Mikołaj Kopernik

1. Mikołaj Kopernik

2. Informacje ogólne Mikołaj Kopernik (ur. 19 lutego 1473, zm. 24 maja 1543) - polski astronom, matematyk, prawnik, ekonomista, strateg, lekarz, astrolog, kanonik warmiński i duchowny katolicki. Jego najważniejszym dziełem jest De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich), w którym opisał heliocentryczną wizję świata w sposób wystarczająco szczegółowy, by mogła stać się naukowo użyteczna.

3. Dzieciństwo i edukacja • Urodzony w Toruniu 19 lutego 1473 roku w rodzinie kupca Mikołaja i Barbary z domu Watzenrode. Miał trójkę rodzeństwa: Barbarę, Andrzeja i Katarzynę. Osieroconym po śmierci ojca Mikołajem zaopiekował się brat matki Łukasz Watzenrode, wybrany w 1489 roku na biskupa warmińskiego. • Dzięki staraniom wuja Kopernik skończył w 1491 roku naukę w szkole św. Jana w Toruniu i rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, które skończył bez uzyskania tytułu magister artium w 1495. W tym też roku przyjął z rąk wuja niższe święcenia kapłańskie i został kanonikiem warmińskim.

4. W 1496 roku rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, w roku 1500 odbył praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie, a w roku następnym uzyskał zgodę na rozpoczęcie kolejnych studiów medycznych w Padwie, kontynuując studia prawnicze. • W 1503 roku w Ferrarze został doktorem prawa kanonicznego, a w Padwie skończył studia medyczne i uzyskał prawo do wykonywania praktyki lekarskiej.

5. Działalność • Z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507 roku osobistym lekarzem biskupa warmińskiego. W tym samym roku opracował "Komentarzyk" (Commentariolus) o teoriach ruchu ciał niebieskich, pierwszy zarys teorii heliocentrycznej i rozpowszechnił go w licznych odpisach. W roku 1510 przeniósł się do Fromborka i sporządził mapę Warmii. • Wraz z kapitułą warmińską złożył w 1512 roku przysięgę wierności królowi Polski Zygmuntowi I. Na apel Soboru Laterańskiego w 1513 roku opracował i wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza.

6. Mikołaj Kopernik nabył dom we Fromborku w miejscu dogodnym do obserwacji astronomicznych, a na jego zapleczu zbudował płytę obserwacyjną i sporządził instrumenty astronomiczne. • W latach 1516-1519 pełnił urząd administratora dóbr kapituły z siedzibą w Olsztynie. Zasiedlił nowych osadników w dobrach kapituły i przygotował skutecznie olsztyński zamek do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków w czasie wojny pruskiej.

7. Pełnił wiele urzędów: był posłem, kanclerzem, wizytatorem i administratorem kapituły. Współpracował z Bernardem Wapowskim w opracowaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy. • W 1517 r. napisał pierwszą wersję traktatu monetarnego Meditata (Rozmyślania), a dokładniej N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. • W 1519 r. napisał drugą wersję traktatu monetarnego Tractatus de monetis (Traktat o monetach).

8. W 1517 r. napisał pierwszą wersję traktatu monetarnego Meditata (Rozmyślania), a dokładniej N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. • W 1519 r. napisał drugą wersję traktatu monetarnego Tractatus de monetis (Traktat o monetach). • 17 marca 1522, na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu wygłosił traktat o monetach pod nazwą De estimatione monete (O szacunku monety). Sejmik nie podjął żadnych decyzji w sprawach monetarnych na skutek braku wysłanników wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna oraz sprzeciwu delegatów miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga, które obawiały się utraty przywilejów menniczych. Kopernik postulował bowiem między innymi o jedną mennicę dla całych Prus.

9. W 1528 r. ukończył Monetae cudendae ratio (Sposób bicia monety). Reforma monetarna na terenie Korony została przeprowadzona zgodnie z memoriałem Justusa Ludwika Decjusza (mincerza i doradcy królewskiego), który w latach 1528-1535 zarządzał królewską mennicą w Toruniu. Reforma na terenie Prus została wprowadzona dopiero 20 maja 1528 roku i wprowadziła na tym terenie nową zreformowaną monetę oraz taką samą stopę menniczą jaka była w Koronie. • Kopernik został zatwierdzony w 1537 roku przez króla jako jeden z czterech kandydatów na biskupa warmińskiego.

10. W latach 1538-1539 biskup Jan Dantyszek posądził Mikołaja Kopernika o konkubinat, nakazując mu zwolnić gospodynię i przygotowując proces kanoniczny. • W Bazylei w 1541 roku wyszło drukiem drugie wydanie Narratio prima, a Mikołaj Kopernik dokonał ostatniej w swym życiu obserwacji astronomicznej (zaćmienia Słońca).

11. Wkład Kopernika w rozwój nauki • sformułowanie teorii heliocentrycznej (astronomia) • sformułowanie prawa Kopernika-Greshama (ekonomia) • sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria)

12. Poszukiwanie grobu Kopernika • Grobu Mikołaja Kopernika poszukiwano kilkakrotnie. Pierwsze takie prace podjęło Warszawskie Towarzystwo Naukowe w 1802 roku, kolejne przeprowadzono w 1909 i 1939. Prawdopodobnie w czasie II wojny światowej poszukiwania prowadzili także Niemcy a po jej zakończeniu Rosjanie. Wszystkie te próby zakończyły się niepowodzeniem.

