorming volgens Maria De Bie

31. gemeenschapsvorming invloed op zowel - Individueel niveau - Collectief niveau gemeenschapsvorming Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen • Gemeenschapsvorming volgens Marc Verheirstraeten

32. gemeenschapsvorming - Teloorgang verzuiling - Detraditionalisering - Aandachtspunt van de samenleving -> aandachtspunt in SLO gemeenschapsvorming Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen

33. gemeenschapsvorming • - GV minder centraal : leefbaarheid centraal? • - Onrechtstreeks effect projecten • - Inspraakproces/participatie gemeenschapsvorming Lokale economie stadsvernieuwing doelgroepen • samenlevingsopbouw

34. Lokale economie

35. Lokale economie Reguliere economie = Stedelijke economie Sociale economie Informele economie Economie Het geheel van de financiële voorzieningen, de handel en industrie van een land.

36. Lokale economie Reguliere economie • Industrie • Logistiek • Service cluster • Kenniscluster • Detailhandel en horeca • Landbouw • Ambulante handel Sociale economie Informele economie • Voornamelijk gericht op winst maken (profit- of harde sector) • Groeiend belang globalisme, (neo-)liberalisme • Toenemende aandacht duurzaam ondernemen (met korrel zout)

37. Lokale economie Reguliere economie ‘De sociale economie bestaat uit een verscheidenheid van bedrijven en initiatieven die in hun doelstellingen de realisatie van bepaalde meerwaarde vooropstellen en hierbij de volgende basisprincipes respecteren: - voorrang van arbeid op kapitaal, - democratische besluitvorming, - maatschappelijke inbedding, - transparantie, - kwaliteit en duurzaamheid. Sociale economie biedt aan personen die (nog) niet op de reguliere markt terechtkunnen de mogelijkheid om toch arbeid te verrichten of een opstap naar de reguliere economie Sociale economie Informele economie • non-profit- of zachte sector • Groeiend belang lokaal niveau, socialisme (overheidstussenkomst) • Duurzaam ondernemen

38. Lokale economie Reguliere economie • Thema arbeid • Leefbaarheid • Diep i.p.v. breed werken • Tegengestelde logica’s • Evolutie naar zelfstandige sector Sociale economie Informele economie Discussie Wat primeert ? Streven naar 100% participatie of hogere kwaliteit bij lager percentage? • Voorbeeld volkstuintjes Rabot, magazijnier sociale kruidenier

39. Lokale economie Reguliere economie • Als overlevingsstrategie, zonder intentioneel schade te berokken aan andere personen. • Bvb.: • - IsmaëlFarouk • Fruitstandjes • Strijksalon zonder vergunning • Crimineel • Bvb.: • Mensen, drug- of wapenhandel Sociale economie Informele economie Kun je als opbouwwerker een illegaal circuit ondersteunen ? Ja/ Neen • niet erkend • niet georganiseerd door de stad • illegaal

40. Lokale economie Reguliere economie Informele economie Sociale economie

41. Lokale economie Markt Wederkerigheid Herverdeling

42. Stadsvernieuwing Historiek Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden

43. Stadsvernieuwing Historiek • 19deeeuws stadsgordel • Industriële revolutie: migratiebewegingen • Immigratie • Emigratie • Woon- en ruimtelijke kwaliteit • Wijk na wijkaanpak • Zuurstof voor de Brugse Poort • Bruggen naar Rabot • Ledebergleeft! Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden

44. Stadsvernieuwing Historiek • Stadsprojecten • Strategische interventies • Structurerende impact • Hefboomwerking • Focus: ruimtelijk, sociaal, • cultureel en economisch Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden • “Wat we dan concreet bedoelen met stadsvernieuwing in de Vlaamse context, is dat er dan allerlei projecten aan opgehangen worden (Stijn Oosterlinck)”.

45. Stadsvernieuwing Historiek • Sociale weefsel • Participatie • Stadsvlucht keren, segregatie halt • toe roepen en sociale mix realiseren • op wijkniveau Beleidsvisie • Katalysator • Fysiek-ruimtelijk, economisch en • sociocultureel • Leefbaarheid • Verschillende actiepunten in het • beleid Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden

46. Stadsvernieuwing Historiek • Informatie, inspraak en participatie • Positief gebruik van de openbare • ruimte • Kader • Meerwaarde van projecten, • evaluatie gevolgen • Voelspriet voor ongerustheid • Organisatie, ondersteuning en • voorbereiding • Realisatie van • bewonersbetrokkenheid • Terugkoppeling van de resultaten • Evaluatie na uitvoering van • deelprojecten Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden

47. Stadsvernieuwing Historiek • ‘Leefbaarheid' • Vroeger: mobiliteitNu: woonfuncties, publieke ruimtes die verkeersvrij zijn, groen in de stad Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden

48. Stadsvernieuwing Historiek • Huidige <-> nieuwe bewoners • Ruimtelijk <-> sociaal - cultureel, • economisch • Sociale verdringing • Participatie • Invulling • Middelen Stadsvernieuwing = ? Doel Samenlevingsopbouw en stadsvernieuwing Verschuivingen Spanningsvelden