Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego VET Vocational Education and Training

1. „Podnoszenie jakości i spójności kształcenia zawodowego z zapotrzebowaniem rynku pracy - transfer doświadczeń z Finlandii”Wizyta studyjna w Finlandii - Helsinki 15-28.09.2013 W ramach Projektu mobilności w programie Leonardo da Vinci Lifelong Learning Programme Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego VET VocationalEducation and Training

2. UczestnicyLider projektu: Powiatowy Urząd Pracy dla Miasta Torunia Partner wysyłający: Fundacja Gospodarcza Pro EuropaPartner przyjmujący: AMKE Group, Helsinki, FinlandiaPozostali partnerzy: • Starostwo Powiatowe w Toruniu • Zespół Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych w Toruniu • Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu

3. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego Instytucja przyjmująca: AMKE Group, Helsinki, Finlandia • Data założenia - 01 stycznia 2011 • Cel - promocja i rozwój kształcenia zawodowego (IVET) oraz kształcenia dorosłych i szkolenia (CVET) w Finlandii • Stowarzyszenie Amke Group składa się z 81 członków: gmin, związków gmin, fundacji, firm. • Działania: - gromadzenie i udostępnianie wiedzy oraz zwiększanie kompetencji różnych fińskich „dostawców” VET - koordynowanie współpracy organizacji członkowskich na poziomie strategicznym i operacyjnym - działania i lobbing na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego - rozwijanie fińskiego systemu kształcenia i szkoleń oraz procesów i narzędzi im służących - wzmacnianie kompetencji firm, organizacji i osób prywatnych - promowanie przedsiębiorczości i innowacji - przyczynianie się do rozwoju możliwości, procesów i metod kształcenia ustawicznego - wspieranie międzynarodowej współpracy i działań na rzecz rozwoju kształcenia i szkolenia zawodowego

5. System kształcenia w Finlandii charakterystyka i cechy szczególne priorytety w polityce kształcenia inwestycja w naukę drogą do przyszłości, rozwoju i zatrudnienia społeczeństwo oparte na wiedzy promocja kształcenia przez całe życie kluczowa rola partnerstwa administracji i instytucji lokalnych duże wsparcie finansowe edukacji dobrze rozwinięty system kształcenia ustawicznego decentralizacja szkolnictwa zgodność programów kształcenia ze standardami międzynarodowymi szeroko rozwinięte kształcenie modułowe autonomia, elastyczność i jakość w systemie kształcenia doradztwo i poradnictwo zawodowe już na najniższych poziomach edukacji długa tradycja w prowadzeniu i promowaniu nauki dorosłych przedsiębiorczość, innowacja i nowe technologie w nauczaniu język angielski podstawą komunikacji, rozwoju i pracy Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

6. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego Priorytety polityki edukacyjnej (VET) gwarancja edukacji (częśċ priorytetu Youth garantee) – miejsce do nauki w każdej szkole na poziomie podstawowym do 16 –tego roku życia równy dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkoleń dla wszystkich bez względu na wiek, pochodzenie etniczne, stan zdrowia czy miejsce w którym żyją osoby kształcące się silne związki pomiędzy kształceniem i szkoleniem zawodowym a światem pracy kwalifikacje oparte na kompetencjach zawodowych i modułowych szkoleniach zawodowych stanowią bazę instytucji szkolących dzięki, której rozwija się system kwalifikacji zawodowych (w 2014 roku ECVET – European Credit System for Vocational Education and Training) blokowe (modułowe) i elastyczne ścieżki nauczania prowadzą w konsekwencji do łączenia nauki i pracy, modułów z innych kwalifikacji i programów nauczania

7. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego Priorytety polityki edukacyjnej (VET) finansowanie kształcenia i szkolenia zawodowego uzależnione od wydajności, skuteczności i jakości wykonania, ze szczególnym uwzględnieniem kierunków rozwoju gwarantujących zastosowanie zasady rozwoju przez całe życie (lifelong learning principle) wydajność usług szkolenia i kształcenia zawodowego(VET) zostaną zapewnione przez: - mocniejszych i bardziej skutecznych „dostawców” usług - usługi kierowane zgodnie z kierunkami rozwoju gospodarczego i potrzebami regionalnymi poprawa systemów zapewniania jakości VET zgodnie ze Strategią Jakości (Qualitystartegy – EQAVET) rozwój nauki w miejscu pracy zmniejszenie liczby osób przerywających naukę

8. Fińskie kształcenie i szkolenia zawodowe (VET) w pigułce prowadzone jest głównie w instytucjach - zawiera naukę opartą na pracy - wzrost nauki rzemiosła, staży 134 „dostawców” usług - ogólnofińska sieċ komputerowa instytucji - 180 tys. uczniów IVET (70 tys. corocznie) - 23 tys. uczniów nauki rzemiosła (12,7% ) - 45 tys. uczestników szkoleń przygotowawczych dla kwalifikacji opartych na kompetencjach - dokształcanie zawodowe(CVET) - 33 tys. uczniów CVET w nauce rzemiosła (73,3%) 42% absolwentów podstawowej edukacji kontynuuje naukę w VET (50% w szkołach ogólnokształcących) wskaźnik lokaty – 68% uczniów VET wchodzi na rynek pracy, a 9% kontynuuje naukę poniżej 9% uczniów przerywa naukę Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

9. Fińskie kształcenie i szkolenia zawodowe (VET) w pigułce czesne i wyżywienie jest darmowe, podręczniki dofinansowywane organizowany na szczeblu krajowym wspólny elektroniczny system aplikacji edukacji ponadgimnazjalnej otwarta droga na studia zdecentralizowane zarządzenie: - odpowiedzialnośċ na szczeblu lokalnym - relatywnie autonomiczni „dostawcy” usług „dostawcy” usług są rejestrowani po uzyskaniu licencji Edukacji i Kultury i mogą nimi byċ: - lokalne władze (gmin), związki gmin - prywatne organizacje (stowarzyszenia i fundacje) - przedsiębiorstwa państwowe Sieć komputerowa składa się głównie z licencjonowanych dostawców interdyscyplinarnych instytucji zawodowych, często tworzonych na poziomie subregionalnym lub regionalnym i jest własnością związków gmin/władz lokalnych. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

10. Fińskie kształcenie i szkolenia zawodowe (VET) w pigułce Liczba dostawców usług VET zmalała zwłaszcza w ostatnich 10 latach: - wielu dostawców łączyło się by tworzyć większe jednostki - większość oferowała zarówno szkolenia zawodowe jak i doskonalenie zawodowe finansowanie oparte na : - krajowych cenach jednostkowych wypłacane ryczałtem - kosztach w różnych dziedzinach VET wkłady finansowe dla „dostawców” usług z Ministerstwa Edukacji i Kultury: - ustawowy podział kosztów na poziomie krajowym - w IVET: państwo 42%, gminy razem 58% - w CVET głównie przez państwo krajowe oceny tematów i wyników nauczania na podstawie informacji, wsparcia i finansowania, bez potrzeby kontroli w 2012 roku całkowite koszty operacyjne powyżej 1,8 biliona € Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

11. Podstawy prawne kształcenia Minister Edukacji i Kultury odpowiada za politykę edukacyjną oraz za regulowanie, prowadzenie, finansowanie kształcenia i szkolenia zawodowego. Politykę edukacyjną określona Program Rządowy i Plan Rozwoju Edukacji i Badań. Kształcenie i szkolenie zawodowe jest uregulowane ustawą i rozporządzeniem: o kształceniu zawodowym i kształceniu zawodowym dorosłych. Minister przyznaje zezwolenie na świadczenie usług : - średniego szkolnictwa zawodowego i szkoleń (IVET) - doskonalenia zawodowego (kształcenie się dorosłych, CVET) Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