13. Od roku 2004 podejmowane były próby odnalezienia grobu Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez zespół prof. Jerzego Gąssowskiego oraz pracowników Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku. Wiadomo było, że ciało 70-letniego astronoma pochowano pod podłogą przy ołtarzu, którym się opiekował. Dokładne miejsce spoczynku Kopernika od kilkuset lat pozostawało jednak zagadką. • W 2004 nie udało się odnaleźć szczątków astronoma, lecz podczas poszukiwań odkryto kilka innych grobów z różnych epok.

14. W 2005 roku poszukiwania zaowocowały odnalezieniem trumien i kilku szkieletów. Dokładne wyniki badań potwierdziły, że jeden z niekompletnych szkieletów należał najprawdopodobniej do Kopernika. Świadczy o tym m.in. pozytywny wynik porównania zrekonstruowanego wyglądu twarzy na podstawie odnalezionej czaszki pochowanej osoby (wykonanego przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne - nadkom. mgr Dariusza Zajdla z zachowanymi portretami astronoma.

15. Na etapie prowadzonych badań antropometrycznych i dokumentacyjnych wykonano także 3D skanowanie czaszki (wykonane przez antropologa mgr Sebastiana Tyszczuka i Pracownie Pomiaru Przestrzennego 3Database.pl), dokumentacja taka pozwoli miedzy innymi na wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą gierasimowa w oparciu o model czaszki wykonany z tworzywa sztucznego w technice produkcji sterowanej numerycznie. W przypadku potwierdzenia postawionej przez archeologów tezy o odnalezieniu czaszki Mikołaja Kopernika, Uzyskanoby dzięki temu formę odlewniczą do wykonania naturalistycznego modelu głowy i popiersia Mikołaja Kopernika w chwili śmierci.

16. Wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą plastyczną (metoda Gierasimowa) stanowić będzie także weryfikację wcześniej wykonanej rekonstrukcji graficznej (metoda superpozycji), w oparciu o której rezultatu domniemano, iż mamy do czynienia z czaszką Mikołaja Kopernika. Metody plastycznej nie można było zastosować bez uzyskania kopii czaszki, metoda ta polega na oblepianiu czaszki masą plastyczną - zgodnie z morfologią budowy czaszki oraz średnimi grubościami tkanki miękkiej. W metodzie Gierasimowa oblepiona masą plastyczną czaszka stanowi szkielet dla wykonanej rekonstrukcji.

17. Ostateczne potwierdzenie postawionej tezy o tym, że odnaleziona czaszka jest czaszką Mikołaja Kopernika dałoby zbadanie DNA Łukasza Watzenrode (lub innych krewnych), biskupa warmińskiego i zarazem wuja astronoma, jednak miejsce jego pochówku jest obecnie nieznane. • W 2006 roku potwierdzono, że to szkielet Mikołaja Kopernika.

18. Odkrycia Mikołaja Kopernika • Heliocentryczna teoria, heliocentryczny model układu planetarnego, wyobrażenie układu planetarnego, w którym Słońce zajmuje centralne miejsce, a planety wraz z Ziemią obiegają je po eliptycznych (w pierwotnym sformułowaniu - po kołowych) orbitach.

19. Model ten zastąpił wcześniejsze wyobrażenie (geocentryczny model układu planetarnego), w którym rolę centralnego ciała spełniała Ziemia. Koncepcja geocentryczna została sformułowana przez Eudoksosa z Knidos i udoskonalona przez K. Ptolemeusza. Pośredni model, w którym Ziemia jest ciałem centralnym, lecz nie jest nieruchoma, ponadto Wenus i Merkury obiegają Słońce, opracował Herakleides z Pontu.Pierwszy koncepcję heliocentryczną opracował Arystarch z Samos w III w. p.n.e., lecz została ona zapomniana. W czasach nowożytnych sformułował ją M. Kopernik (De revolutionibus orbium coelestium - O obrotach sfer niebieskich, opublikowano w 1543), a udoskonalił (wprowadzając orbity eliptyczne) J. Kepler.

20. Greshama-Kopernika prawo, głosi, że gdy w obiegu znajdują się dwa rodzaje pieniądza: “gorszy” i “lepszy”, to pieniądz “lepszy” jest wypierany przez “gorszy” (“lepszy” jest gromadzony przez ludzi, “gorszy” pozostaje w obiegu). W warunkach monetaryzmu oznaczało to tezauryzację monet pełnowartościowych, a pozostawanie w obiegu monet starych, zniszczonych, okrojonych lub fałszowanych.

21. W systemie dwukruszcowym (bimetalizm), przy ustalonej urzędowej relacji nominalnych wartości jednostek pieniężnych, z obiegu wypierane były monety wykonane z tego kruszcu, którego cena rynkowa wzrastała. Współcześnie przejawem tej prawidłowości, może być zjawisko gromadzenia oszczędności przez ludność w walutach obcych, gdy własna waluta podlega inflacji.

22. Kopernikańska zasada, jedna z fundamentalnych zasad racjonalistycznej filozofii przyrody, postulująca jednakowość praw fizyki oraz identyczność materii w całym kosmosie. W skrajnej postaci – tzw. silna zasada kopernikańska – zakłada dodatkowo niezmienność w czasie tych cech.Nazwa zasady kopernikańskiej nawiązuje do przełomu, jaki w postrzeganiu świata wywołała idea heliocentryczna M. Kopernika, pozbawiająca Ziemię roli wyróżnionego centrum świata.

23. Autor: • Katarzyna Wieczorek • Klasa I gimnazjum • Lublin, 07.01.07r.