DZIAŁANIA SZKOŁY WOBEC PRZEMOCY I AGRESJI

1. DZIAŁANIA SZKOŁYWOBECPRZEMOCY I AGRESJI

2. INTERWENCJE BEZPOŚREDNIE • DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE • KONSEKWENCJE PRAWNE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH

3. Przemoc w szkole pojawia się W relacjach pomiędzy: • uczniami • nauczycielami i uczniami • nauczycielami • nauczycielami i rodzicami

4. Formy przemocy szkolnej • Bezpośrednia przemoc fizyczna – bicie, kopanie, popychanie, wymuszenie pieniędzy, zabieranie bądź niszczenie przedmiotów • Bezpośrednia przemoc słowna : przezywanie, obrażanie, grożenie, ośmieszanie, rozpowszechnianie plotek, pokazywanie nieprzyzwoitych gestów • Pośrednie formy przemocy – namawianie innych do napaści fizycznej lub słownej, izolowanie z grupy

5. Konsekwencje przemocyponoszą wszyscy uczestnicy takich sytuacji: OFIARY SPRAWCY ŚWIADKOWIE

6. OFIARY • przeżywają upokorzenie, lęk, rozpacz i smutek • czują się osamotnione, bezradne i bezsilne • obniża się poczucie ich własnej wartości • wzrasta ich izolacja od grupy • w sytuacjach ekstremalnych pojawiają się myśli i próby samobójcze

7. SPRAWCY • utrwalenie się modelu agresywnych zachowań na przyszłość • obniżenie poczucia odpowiedzialności za własne działania • popadanie w konflikty z prawem

8. ŚWIADKOWIE • długotrwałe przeżywanie poczucia winy • pretensje do siebie • wyuczenie się bezradności i nie reagowanie w trudnych sytuacjach

9. INTERWENCJE BEZPOŚREDNIE • Ofiara • Sprawca • Świadek

10. ROZMOWA WSTĘPNA • spokojne miejsce na rozmowę • czas na rozmowę • precyzyjne określenie tematu i celu rozmowy

11. Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - ofiarą? • Przypisywania dziecku winy za zaistniałą sytuację • Bagatelizowania problemu dziecka • Dawania „dobrych" rad

12. O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji ofiary? • że nie jest winne temu co się stało • jeżeli nie powiedziało o tym co mu się przydarzyło od razu, to również nie ponosi za to winy • że pomożemy mu w tej sytuacji • Budować poczucie własnej wartości

13. Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - agresorem? • Oceniania sprawcy • Łagodzenia sytuacji, obracania w żart • Długich wypowiedzi • Moralizowania • Agresji fizycznej • Straszenia, grożenia • Wchodzenia w rolę sprawcy

14. O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji sprawcy? • Nazwij to co widzisz • Używaj krótkich, jasnych komunikatów • Powołuj się na zasady i normy • Powiedz o konsekwencjach • Powiedz sprawcy co czuje druga osoba

15. Świadek • Świadek często też jest ofiarą • Świadek to osoba, która w sposób bezpośredni (np. widzi, słyszy) lub pośredni (wie, dowiaduje się lub się domyśla) uczestniczy w procesie przemocy.

16. Czego warto unikać podczas rozmów z dzieckiem - świadkiem? • Naciskania – typu „Musisz mi o tym powiedzieć” • Oskarżania typu: Dlaczego nie przyszedłeś z tym wcześniej, jak mi nie powiesz będziesz tak samo winny • Namawiania do konfrontacji • Namawiania do wskazywania winnych w obecności innych uczniów

17. O Czym warto powiedzieć dziecku, które znalazło się w sytuacji świadka? • To samo co powiedzieliśmy ofierze • Zapewnienie ochrony • Zapewnienie o dyskrecji • Pochwała i nagroda

18. Interwencja w sytuacji "gorącej agresji" • Sytuacje "gorącej agresji" to te, w których uczniowie biją się, okładają pięściami, kopią itp. Zdarzenia te mają często miejsce podczas przerw na korytarzu szkolnym. Rzadziej zdarzają się podczas lekcji. Istnieje wtedy niebezpieczeństwo, że dzieci zrobią sobie krzywdę.

