Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

1. Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Prezentacja jest dystrybuowana bezpłatnie

2. Dane informacyjne Nazwa szkoły: Gimnazjum im. Jana Dałkowskiego Strzelno ID grupy: 96/22_MP_G1 Kompetencja: Matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: Sitem wody nie nabierzesz Semestr/rok szkolny: Semestr V 2011/2012

3. Oto my:  Karolina Dalewska  Magdalena Dzikowska  Klaudia Gwiazda  Karolina Nadolna  Wiktoria Nawrocka  Sara Nowak  Anna Piskalska  Katarzyna Świtek  Patrycja Wesołowska  Anna Wojtarska  Adrian Drożyński  Artur Filipiak  Dominika Janowska  Agata Kołacka  Małgorzata Stepa  Marcelina Stube

4. Sitem wody nie nabierzesz

5. „Wodo, nie masz ani smaku, ani koloru, ani zapachu, nie można ciebie opisać, pije się ciebie, nie znając ciebie. Nie jesteś niezbędna do życia; jesteś samym życiem.” A.Saint - Exupery

6. Plan prezentacji 1. Budowa cząsteczki wody 2. Wiązania w cząsteczce wody 3. Znaczenie wody dla organizmów 4. Obieg wody w przyrodzie 5. Stany skupienia wody 6. Od czego zależy szybkość parowania wody? 7. Zasoby hydrosfery i zasoby wód w niektórych państwach europejskich 8. Zużycie wody w gospodarstwach domowych 9. Ankieta , wyniki i wnioski 10. Jak oszczędzać wodę? Konkurs „ Woda -cud natury” 11. Stan jakości wód w głównych rzekach Polski. Przydatność wód różnych klas czystości 12. Badanie wody, wyniki i wnioski 13. Źródła zanieczyszczeń wód. Zanieczyszczenia wód w Polsce 14. Jak oczyszczać ścieki? 15. Rozpuszczalność- badanie rozpuszczalności substancji w wodzie 16. Mieszaniny substancji i ich rozdzielanie 17. Stężenie % roztworów- sporządzanie roztworów o danym stężeniu

7. Budowa cząsteczki wody Cząsteczka wody zbudowana jest z jednego atomu tlenu i dwóch atomów wodoru. To po prostu tlenek wodoru, czyli związek o wzorze sumarycznym H2O Woda to bezbarwna klarowna ciecz (w większych objętościach sprawia wrażenie niebieskawej lub wręcz niebieskiej). Jest to najpopularniejsza substancja chemiczna.

8. Wiązania w cząsteczce wody Atom tlenu do uzyskania trwałej konfiguracji elektronowej potrzebuje 2 elektronów, a atom wodoru ma tylko 1elektron, wobec tego atom tlenu tworzy wiązania z 2 atomami wodoru. W ten sposób atomy obu pierwiastków uzyskują trwałą konfigurację elektronową, ale wspólne pary elektronowe przesunięte są w stronę atomu tlenu, który je silniej przyciąga. Takie wiązanie nazywamy wiązaniem kowalencyjnym spolaryzowanym. Takie wiązania powodują, że cząsteczka wody jest dipolem.

9. Znaczenie wody dla organizmów 1. Rozpuszczanie pokarmu oraz jego transport 2. Wchłanianie pożywienia z jelit i odżywianie komórek 3. Usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii 4. Udział w reakcjach biochemicznych 5. Regulacja temperatury, ciśnienia i pH 6. Zwilżanie błony śluzowej, stawów, gałki ocznej 7. Jest podstawą płynów ustrojowych 8. Utrzymuje odpowiednie wymiary i kształty komórek 9. Stanowi środek transportu wewnątrzustrojowego 10. Środowisko życia organizmów wodnych

10. Obieg wody w przyrodzie

11. Stany skupienia wody Woda występuje najczęściej w postaci cieczy, jednak może być ona również ciałem stałym np. lodem lub śniegiem, a także gazem – parą wodną.

