Specificeren van informatiesystemen

1. Specificeren van informatiesystemen Jan Martijn van der Werf Ontwerpgerichtonderwijs 1.1 (2IO05) 7 september 2009

2. Watkrijg je voorgeschoteld? Nieuw: Hollandse Mosselpan Met frites of brood

4. Samenkom je erweluit…

5. Specificeren van informatiesystemen Jan Martijn van der Werf

6. Wat is eeninformatiesysteem? • Eeninformatiesysteem • verzamelt, verwerkt, presenteert, transformeert en interpreteertgegevensbinneneenorganisatie • Informatie: • gegevens die eenbetekenishebbenvoor de ontvanger

7. Informatiesystemen en hunkader • Scope (kader): • Vaststellen van de grenzen van de organisatie • Watdoet de organisatie? • Wiezijn de stakeholders en wat is hunbelang? • Stakeholder: • Iemand die eenbelangbinnen de organisatieheeft • Doel: • Watis de functie van het IS binnen de organisatie?

8. Voorbeeld: bibliotheekLibVrij De bibliotheek “LibVrij” is een bibliotheek die zich richt op het uitlenen van boeken. Van de meeste boeken zijn meerdere exemplaren aanwezig. Een stichting bepaalt het aankoopbeleid en beheert de financiën. Daarnaast heeft LibVrij een aantal bibliothecaressen in dienst die de collectie van de bibliotheek beheren. Leden van de bibliotheek kunnen, eventueel met hulp van de baliemedewerkers, voorstellen doen ter uitbreiding van de collectie en boeken lenen en opzoeken. Iedereen kan lid worden van LibVrij. De directeur wil graag een IS om de collectie van LibVrij te beheren.

9. Voorbeeld: bibliotheekLibVrij • De bibliotheek LibVrij heeft een collectie die beheerd wordt door bibliothecarissen. Iedereen kan lid worden van LibVrij. Leden van de bibliotheek kunnen, eventueel met hulp van de baliemedewerkers, voorstellen doen ter uitbreiding van de collectie en boeken lenen en opzoeken. Niet-leden Leden Bibliothecarissen Baliemedewerkers Directeur Stichting • Het IS moet het beheer van de collectieondersteunen Kader: Stakeholders: Doel:

10. Requirements fase • Vastleggen van eisenwaaraan het IS moetvoldoen: • Wat is de rol van het IS? • Welkegebruikerswerken met het IS? • Hoe werken de gebruikers met het IS? • Welkegegevensverwerkt het IS? • Welkegegevenspresenteert het systeem? Aanwie? • …

11. Requirements document In de taal van de stakeholders! • Document dat het IS beschrijft • Specificatie van het IS: • Kader en doel van het IS • Stakeholders • Gebruikers van en hunacties met het IS • Hoe wordt het IS gebruikt? • Gegevens in het IS • Requirements compleet & consistent • “Contract” tussenorganisatie en ontwikkelaars

12. Specificeren van gebruikers • Gebruiker (actor): • Iemand die met het systeemwerkt • Voert taken uit met het systeem

13. Gebruikers in Libvrij • Lid • Zoekteenboek • Leenteenexemplaar van eenboek • Leverteenuitgeleendboek in • Baliemedewerker • Zoekteenboek • Leenteenexemplaar van eenboekuit • Ontvangteeningeleverdboek • Schrijfteennieuw lid in • Bibliothecaris • Voegtnieuweboek toe aan de collectie • Bestelteennieuwexemplaar van eenboek • Verwijderteenboekuit de collectie

14. Requirements document • Specificatie van een IS: • Kader en doel van het IS • Stakeholders • Gebruikers van en hunacties met het IS • Hoe wordt het IS gebruikt? • Gegevens in het IS • Compleetheid requirements • Consistentie requirements

15. Gebruik van het systeem: use cases • Use case: • Beschrijfteenstukfunctionaliteit van het systeem • Use cases hebbengeenoverlappendefunctionaliteit • Bevateenaantalstappenplannen: scenario’s • Positieve scenario’s: • Scenario datuitgevoerdmoetkunnenworden • Alternatieven • Negatieve scenario’s: • Scenario datnietuitgevoerdmoetkunnenworden

16. Scenario’s • Beschrijft de interactie met het systeem • Tussengebruikers en systeem • Mogelijkevolgordewaarinacties met systeemplaatsvinden • Concreet • In natuurlijketaal • Opgebouwduit: • Acties van gebruikers • Acties van het systeem • Actie: • Atomair: nietopsplitsbaar in kleinerezinvolleacties • Geef de intentie van de actieweer!

17. Richtlijnenbij het maken van scenario’s Gebruiksimpelezinnen Maak het eenstappenplan Maakduidelijkwieaanzet is Schrijf in het vertellersperspectief Houd het doelvoorogen Gebruikgeen “Als Dan Anders”. Ditzijn 2 scenario’s!

18. NIET in een scenario • Nietconcreet: • “De gebruikervult de juistegegevens in” • Vaagtaalgebruik: • “De benodigdepapierenwordenbijeengeraapt” • Samengesteldeacties: • “Het systeemplaatsteenbestellingbijeenleverancier die bereid is het product televeren” • Implementatiegericht • “A vultgebruikersnaam in. A drukt op <tab>. A vultwachtwoord in. A klikt op OK”

19. Voorbeeld 1 Mevrouw L. Eestgraagwilgraag lid worden van Libvrij. Bij de baliewordtzegeholpen door baliemedewerker B. Ali. Hijregistreertmevrouw L. Eestgraag en reikthaareenpasjeuit.

