Hinke Kruizenga Amersfoort, 13 november 2009

1. Is er al geSNAQt?Huidige stand van zaken rond vroege herkenning & behandeling van ondervoeding in de verpleeg & verzorgingshuizen Hinke Kruizenga Amersfoort, 13 november 2009

2. Aanpak ondervoeding 2000-2009 2000: Campagne ‘Ziek zijn is topsport’ Eerstelijnszorg en thuiszorg V&V Polikliniek Kliniek

3. Inhoud • Ondervoeding & Screenen in verpleeg- en verzorgingshuizen • DE STAND VAN ZAKEN • LPZ resultaten 2009 • Ervaringen uit pilot 2008 • Knelpunten/verbeterpunten • Een blik in de toekomst

4. Definitie ondervoeding Slechte voedingstoestand BMI < 20 en / of > 10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden en / of > 5% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste maand Matige voedingstoestand BMI 20-22 en / of 5-10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

5. cachexie:ziekte+ voeding (1 kg gewichtsverlies = 70-80% spiermassa) anorexia of ageing: voeding+ sociaal/psychologisch/medisch (1 kg gewichtsverlies = 20-30% spiermassa) sarcopenie: (veroudering en beweging! + voeding (eiwit/D): bedrust: 3% ↓ in 7 dagen! Gewichtsverlies Overlap! Maar De reden voorspelt het gevolg

6. Diagnostiek: waardoor ondervoed? >5% onbedoeld gewichtsverlies Voeding volgens behoefte? Nee Ja Voldoende voeding beschikbaar? Malabsorptie? Slikproblemen? Katabolie? Oorzaak? • Kanker • Infectie Anorexie? • Medicatie • Depressie • Smaak JJ Walace, Int J Cardiology 2002

7. Gevolgen ondervoeding Verminderde wondgenezing/ toename kans decubitus Meer kans op infecties (verminderde darmwerking en verlaagde weerstand) Afname gewicht en spiermassa Ondervoeding Langere opnameduur Hogere mortaliteit Meer kans op complicaties Afname kwaliteit van leven Hogere behandelingskosten

9. Percentage ondervoeding in Nederland(LPZ 2004-2009) 20-25% is ondervoed!

10. De prevalentie stijgt met de leeftijd

11. Ondervoeding per soort afdeling

14. Weeg en screenbeleid Screenen: 2 tot 4 x per jaar, gekoppeld aan weegmoment en MDO • Aandacht voor goede weegschalen • Taak van verzorgende • Terugkoppeling op vast tijdsmoment met arts

15. Behandelplan cliënten met een slechte voedingstoestand Start behandelplan ≤ 3 werkdagen diëtist in consult ≤ 8 werkdagen start behandelplan Behandelplan • Eiwit: 1,2 – 1.5 g kg lichaamsgewicht (bij overgewicht gewicht BMI 27,5) • Energie: minimaal H&B (1984) + toeslag van 30% voor activiteit • Monitoring gewicht en inname Evaluatie • ≤ 5 werkdagen na start behandeling • Vervolg: afhankelijk van inname van de cliënt

16. Behandelplan ondervoede cliënten (onder behandeling van diëtist)

17. Wordt er gescreend?

18. Hoe wordt er gescreend?

19. Wordt er gewogen?

20. KwaliteitsindicatorenWinst te behalen in screening, documentatie, standaard interventie bij ondervoeding

21. Huidige stand van zaken • Verbetermogelijkheden: • Voedingstoestand als basiskenmerk van de cliënt (over- en ondergewicht) : REGISTRATIE • Screening bij opname • Structuur in herscreening en wegen • Standaard voedingsinterventie bij matige en slechte voedingstoestand

22. Ondervoeding in normen verantwoorde zorg Oncologische groep geexcludeerd Alleen gewichtsverlies: Is slechts een klein deel van het probleem -acute ondervoeding (gewichtsverlies):6-10% -chronische ondervoeding (lage BMI): 10-15%

23. Voorstel 2010 Wordt elke bewoner minimaal halfjaarlijks gescreend op ondervoeding?    ja / nee Welk screeningsinstrument wordt gebruikt? - SNAQRC - MNA-SF - Anders Bij welk percentage van uw bewoners is er gedurende de afgelopen 6 maanden een screeningsuitslag ondervoeding geregistreerd in het zorgdossier?

24. Ervaringen uit 2008

25. Voorwaarden voor een geslaagde implementatie • Multidisciplinaire aanpak! • Draagvlak bij management • Weegbeleid • BLIJVENDE AANDACHT EN LANGE ADEM NOODZAKELIJK

26. KANSEN: • (Onder)voeding op agenda van verpleeg- en verzorgingshuis • Voedingstoestand in zorg(leef)plan als basiskenmerk van de cliënt • Cliënten met ondervoeding worden optimaal behandeld

27. Knelpunten uit pilotfase

28. Waar staan de deelnemers van 2008 nu? Knelpunten: • Grote zorggroepen. • Beslissing om te gaan screenen gaat over veel schijven • het moet op veel afdelingen geïmplementeerd worden • Diëtist is de trekker: (te) weinig formatie en invloed (1 diëtist op 8 locaties, 20 afdelingen) • Alleen een klinische les is niet voldoende

29. Aanbevelingen vanuit de praktijk! (1) • Een goed doordacht en afgestemd projectplan is essentieel • Zorg voor multidisciplinair draagvlak • Creëer een goed voorbeeld; start alvast met een enthousiaste afdeling • Verwerk de screening en de behandeling in het digitale zorgsysteem • Borg de gemaakte afspraken in bijvoorbeeld een jaarplan

30. Aanbevelingen vanuit de praktijk! (2) • Houd de verantwoordelijkheden goed gescheiden. • Bijv. Meet & Weet wat je cliënt eet door verzorging ipv eetverslag berekenen door diëtist VoedingsassistentMotiveert bewonerSignaleertMonitort inname

31. Aanbevelingen vanuit de praktijk! (3) • Zoek een partner in elke locatie en op elke afdeling • Blijf de voordelen onder de aandacht brengen: bijvoorbeeld bij de aanvraag van drinkvoeding in verzorgingshuizen • Zorg voor gespreide verantwoordelijkheid. 1 persoon is te kwetsbaar • Heb oog voor de vorderingen, hoe klein ook…. • Blijf enthousiast en vasthoudend

32. Toolkit op www.stuurgroepondervoeding.nlkan aangevuld worden met meer goede voorbeelden!!!

33. Blik in de toekomst • Screening in Kwaliteitskader • Voedingstoestand als basiskenmerk • Optimalisatie transmurale voedingszorg • Geriatrie polikliniek en verpleegafdeling • Eerste / derdelijnszorg in verzorgingshuizen • Goede overdracht en samenwerking