12. Od czego zależy szybkość parowania wody? Na 4 szkiełkach zegarkowych umieściliśmy po jednej kropli wody a następnie : - jedno szkiełko z kroplą wody ogrzewaliśmy w płomieniu palnika - drugie szkiełko z kroplą wody postawiliśmy na kaloryferze - na trzecim szkiełku kroplę rozprowadziliśmy po całej powierzchni szkiełka i zostawiliśmy w temp. 18 stopni Celsjusza - na czwartym szkiełku kroplę pozostawiliśmy w temperaturze 18 stopni Celsjusza Następnie mierzyliśmy czas odparowania wody na poszczególnych szkiełkach

13. Wyniki pomiarów i wnioski Wnioski: Na szybkość parowania ma wpływ: 1. temperatura – im wyższa temperatura tym szybsze parowanie 2. powierzchnia parowania- im większa powierzchnia tym szybsze parowanie.

14. Zasoby hydrosfery Hydrosfera pokrywa 70,8% powierzchni Ziemi w postaci wód otwartych i 2,5% powierzchni w postaci lodowców. Cechuje ją stałość zapasów wodnych (ok. 1,3 mld km3). Gromadzi ona głównie wody słone. Wody słodkie stanowią jedynie ok.3% objętości hydrosfery. Najwięcej wód słodkich magazynują lodowce i wody podziemne.

15. Zasoby wód w niektórych państwach europejskich Woda jest źródłem życia, jednak niedługo stanie się surowcem deficytowym. Z szacunkowych danych WHO wynika, że w 2050 roku jedna czwarta populacji ludzi na świecie będzie odczuwała chroniczny brak wody pitnej! Prawie pół miliarda ludzi żyje w krajach, w których zasoby wody są niewystarczające . Często słyszymy ,że zasoby wodne Polski porównywane są do pustynnego Egiptu.Niestety to prawda!Średnio w naszym kraju na jednego mieszkańca przypada około 1500 m3 wody na rok. Na tle państw europejskich nasz kraj znajduje się na szarym końcu-22 miejscu.

16. Zużycie wody w gospodarstwie domowym- dane dla przeciętnego Polaka

17. Ankieta 1. Ankietę przeprowadziliśmy wśród 110 uczniów naszego Gimnazjum, którym zadaliśmy 8 pytań. 2. Celem ankiety było sprawdzenie ilości zużywanej wody do różnych codziennych celów oraz sprawdzenie, czy uczniowie naszej szkoły oszczędzają wodę. 3. Celem przeprowadzenia ankiety była również chęć odpowiedzi na pytanie, czy uczniowie świadomie korzystają z wody, czy orientują się ile wody zużywają każdego dnia. Po przeprowadzonej ankiecie dokonaliśmy zestawień oraz sporządziliśmy wykresy do każdego pytania , po czym dokonaliśmy analizy wykresów , porównaliśmy wyniki z danymi dotyczącymi przeciętnego zużycia wody przez statystycznego Polaka i na tej podstawie sprecyzowaliśmy stosowne wnioski.

18. Wyniki ankiety • 1. Ile litrów wody na dobę • zużywasz do mycia • ciała? • a. 10 l. • b. 15 l. • c. 20 l. • d. więcej niż 20 l. • e. nie wiem Wniosek: na mycie ciała- 56% ankietowanych zużywa więcej wody niż przeciętny Polak, czyli więcej niż 12l na dobę, aż 41% ankietowanych nie kontroluje zużycia wody na mycie i wybrało odpowiedź na to pytanie „nie wiem”.

19. Wyniki ankiety • 2. Ile litrów wody na dobę • zużywasz na picie • i gotowanie? • a. 1,5 l. • b. 2,5 l. • c. 3,5 l. • d. więcej niż 3,5 l. • e. nie wiem Wniosek: 27% badanych zużywa na picie i gotowanie ok. 4l wody dziennie, czyli tyle co statystyczny Polak, 7% badanych nie wie ,ile zużywa w tym celu wody i aż 66% badanych zużywa mniej wody w tym celu niż przeciętny Polak.

20. Wyniki ankiety 3.Ile litrów wody na dobę zużywasz na mycie naczyń? a. 6 l b. 12l c. 15 l d. 15 l i więcej e. nie wiem Wniosek: 27% badanych zużywa więcej wody na mycie naczyń od przeciętnego Polaka(12l), 22% tyle samo co przeciętny Polak, 41% udzieliło na to pytanie odpowiedzi nie wiem, pozostali zużywają na ten cel mniej niż 12l wody.