19. Wskazówki dla nauczycieli reagujących w takich sytuacjach: • Wkrocz w sytuację, kiedy uznasz, że zachowanie uczniów nie jest zabawą, lecz poważna sytuacją. • Rozważ czy samodzielnie poradzisz sobie w tej sytuacji • Reaguj zdecydowanie i stanowczo • Rozdziel strony • Nie dopuszczaj do przejawów przemocy czy gróźb wobec siebie

20. Dokonaj osobistej oceny sytuacji • podejmij decyzję o dalszym sposobie rozwiązania sytuacji • Nie pozwól na rozwiązanie sytuacji przez agresora • Agresję traktuj poważnie i dosłownie • Jeśli ty o tym zdecydujesz, wyznacz konsekwencje i dotrzymaj słowa • Nie trać kontaktu z uczestnikami sytuacji, dopóki nie masz pewności, że uczestnicy pojęli, co się stało

21. Rozwiązanie sytuacji "gorącej agresji" wymaga często przeprowadzenia rozmów -równo z agresorem jak i z ofiarą. W zależności od sytuacji rozmowy te mogą być prowadzone indywidualnie lub w obecności obu uczniów

22. PRZEMOC SAMA SIĘ NIE KOŃCZY!BRAK INTERWENCJI Z ZEWNĄTRZ PROWADZI DO JEJ ESKALACJI….

23. DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE • DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE AGRESJI I PRZEMOCY POWINNY BYĆ REALIZOWANE JEDNOCZEŚNIE NA POZIOMIE: • CAŁEJ SZKOŁY • CAŁEJ KLASY • JEDNOSTKI

24. PSYCHOLOG DYREKTOR PEDAGOG WYCHOWAWCA SZKOLNY SYSTEM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY POWINIEN OBEJMOWAĆ CAŁY SYSTEM SZKOLNY

25. DZIAŁANIA NA POZIOMIE SZKOŁY • rada pedagogiczna – uświadomienie problemu, tworzenie programu zaradczego, doskonalenie umiejętności • przeprowadzenie ankiety w śród uczniów • stworzenie jednego systemu norm i zasad • dzień poświęcony problemom agresji i przemocy • lepszy nadzór nad uczniami w czasie przerw • ogólnoszkolne zebranie rodziców i zaangażowanie ich do pracy

26. prowodyr satelita zwykły członek grupy ofiara przemocy STRUKTURA KLASY

27. PROWODYR PRZEMOCY OSOBY NIE AKCEPTUJĄCE PRZEMOCY satelita norma grupowa: RZĄDZI SILNIEJSZY ofiara przemocy KLASA OPANOWANA PRZEZ PRZEMOC

28. DZIAŁANIA NA POZIOMIEKLASY • EDUKACJA DOTYCZĄCA PRZEMOCYI UMIEJĘTNOŚCI REAGOWANIA NA NIĄ • STWORZENIE KLASOWEGO REGULAMINU ZAPOBIEGANIA PRZEMOCY • ZAJĘCIA INTEGRUJĄCE KLASĘ • DIAGNOZA ATMOSFERY W KLASIE • REGULARNE ROZMOWY Z UCZNIAMI NA TEMAT PROBLEMÓW KLASOWYCH • NAGRADZANIE DOBRYCH ZACHOWAŃ DZIECI

29. REGULAMIN GRUPOWYPRZECIWKO PRZEMOCY POWINIEN ZAWIERAĆ TAKIE ZASADY JAK: • NIE ZNĘCAMY SIĘ NAD INNYMI • STARAMY SIĘ POMÓC DZIECIOM, NAD KTÓRYMI KTOŚ SIĘ ZNĘCA • INFORMUJEMY DOROSŁYCH O PRZYPADKACH ZNĘCANIA SIĘ • WŁĄCZAMY DO ZABAWY, ROZMÓW I WSPÓLNEGO SPĘDZANIA CZASU DZIECI, KTÓRE POZOSTAJĄ NA UBOCZU • KONSEKWENCJE ZNĘCANIA SIĘ NAD INNYMI SĄ W NASZEJ GRUPIE NASTĘPUJĄCE…