12. Podstawy prawne kształcenia zezwolenie na prowadzenie IVET zawiera: - dziedziny kształcenia zawodowego, ilośc uczniów, język wykładów, specjalne misje edukacyjne - dostawcy usług mogą określic kwalifikacje w poszczególnych dziedzinach (istnieje jednak szereg zastrzeżonych kwalifikacji np. pielęgniarki, operator maszyn leśniczych) zezwolenie na prowadzenie CVET zawiera: - dziedziny kształcenia zawodowego, język wykładów - liczbę studentów w czasie trwania wstępnego kształcenia i doskonalenia zawodowego, liczbę umów o praktyki Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

13. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego Program nauczania w kształceniu zawodowym NA POZIOMIE KRAJOWYM Minister Edukacji i Kultury wyznacza główne cele dla edukacji zawodowej i określa strukturę kwalifikacji i postawę programową (przedmioty podstawowe) Fińska Narodowa Rada Edukacji (FNBE): - decyduje o wymaganiach państwowych kwalifikacji i szkoleń zawodowych - sporządza podstawowy państwowy program nauczania we współpracy z organizacjami pracodawców, związkami zawodowymi, nauczycielami, studentami i innymi ekspertami - program nauczania jest zgodny z Ramami Europejskich Kwalifikacji (EuropeanQualificationFramwork-EQF) i ramami narodowych kwalifikacji (NQF) Komisje ds. Edukacji i Szkoleń - organy trójstronne, tworzone dla każdej dziedziny kształcenia zawodowego przez Ministerstwo - rozwijają kształcenie i szkolenie zawodowe VET (biorą udział w prognozowaniu umiejętności i przewidywaniu potrzeb edukacyjnych) - promują wzajemne oddziaływanie (interakcję) między edukacją a światem pracy, w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji I Kultury oraz FNBE - zajmują się podstawą programową nauczania

14. Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego Program nauczania w kształceniu zawodowym NA POZIOMIE LOKALNYM „Dostawcy” usług kształcenia zawodowego i szkoleń: - sporządzają własne programy nauczania, oparte na podstawowym państwowym programie nauczania - lokalne Komisje ds. Edukacji i Szkoleń oraz przedstawiciele świata pracy biorą udział w pracach nad programami kształcenia zawodowego KAŻDY UCZEŃ – STUDENT KSZTAŁCI SIĘ WG INDYWIDUALNEGO PLANU NAUCZANIA „DOSTAWCY” USŁUG I NAUCZYCIELE MOGĄ SWOBODNIE WYBRAĆ METODY NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ

15. STUKTURA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 90 tygodni 20 tygodni 10 tygodni ZAKRES KWALIFIKACJI - 120 tygodni (3 lata) Program nauczania zawiera : - nauka zawodu i uczenie się na stanowisku pracy podstawowe przedmioty wspólne dla wszystkich kwalifikacji (16 obowiązkowych i 4 fakultatywne) przedmioty dowolnie wybrane Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

16. Nauka na stanowisku pracy praktyka jako część nauki zawodu : - instytucja szkoląca (dostawca usług) jest odpowiedzialny za zorganizowanie miejsca pracy - podpisuje pisemną umowę z pracodawcą uczniowie-studenci zwykle nie są w stosunku pracy z pracodawcą (zachowują status ucznia-studenta i świadczenia społeczne) pracodawcy nie płacą jakiejkolwiek rekompensaty, odszkodowań nauka w miejscu pracy jest oparta na programie nauczania PRAKTYKA MOŻE ODBYWAĆ SIĘ ZA GRANICĄ nauczyciele i instruktorzy praktycznej nauki zawodu: - planują i wprowadzają każdy okres praktyki - oceniają naukę wg kryteriów z programu nauczania cele nauki zawodu na stanowisku pracy w całym okresie jej twania są uzgadniane z uczniem. Na zakończenie nauki uczeń dokonuje samooceny udziału w praktyce Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

