Menu

1. Mikołaj Kopernik-(ur. 19 lutego 1473, zm. 24 maja 1543) - polski astronom, matematyk, prawnik, ekonomista, kanonik, strateg, lekarz i astrolog

2. Menu • Dzieciństwo i edukacja • Działalność • Wkład Kopernika w rozwój nauki • Kwestia narodowości Kopernika • Poszukiwania grobu Kopernika • Instrumenty astronomiczne Mikołaja Kopernika Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiemobraz Jana Matejki

3. Dzieciństwo i edukacja Urodzony w Toruniu 19 lutego 1473 roku w rodzinie kupca Mikołaja i Barbary z domu Watzenrode. Osieroconym po śmierci ojca Mikołajem zaopiekował się brat matki Łukasz Watzenrode, wybrany w 1489 roku na biskupa warmińskiego. Dzięki staraniom wuja Kopernik skończył w 1491 roku naukę w szkole św. Jana w Toruniu i rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, które skończył w 1495 roku. W 1496 roku rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, w roku 1500 odbył praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie, a w roku następnym uzyskał zgodę na rozpoczęcie kolejnych studiów medycznych w Padwie, kontynuując studia prawnicze. W 1503 roku w Ferrarze został doktorem prawa kanonicznego, a w Padwie skończył studia medyczne i uzyskał prawo do wykonywania praktyki lekarskiej. Powrót do menu

4. Powrót do menu Działalność Z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507 roku osobistym lekarzem biskupa warmińskiego. W tym samym roku opracował "Komentarzyk" (Commentariolus) o teoriach ruchu ciał niebieskich, pierwszy zarys teorii heliocentrycznej i rozpowszechnił go w licznych odpisach. W roku 1510 przeniósł się do Fromborka i sporządził mapę Warmii. Wraz z kapitułą warmińską złożył w 1512 roku przysięgę wierności królowi Polski Zygmuntowi I. Na apel Soboru Laterańskiego w 1513 roku opracował i wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza. Mikołaj Kopernik nabył dom we Fromborku w miejscu dogodnym do obserwacji astronomicznych, a na jego zapleczu zbudował płytę obserwacyjną i sporządził instrumenty astronomiczne. W latach 1516-1519 pełnił urząd administratora dóbr kapituły z siedzibą w Olsztynie. Zasiedlił nowych osadników w dobrach kapituły i przygotował skutecznie olsztyński zamek do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków. Dalej

5. Działalność c.d. Pełnił wiele urzędów: był posłem, kanclerzem, wizytatorem i administratorem kapituły. Współpracował z Bernardem Wapowskim w opracowaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy. W 1517 r. napisał pierwszą wersję traktatu monetarnego Meditata (Rozmyślania), a dokładniej N.C. Meditata XV. Augusti anno domini MDXVII. W 1519 r. napisał drugą wersję traktatu monetarnego Tractatus de monetis (Traktat o monetach). W roku 1522, 17 marca, na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu wygłosił traktat o monetach pod nazwą De estimatione monete (O szacunku monety). Sejmik nie podjął żadnych decyzji w sprawach monetarnych na skutek braku wysłanników wielkiego mistrza Albrechta oraz sprzeciwu delegatów miast pruskich: Gdańska, Torunia i Elbląga, które obawiały się utraty przywilejów menniczych. Kopernik postulował bowiem między innymi o jedną mennicę dla całych Prus. Wstecz Dalej

6. Działalność c.d. W 1528 r. ukończył Monetae cudendae ratio (Sposób bicia monety). Reforma monetarna na terenie Korony została przeprowadzona zgodnie z memoriałem Justusa Ludwika Decjusza (mincerza i doradcy królewskiego), który w latach 1528-1535 zarządzał królewską mennicą w Toruniu. Reforma na terenie Prus została wprowadzona dopiero 20 maja 1528 roku i wprowadziła na tym terenie nową zreformowaną monetę oraz taką samą stopę menniczą jaka była w Koronie. Kopernik został zatwierdzony w 1537 roku przez króla jako jeden z czterech kandydatów na biskupa warmińskiego. W latach 1538-1539 biskup Jan Dantyszek posądził Mikołaja Kopernika o konkubinat, nakazując mu zwolnić gospodynię i przygotowując proces kanoniczny. W Bazylei w 1541 roku wyszło drukiem drugie wydanie Narratio prima, a Mikołaj Kopernik dokonał ostatniej w swym życiu obserwacji astronomicznej (zaćmienia Słońca). Zmarł we Fromborku 24 maja 1543 roku. Wstecz

7. Wkład Kopernika w rozwój nauki • sformułowanie teorii heliocentrycznej (astronomia) • sformułowanie prawa Kopernika - Greshama (ekonomia) • sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria) Powrót do menu