30. Wychowawca może z grupą co jakiś czas analizować stopień przestrzegania zasad • Warto przypominać dzieciom, że informowanie o przypadkach przemocy jest wyrazem odwagi i chęci pomocy słabszemu • Ważna jest praca nad integrowaniem grupy i poprawą pozycji najsłabszych dzieci • Ważna jest obserwacja zachowań sprawców i ofiar oraz pozytywne wzmacnianie konkretnych przejawów konstruktywnych zachowań np.. współpracy, pomocy

31. DZIAŁANIA NA POZIOMIE JEDNOSTKI • rozmowy ze sprawcami przemocy • rozmowy z ofiarami przemocy • rozmowy ze świadkami przemocy • rozmowy z rodzicami

32. KONSEKWENCJE PRAWNE ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH • Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.).

33. Przepisy ustawy określająi precyzują trzy kategorie nieletnich w zależności od przedziału wieku i rodzaju podejmowanych przez nich czynności

34. W zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób nieletnich o nieoznaczonej dolnej granicy wieku do lat 18. • W zakresie postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób nieletnich, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale nie ukończyły lat 17 • W zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku osób nieletnich o nieoznaczonej dolnej granicy wieku do lat 21, względem których środki te zostały orzeczone.

35. Realizując wymienione we wstępie zadania szkoły szczególną uwagę należy zwrócić na art. 4 u.p.n. Przepis ten wskazuje na podmioty odpowiedzialne za podejmowanie działań zapobiegawczych i interwencyjnych. Określa, że „każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.”

36. Natomiast instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu - art. 4 §3 u.p.n. • Wymieniony zapis ma istotne znaczenie dla praktyki szkolnej i powinien znaleźć odzwierciedlenie w szkolnych procedurach interwencyjnych. Obowiązek prawny dokonania czynności przewidzianych przez ustawę obciąża zarówno osoby kierujące instytucją lub organizacją jak i każdego, kto zobowiązany jest do czuwania nad prawidłowością ich działania. • Jego niedopełnienie może spowodować odpowiedzialność karną, gdy dotyczy to funkcjonariusza publicznego (art.231 k.k.), a dyscyplinarną, jeżeli chodzi o inne osoby pracujące w instytucjach państwowych lub działające w organizacjach społecznych.

37. Ponadto, z punktu widzenia działalności szkoły, ważne są zapisy art. 37 i 39 u.p.n. Policja lub działający na podstawie szczególnego upoważnienia organ administracji państwowej są upoważnieni do podejmowania określonych czynności, w tym, w razie potrzeby, do zatrzymania nieletniego. Taka sytuacja może mieć miejsce na terenie szkoły. Przy przesłuchaniu nieletniego przez Policję ustawodawca wymaga obecności rodziców nieletniego, opiekuna lub obrońcy. Gdy zapewnienie wymienionych osób jest niemożliwe, należy bezwzględnie wezwać do obecności przy przesłuchaniu nieletniego nauczyciela lub przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie albo przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu resocjalizacji.

38. WNOSKI KOŃCOWE • Przemoc w szkole należy traktować jako dysfunkcję systemu, a nie problem jednostek • Jednostka (nauczyciel, rodzic, uczeń) nie jest w stanie rozwiązać problemu przemocy w szkole – potrzebne są działania systemowe

39. DZIAŁANIA SYSTEMOWE SĄ: • zaplanowane i prowadzenie w oparciu o diagnozę sytuacji w szkole • prowadzone na wszystkich poziomach systemu szkolnego (środowisko nauczycieli, uczniów, rodziców) • realizowane konsekwentnie i monitorowane

40. TEORETYCZNIE TO JUŻ KONIEC….. ….a może dopiero początek …. DZIĘKUJĘ! mgr Renata Wiśmierska