21. Wyniki ankiety 4. Ile litrów wody na dobę zużywasz na kąpiel? a. 10l b. 20l c. 30l d. 30 l. i więcej e. nie wiem Wniosek: na kąpiel 9% ankietowanych zużywa tyle wody co przeciętny Polak (33l), 34% nie wie ile wody zużywa na kąpiel, pozostali zużywają mniej niż 33l wody w tym celu.

22. Wyniki ankiety 5.Czy zdarza ci się nie dokręcać kranu? a. tak b. nie c. czasami d. nie wiem Wniosek: 38% ankietowanych przyznaje się, że zdarza się im nie dokręcać kranu, 5% nie wie czy to robi, pozostali zawsze dokręcają kran.

23. Wyniki ankiety 6. Ile litrów wody na dobę zużywasz do spłukiwania WC? a. 20 l. b. 30 l. c. 40 l. d. więcej niż 40 l. e. nie wiem Wniosek: 15% badanych zużywa zbyt dużo wody do spłukiwania WC (więcej niż przeciętny Polak), ok. 11% tyle samo co statystyczny Polak, 39% odpowiedziało, że nie wie ile.

24. Wyniki ankiety 7. Ile litrów wody na dobę zużywasz na pranie i sprzątanie? a. 15l b. 20l c. 25l d. 25l i więcej e. nie wiem Wniosek: Na pranie i sprzątanie 10 % badanych zużywa tyle wody, co statystyczny Polak, 66% mniej, 24% nie wie, ile na ten cel zużywa wody.

25. Wyniki ankiety 8. Czy starasz się oszczędzać wodę? a. tak b. nie c. czasami d. nie wiem Wniosek: Na pytanie czy starasz się oszczędzać wodę: nie odpowiedziało 15%, nie wiem 5%, 80% oszczędza wodę zawsze lub czasami.

26. Wnioski ogólne z ankiety 1. Nie było takiego pytania w ankiecie, w którym 100 % ankietowanych osiągnęłoby w kwestii zużycia wody wynik niższy od statystycznego Polaka. 2. Spory odsetek naszych uczniów oszczędza wodę i świadomie korzysta z wody, czego dowodem jest precyzyjne określenie ilości zużycia wody. 3. Niestety istnieje duża grupa uczniów , którzy nieświadomie zużywają nadmierne ilości wody , nie liczą jej zużycia, odpowiadają, że nie wiedzą ile wody zużywają. 4. Ponieważ wyniki ankiety okazały się niezadowalające, postanowiliśmy zastanowić się ,jak można oszczędzać wodę i przekazać te informacje naszym szkolnym kolegom w postaci plakatów oraz zorganizować konkurs wiedzy o wodzie pn. „ Woda-cud natury”

27. Jak oszczędzać wodę? OTO KILKA RAD: 1. Zakręcajmy wodę podczas mycia zębów, golenia i innych podobnych czynności wykonywanych przy umywalce. 2. Używajmy do kąpieli natrysku, zamiast wanny. Nie dość, że bez porównania bardziej higieniczne, to jeszcze bez porównania bardziej oszczędne. 3. Unikajmy zbędnego spłukiwania toalety na przykład po wrzucaniu do niej śmieci, niedopałków papierosów, chusteczek higienicznych itp. 4. Uszczelnijmy spłuczki w toaletach oraz nieszczelne baterie przy umywalkach, zlewozmywakach i wannach. 5. Używajmy programów oszczędnościowych w pralkach i zmywarkach, jeżeli nie załadowujemy pełnego wsadu, albo gdy odpowiednio ubrania/naczynia są lekko zabrudzone. 6. Nie myjmy naczyń pod bieżącą wodą

28. Fotorelacja z konkursu ”Woda cud- natury” Uczestnicy rozwiązywali m.in. test wyboru , krzyżówkę przygotowane przez nasz zespół, wyszukiwali przysłowia o wodzie.

29. Fotorelacja z konkursu ”Woda cud- natury” Jury oceniało prace oraz nagrodziło zwycięzców dyplomami wcześniej przygotowanymi przez zespół projektowy

30. Ile wody zmarnuje się, jeśli będzie kapać z nieszczelnego kranu? Zbieraliśmy kapiącą kroplami wodę do kolby przez 15 minut. Po tym czasie zmierzyliśmy przy pomocy menzurki objętość wody. Nakapało 215 cm3 wody. W ciągu godziny objętość wyniosłaby: 4x215 cm3 = 860 cm3 W ciągu doby objętość wyniosłaby : 24 x 860 cm3 = 20640 cm3 W ciągu miesiąca objętość wyniosłaby : 30x20640 cm3 = 619200 cm3 =0,6192m3 W ciągu roku objętość wyniosłaby :12x 0,6192m3 = aż 7,4304m3!!!! TYLE WODY ZMARNOWAŁOBY SIĘ!!!!

