ADI:HARUN

1. ADI:HARUN SOYADI:ULU SINIF:9/G NUMARA:1407 KONU:AMPHİBİA

2. AMPHİBİA(İKİ YAŞAMLILAR) Gelişmelerinde, tiroit bezinin kontrolünde olan bir metamorfoz (başkalaşım) evresi görülür. Larva dönemi suda geçer. Bazı türlerde (Necturusspp.), yaşamın tamamı suculdur. Solunum organları deri, akciğer ve ağız boşluğudur. Larva döneminde, solunumda solungaçlar görevlidir. Plethodontidae ailesinde ise, parmaklar ucunda bulunan kılcal yapılarla solunum yapılır. Deri altı salgı bezlerinden salgılanan mukus, deriyi sürekli nemli tutarak, deri solunumu için uygun ortam sağlar. Derileri çıplaktır ve ışığa karşı oldukça hassastır. Deri renginin ortama uyum sağlayacak şekilde değiştirilmesi, hipofiz bezinin orta lobu tarafından kontrol edilir. Kara kurbağalarında, deri altında genellikle zehir bezleri bulunur. Ses çıkarma, boğazda larynx (ses kutusu) bölgesindeki teller, timpanal organ ve çene çukurluğu sayesinde gerçekleşir. Koku almada görevli olan "Jacobson organı (Vomeronasal organ)", ilk kez amfibilerde ortaya çıkar.

3. Üreme zamanında, bazı türlerde daha gelişmiş hale geçen 5. parmak kalıntısı (prepolex), çiftleşme esnasında dişiyi tutmaya yarar. Çiftleşme davranışına "amplexus" adı verilir. Çiftleşme sonrasında yumurtalar genellikle suya bırakılır. Bazı türlerde ise yumurtalar vücudun çeşitli yerlerinde taşınabilir. Yumurtalar koruyucu bir kabuk taşımaz ve embriyonik zarlardan yoksundur. Yumurtadan çıkan kuyruklu iribaşlar, bir süre sonra kuyruklarını kaybederek ön ve arka üyelerini geliştirirler. Metamorfozda önce arka üyeler çıkar. Larvaların iskeletleri de kıkırdak yapıdadır ve gerçek çeneleri bulunmaz. 1)APODA(BACAKSIZ KURBAĞALAR) Vücutları yılan şeklinde, ince ve uzun olup, üyeler veya üye kemerleri bulunmaz. Kuyruk körelmiş veya tamamen kaybolmuştur. Derileri bilezik şeklinde kıvrımlar taşır, bazen kemik pullar bulunur. Geriye doğru kıvrık çene dişlerinin yanında, damaklarında da dişler bulunur. Ortakulakları ve kulak zarları bulunmaz. Gözler çoğunlukla körelmiştir. Bu nedenle "kör kurbağalar" olarak da bilinirler.

4. Sadece sağ akciğerleri gelişmiştir. Yer altında veya su içinde yaşarlar. İç döllenme görülür, üreme tipleri ovipari veya ovoviviparidir. Yumurtalar toprak içine bırakılır ve anne tarafından korunur. Ülkemizde bu takımın üyeleri yaşamamaktadır. Orta ve Güney Amerika ile, Orta Afrika ve Güney Asya'da yayılış gösterirler.

5. 2)URODELA(KUYRUKLU KURBAĞALAR, SEMENDERLER) Vücut boyuna uzamıştır ve belirgin bir kuyruk ile sonlanır. Üreme döneminde genellikle, erkek bireylerin kuyrukları kalınlaşır ve bazı gruplarda bu değişime, renkli bir sırt yüzgeci oluşumu da eşlik eder. Baş üstten basılmıştır. Gözler oransal olarak küçüktür. Kulak zarı ve ortakulak, bulunmaz. İskelet kısmen kıkırdak halinde kalmıştır. Arka üyelerde körelmenin görüldüğü birkaç grup haricinde, dört üye de bulunur. Dört takıma ait 8 familya (aile) altında incelenirler. En bilinen aileler ve örnekleri:

6. 1)Cryptobranchidae (Dev semenderler) Günümüzde yaşayan en iri amfibilerdir. Boyları bir buçuk metreyi geçebilir. 2)SİRENİDAE Erginlerde de solungaçlar bulunur . Gözkapakları yoktur. 3)SALAMANDRİDAE Erginlerde iyi gelişmiş akciğerler, gözkapakları ve deri altı zehir bezleri bulunur. ön ayaklarda 4, arka ayaklarda 5 parmak vardır. Triturus cinsinde, üreme döneminde erkeklerde sırt yüzgeci oluşur. ülkemizde bulunan semender türleri, bu aileye aittir.

7. 4)AMPHİUMİDAE Gözkapakları ve dilleri bulunmaz. Üyeleri oldukça az gelişmiştir. Omurgalılar içinde en iri alyuvarlara, bu canlıların kanında rastlanır. 5)PROTEİDAE Sucul yaşama uyum sağlamışlardır. Neoteni görülür. Üyeler küçük ve ince yapıdadır. 6)PLETHODONTiDAE Ergin evrede akciğerleri bulunmaz. Solunum deri ve ağız boşluğu ile yapılır. Kuyruklarını savunmada kullanabilirler.

8. 3)ANURA(KUYRUKSUZ KURBAĞALAR) 1)PİPİDAE Arka ayaklarında, 3 parmağın ucunda, keratin yapılı siyan tırnaklar bulunur. 2)DİSCOGLOSSİDAE Disk şeklinde veya yuvarlak yapılı olan dilleri, ağzın tabanına neredeyse tamamen yapışıktır. 3)PELOBATİDAE Arka ayaklarında kazıcı çıkıntılar bulunur.

9. 4)RANİDAE Arka üyelerinde yüzme perdesi bulunur. Dilleri, ağız tabanına önden bağlanmıştır. Kulak zarları her zaman mevcuttur. 5)BUFONİDAE Gözlerin hemen arkasında bulunan "Parotid" bezleriyle karakterizedir. Vücutları tamamen siğillidir.

10. 6)HYLİDAE Parmak uçlarında bulunan yapışkan diskler ile karakterizedir. Gözün ön kısmından başlayan koyu renkli bir şerit, vücudun yanı boyunca ilerleyerek kasık bölgesinde son bulur. 7)LEPTODACTYLİDAE Parmak uçları geniş yapılıdır. Derilerinde, çok sayıda zehir bezi bulunur. Çoğunlukla göz alıcı parlaklıkta renklenme gösterirler.