20. Lezen van een scenario • Bepaalwiebetrokkenzijnbij het systeem • Bepaalalleatomaireacties • Kortezinnen met actievewerkwoorden • De gebruiker die de actieuitvoert

21. Use case: lid worden • Scenario 1: (positief) • L. Eestgraaggeefthaargegevensaanbaliemedewerker B. Ali. • Baliemedewerker B. Ali voert de gegevens van mevrouw L. Eestgraag in. • Het systeemvalideertdat L. Eestgraagnoggeen lid is. • Het systeemmaakt L. Eestgraagaanals lid. • Het systeem print een pas. • Baliemedewerker B. Ali reikt het pasjeuitaan L. Eestgraag. • Scenario 2: (positief) • L. Eestgraaggeefthaargegevensaanbaliemedewerker B. Ali. • Baliemedewerker B. Ali voert de gegevens van mevrouw L. Eestgraag in. • Het systeemnotificeertdat L. Eestgraag al lid is. • Baliemedewerker B. Ali geeft L. Eestgraaghaarlidmaatschapsnummer. • Scenario 3: (negatief) • L. Eestgraaggeefthaargegevensaanbaliemedewerker B. Ali. • Baliemedewerker B. Ali voert de gegevens van mevrouw L. Eestgraag in. • Het systeemnotificeertdat L. Eestgraag al lid is. • Het systeemmaakt L. Eestgraagaanals lid.

22. Voorbeeldscenario 2 L. Eestgraag is op zoeknaar het boek “Hoe maakik use cases?”. Zegaatnaareen pc en zoekt het boek op in het systeem. Erzijnnog 3 exemplarenaanwezig, tevinden in kast L12. Zepakt het boek en gaatnaar de balie. Baliemedewerker B. Ali leent het boekaanhaaruit, waarnazena 3 weken het boekkomtterugbrengen.

23. Use case: Uitlenen van eenboek Scenario 1 (Positief) • L. Eestgraagzoekt het boek op titel. • Het systeemtoont de aanwezigheid van 3 exemplaren in kast L12. • L. Eestgraaggeeft het exemplaaraan B. Ali om het telenen. • B. Ali scant het exemplaar in. • Het systeemregistreert het exemplaaralsuitgeleendaan L. Eestgraag. • L. Eestgraagbrengt het boekterugnaar B. Ali. • B. Ali scant het exemplaar in. • Het systeemregistreert het exemplaaralsteruggebracht door L. Eestgraag. Scenario 2 (Positief) • L. Eestgraagzoekt het boek op titel. • Het systeemtoont de aanwezigheid van 3 exemplaren in kast L12. • L. Eestgraaggeeft het boekaan B. Ali om het telenen. • B. Ali scant het boek in. • Het systeemgeeftaandat L. Eestgraag al 8 boekenheeftgeleend. • B. Ali legt het exemplaarterug in kast L12.

24. Requirements document • Specificatie van een IS: • Kader en doel van het IS • Stakeholders • Gebruikers van en hunacties met het IS • Hoe wordt het IS gebruikt? • Gegevens in het IS • Compleetheid requirements

25. Specificeren van gegevens • Entiteit: • “Voorwerp” waar het IS meewerkt • Heefteigenschappen: attributen • Heeftrelaties met andereentiteiten • Entiteittype: • Verzamelingentiteiten met dezelfdeeigenschappen en relaties

26. TerugnaarLibvrij: • Entiteittypen: • Boek • Titel • Druk • ISBN nummer • Heefteenaantalexemplaren • Exemplaar • Aanschafdatum • Aanwezig • Lokatie • Hoortaltijdbijéénboek • Is toegevoegd door eenmedewerker • Lid • Naam • Begin lidmaatschap • Eindelidmaatschap • Leentexemplaren van boeken • Medewerker • Naam • Functie • Werkzaam • Leentexemplaren van boekenuitaanleden

27. Compleetheid requirements • Iedereentiteitwordt door minimaal 1 actiegebruikt • Create • Retrieve • Update • Delete • Iedereactiegebruiktminimaal 1 entiteit (in principe) • Hulpmiddel: “CRUD Matrix”: • Geef per actieaanwatdeze met de entiteitendoet

28. Hulpmiddel 1: “CRUD” Matrix Entiteiten Acties Watdoet de actie met de entiteit? C, R, U, D of eencombinatiedaarvan Controles: Iedereactiedoetiets met eenentiteit Entiteitenmoetengecreeerd en gebruiktworden

29. Compleetheid requirements • Acties: • Iedereactiemoetgebruiktzijn in een scenario • Ieder scenario bestaatuitminstens 2 acties • Hulpmiddel: “Actie-Scenario Matrix” • Geef per scenario aanwelkeactieswordengebruikt

30. Hulpmiddel 2: Actie-Scenario Matrix Scenario’s Acties Wordt de actiegebruikt in het scenario? Controles: Iedereactiemoetvoorkomen in een scenario Ieder scenario heeftminimaal 2 acties

31. Rol requirements document in OGO 1.1 Analyse van het huidigesysteem Planning & taakverdelingimplementatiefase Maken van eentestplan Schrijven van handleiding

32. Requirements document In de taal van de stakeholders! • Document dat het IS beschrijft • Specificatie van het IS: • Kader en doel van het IS • Stakeholders • Gebruikers van en hunacties met het IS • Hoe wordt het IS gebruikt? • Gegevens in het IS • Requirements compleet & consistent • “Contract” tussenorganisatie en ontwikkelaars

33. OGO Vergaderingen