31. Stan jakości wód w rzekach polskich Zła jakość wód związana jest nie tylko z zanieczyszczeniami przemysłowymi, ale także i komunalnymi (miejskimi). Przed 1989 rokiem tylko nieliczne polskie miasta posiadały oczyszczalnie ścieków. Nieczystości komunalne odprowadzane były bezpośrednio do rzek, co w przypadku dużych aglomeracji miejskich (jak np. Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań) miało niemały wpływ na katastrofalne zanieczyszczenie Wisły, Odry, Warty i innych rzek.Obecnie naturalnie występujące czyste wody powierzchniowe można w Polsce spotkać praktycznie tylko w górskich strumieniach oraz w niektórych jeziorach

32. Przydatność wód różnych klas czystości

33. Badanie wody z wykorzystaniem walizki eko-badacza Badaliśmy wodę z pobliskiego jeziora Łąkie o powierzchni ok.75,4 ha- okolice Strzelna Badaliśmy wodę z jeziora Ostrowskiego (314,5ha) znajdującego się na terenie ośrodka wypoczynkowego w Przyjezierzu Badaliśmy wodę ze stawu znajdującego się w parku 750-lecia na terenie Strzelna

34. Wyniki badań

35. Wskaźniki jakości wód

36. Wnioski do przeprowadzonych badań Wnioski sformułowaliśmy porównując nasze wyniki ze wskaźnikami jakości wód. 1. Porównując pH badanych przez nas wód ze wskaźnikami czystości, wszystkie badane przez nas wody zaliczyć można pod tym względem do I klasy czystości . 2. Ze względu na zawartość jonów amonowych Jezioro Łąkie zaliczyć należy do II klasy czystości, Jezioro Ostrowskie do III klasy czystości, a wody ze stawu ( Park 75 -lecia) do IV klasy czystości. 3. Zawartość jonów NO3- zakwalifikowała Jezioro Ostrowskie do I klasy czystości, Jezioro Łąkie oraz wody ze stawu ( Park 75 -lecia) do II klasy czystości. 4. Ze względu na zawartość jonów NO2- Jezioro Łąkie i Jezioro Ostrowskie zaliczyć należy do I klasy czystości, a wody ze stawu ( Park 75 -lecia) do III klasy czystości. 5. Badane wody nie zawierały jonów PO43- - pod tym względem należą do I klasy czystości.

37. Wnioski do przeprowadzonych badań Wnioski ogólne 1. Badane wody zanieczyszczane są odpływami wód wymieszanych z nawozami azotowymi , gdyż nasza gmina jest typowo rolnicza, zanieczyszczenia nie są pochodzenia przemysłowego. 2. Staw z parku 750-lecia zawiera więcej zanieczyszczeń, gdyż usytuowany jest bardzo blisko pól uprawnych natomiast jeziora: Łąkie i Ostrowskie otoczone są lasami, zatem zawartość azotanów w tych wodach jest mniejsza.

38. Źródła zanieczyszczeń wód LINIOWE – spaliny z pojazdów samochodowych OBSZAROWE- odpływy z pól uprawnych PUNKTOWE-ścieki kanalizacyjne Ze względu na powstawanie źródła zanieczyszczeń dzielimy na:

39. Zanieczyszczenia wód w Polsce Według danych z 1993 roku w Polsce ok. 54% wód powierzchniowych jest nadmiernie zanieczyszczonych a do dnia dzisiejszego ten % znacznie się zwiększył. Wody zanieczyszczane są głównie: - pestycydami i nawozami sztucznymi - zanieczyszczeniami z atmosfery (związki siarki, azotu), - zanieczyszczeniami pochodzącymi z przemysłu (tzw. ścieki przemysłowe), - zanieczyszczeniami komunalnymi (ścieki). - awarie w transporcie wodnym i lądowym - wody ulegają zanieczyszczeniu także w wyniku eutrofizacji