17. finansowanie VET finansowanie oparte na wydajności (PBF) 3% całej kwoty dofinansowania dla wszystkich dostawców usług statutowa podstawa finansowania oparte na ocenie jakości Europejska Fundacja Zarządzania Jakością EFQM – specjalne tematy oparte na rezultatach: wskaźnik rezultatów wskaźnik załogi (kompetencje nauczycieli, rozwój personelu) oparte na kosztach jednostkowych €/uczeń/rok Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego nagroda za jakość finansowanie wyników

18. WSKAŹNIKI Wskaźnik rezultatów: mierzy wydajność placówek edukacyjnych na podstawie wyników ich uczniów wyniki i wrażenia dotyczące organizatorów kształcenia otrzymywane są z bazy danych studentów rezultaty są klasyfikowane w 5 uporządkowanych kategoriach (w oparciu o to czy szkolący się uzyskali kwalifikacje zawodowe w zadanym czasie i jaki uzyskali status na rynku pracy w końcowym okresie kształcenia/szkolenia) wydajność dostawcy edukacji jest uważana za lepszą im więcej uczniów-absolwentów kształcenia znajduje się w kategoriach: zakończona kwalifikacja, zatrudnienie czy dalsza nauka Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

19. WSKAŹNIKI Wskaźnik personelutworzą dwa wskaźniki. 1. Wskaźnik kompetencji nauczyciela określa: formalny poziom kwalifikacji personelu szkolącego proporcję wykwalifikowanych nauczycieli do liczby wszystkich nauczycieli (w 2008 roku 72% nauczycieli prowadzących szkolenie i kształcenie zawodowe posiadało kompetencje właściwe do zajmowanych stanowisk) 2. Wskaźnik rozwoju personelu: określa inwestycje finansowe dostawców usług kształcenia zawodowego w rozwój i utrzymanie kwalifikacji, kompetencji zawodowych własnego personelu podaje proporcję wydatków na rozwój personelu do wszystkich wydatków na utrzymanie załogi Wydatki na rozwój personelu obejmują wydatki na szkolenie i na staże zawodowe pracowników Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

20. Dobre praktyki przez pierwszych 6 lat nauki na poziomie podstawowej nauki brak testów i prac domowych (szukanie pasji, umiejętności) nauka języka angielskiego od najmłodszych lat prestiż zawodu nauczyciela partnerstwo nauczyciel – uczeń (często zamiana ról) swoboda nauczyciela w procesie edukacji modułowe programy nauczania zindywidualizowany program nauczania dla każdego ucznia brak szkól specjalnych - integracyjne grupy, dodatkowy opiekun poradnictwo i doradztwo zawodowe rolą całego personelu pedagogicznego (już w gimnazjum) Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

21. Dobre praktyki wysoka jakość i równy dostęp do kształcenia gwarancja nauki i pracy młodzieży (lokaty w czołówce badania PISA) koszty kształcenia finansowane przez państwo – podręczniki, nauka, dojazdy, wyżywienie, brak płatnych korepetycji ustawiczne kształcenie i podnoszenie uprawnień (dorosłych, nauczycieli) szkolenia darmowe dla wszystkich rozbudowana funkcja Internetu nowoczesne technologie, metody nauczania - narzędzia systemu edukacji teoretyczna i praktyczna nauka w jednym miejscu Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

22. Dobre praktyki decentralizacja szkolnictwa (w przewadze państwowego) korelatywność programów nauczania ze standardami międzynarodowymi współpraca i partnerstwo na szczeblu lokalnym przedstawicieli wszystkich instytucji , samorządu, fundacji, stowarzyszeń, związków, dostawców usług szkoleniowych odejście od pojęcia zawód na rzecz kompetencji zawodowych promocja uczenia się przez całe życie (kształcenie dorosłych) - wiedza towar eksportowy społeczeństwo oparte na wiedzy środki unijne wsparciem badań i analiz edukacji i rynku pracy Dobre praktyki kształcenia i szkolenia zawodowego

23. Andrzej Żabicki Specjalista ds. rozwoju zawodowego w Powiatowym Urzędzie pracy dla Miasta Torunia Dziękuję za wsparcie merytoryczne i graficzne Agnieszce Niwińskiej Annie Orzeł DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