40. Jak oczyszczać ścieki ? Trochę nieprzyjemnie pachnie , to co sami „produkujemy”!!! Wizyta w oczyszczalni ścieków

41. Jak oczyszczać ścieki ? Nasza oczyszczalnia położona jest na obrzeżach miasta w tzw. Strzelnie Klasztornym. Przyjmuje i oczyszcza ścieki bytowe doprowadzane z miejskiej kanalizacji oraz przywożone beczkowozami z okolicznych wiosek. Zajmuje powierzchnię 2 ha. Jej moc przerobowa to 1700m3 ścieków na dobę

42. Jak oczyszczać ścieki ? W naszej oczyszczalni oczyszcza się ścieki metodą mechaniczną i biologiczną. Dowiedzieliśmy się od kierownika oczyszczalni, że oczyszczanie mechaniczne przebiega etapami: 1. Proces wznoszenia (flotacji): wskutek mniejszej gęstości niż woda substancje wypływają na powierzchnię wody, np. tłuszcze i oleje, 2. Proces sedymentacji: wskutek większej gęstości niż ścieki ciała stałe opadają na dno osadników(zawiesiny ziarniste) 3. Proces cedzenia: duże ciała pływające wskutek swej wielkości są zatrzymywane na kratach lub na sitach, na tej samej zasadzie pracują również filtry piaskowe.

43. Jak oczyszczać ścieki ? Ścieki napowietrza się, aby mikroorganizmy mogły je oczyszczać w tzw. fazie tlenowej oczyszczania Dooczyszczania biologicznego natomiast wykorzystuje się działania mikroorganizmów tworzących osad czynny w komorach napowietrzania lub rowach cyrkulacyjnych. Drobnoustroje te (bakterie i grzyby) rozkładają związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste: CO2, H2O i NH3 i inne.

44. Jak oczyszczać ścieki ? Stałe pozostałości wędrują na specjalne poletka znajdujące się na terenie oczyszczalni. Oczyszczone ciekłe ścieki, czyli woda wędruje systemem kanałów do pobliskiego jeziora Gopło.

45. Jak oczyszczać ścieki ? Ścieki poddaje się okresowemu badaniu w stacji SANEPID na zawartość substancji toksycznych W naszej oczyszczalni nie oczyszcza się ścieków metodą chemiczną, ale dowiedzieliśmy się od pracownika oczyszczalni, że metoda ta polega na dodawaniu do ścieków chemikaliów wytwarzających kłaczki ,które przyśpieszają sedymentację zawiesin lub niszczą niepożądane bakterie zawarte w ściekach.

46. Rozpuszczalność Rozpuszczalność zależy od temperatury: a) dla gazów maleje ze wzrostem temperatury b) dla prawie wszystkich ciał stałych rośnie ze wzrostem temperatury Liczba gramów substancji tworzącej roztwór nasycony w określonej ilości (najczęściej w 100 g) rozpuszczalnika, w określonej temperaturze i pod określonym ciśnieniem.

47. Badaliśmy rozpuszczalność substancji w wodzie Wnioski: 1.Cukier, sól kuchenna, kwasek cytrynowy bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie tworząc z nią roztwory właściwe 2. Piasek , siarka, olej, mąka są trudno rozpuszczalne w wodzie i tworzą z nią zawiesiny 3. Siarka, białko, mączka ziemniaczana słabo rozpuszczają się w wodzie i tworzą z nią roztwory koloidalne 4. ”Podobne rozpuszcza się w podobnym”- wszystkie substancje o budowie polarnej, (takiej, jak woda) rozpuszczają się w wodzie, natomiast substancje niepolarne w wodzie się nie rozpuszczają

48. Mieszaniny substancji

49. Rozdzielanie mieszanin sączenie mechanicznie- użycie magnesu sedymentacja i dekantacja użycie rozdzielacza krystalizacja odparowanie wody Inne metody to np. destylacja i chromatografia Sporządzone mieszaniny rozdzielaliśmy różnymi metodami

50. Stężenie procentowe roztworów Stężenie procentowe informuje ile gramów substancji rozpuszczonej zawiera 100g roztworu Oblicza się je z wykorzystaniem wzoru: masa substancji stężenie procentowe masa roztworu