8. sformułowanie teorii heliocentrycznej Mikołaj Kopernik w I rozdziale De Revolutionibus Orbium Coelestium (O obrotach sfer niebieskich) dokonał przeglądu wszystkich znanych wówczas teorii na temat ruchów planet, także teorii Arystarcha z Samos i poparł tę teorię nowymi obliczeniami uzyskanymi dzięki obserwacji i zastosowaniu bardziej rozwiniętej matematyki. Przewrót kopernikański w swojej istocie nie był więc nowym odkryciem, jak się wydaje wielu ludziom. Był jedynie nowym uzasadnieniem twierdzeń znanych od osiemnastu stuleci, nowym uzasadnieniem prawdy, zastąpionej przez fałszywe twierdzenie; „Ziemia środkiem wszechświata”; będące rodzajem pochlebstwa dla ludzkości. Przewrót dokonany przez Mikołaja Kopernika polegał na odwadze myślenia oraz na odwadze przeciwstawienia się autorytetom i panującym fałszywym poglądom. Kopernik zainicjował powstanie nowożytnej nauki, która zdobyła świadomość, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń - dogmatów, a każde poznanie powinno być weryfikowane. Oto istotna treść przewrotu kopernikańskiego. Wstecz Dalej

9. sformułowanie teorii heliocentrycznej c.d. Zgodnie z pierwotną koncepcją Kopernika planety poruszają się wokół słońca po okręgach. Kopernik zaproponował swój model, aby wyeliminować konieczność zakładania, że niektóre planety krążą po dodatkowych pętlach zwanych epicyklami. W ówcześnie obowiązującej, geocentrycznej teorii Ptolemeusza, zakładającej nieruchomość Ziemi znajdującej się w centrum układu słonecznego, teoria epicykli była niezbędna, aby uzgodnić ją z obserwacjami ruchu planet i słońca na niebie. Paradoksalnie, pierwotna teoria Kopernika, zakładająca ruch planet po okręgach była niezgodna z obserwacjami i to w znacznie większym stopniu niż model Ptolemejski, co zmusiło Kopernika do zaadoptowania teorii epicykli. Co gorsza, aby uzgodnić wyniki obserwacyjne z teoretycznymi obliczeniami, Kopernik musiał założyć istnienie znacznie większej liczby epicykli niż było to w teorii Ptolemeusza, a mimo to, wciąż dawała ona znacznie mniej zgodne z doświadczeniem wyniki. Kliknij na rysunek w celu powiększenia Wstecz

10. Układ Słoneczny Wstecz

11. Wstecz

12. Sformułowanie prawa Kopernika - Greshama Prawo Kopernika-Greshama to zasada mówiąca, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza, pod względem prawnym równowartościowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy, ten "lepszy" pieniądz będzie gromadzony, a w obiegu pozostanie głównie ten "gorszy". Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy. Mechanizm działania Załóżmy, że w obiegu występują srebrne monety o wartości 100 kredytów każda, których łączne jest 500 milionów sztuk. Bank centralny z braku srebra wypuszcza jednak kilka serii papierowych banknotów 100-kredytowych, w ilości 500 milionów, a parlament uchwala odpowiednie prawo przyznające im równą wartość. Wstecz Dalej

13. Sformułowanie prawa Kopernika – Greshama c.d. Można by oczekiwać że po pewnym czasie 50% 100-kredytowych jednostek płatniczych w obiegu będą stanowić monety, a 50% banknoty. Ponieważ jednak ludzie uważają, że srebrne monety 100-kredytowe są wartościowsze od papierowych banknotów 100-kredytowych, mając do dyspozycji zarówno banknoty jak i monety, będą preferowali wydanie banknotów, a oszczędzanie w srebrnych monetach. Jeśli preferencje te będą wystarczająco silne, wkrótce być może 90% 100-kredytówek w obiegu będą stanowiły papierowe banknoty (których wszyscy wolą się pozbyć, ale prawnie muszą je akceptować), czyli "gorszy pieniądz wyprze lepszy" z obiegu, a 90% 100-kredytówek w oszczędnościach będą stanowiły srebrne monety (które wszyscy preferują), czyli "lepszy pieniądz wyprze gorszy" w oszczędnościach. Wstecz

14. Sformułowanie twierdzenia Kopernika Twierdzenie Kopernika mówi, że jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się bez poślizgu okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się po średnicy dużego. Wstecz

15. Kwestia narodowości Kopernika Kwestia narodowości Mikołaja Kopernika może budzić pewne kontrowersje. Główny konflikt dotyczy niejasnego statusu narodowości Kopernika, a mianowicie, czy był on narodowości polskiej czy niemieckiej. Faktem jest, że Kopernik był poddanym króla polskiego i pełnił funkcje społeczne w administracji lokalnej Królestwa Polskiego Powrót do menu Dalej

16. Kwestia narodowości Kopernika c.d. Argumenty za narodowością polską • urodził się, mieszkał i pracował w Polsce (Warmia była inkorporowana w 1466). Polska nie była jednak państwem narodowym i na obszarach, na których mieszkał Kopernik, mieszkała zarówno ludność polska, jak też niemiecka, w ramach którejwielu ludzimogło opowiadać się za związkami z Koroną polską, a inni mogli uważać się za ludzi niezwiązanych z polskością w żaden sposób. Kopernik jasno i wielokrotnie opowiadał się po stronie Korony Polskiej. • był poddanym króla polskiego, złożył przysięgę wierności królowi polskiemu • zarówno Kopernik jak i jego rodzina uczestniczyli w walkach z Krzyżakami po stronie Polski • swoje prace naukowe dedykował królowi polskiemu • współcześni mu astronomowie i uczeni, z którymi utrzymywał kontakty, zawsze określali go jako astronoma polskiego Wstecz Dalej

17. Kwestia narodowości Kopernika c.d. Argumenty za narodowością niemiecką • Jego matka była pochodzenia niemieckiego. • Pochodzenie ojca jest kwestią sporną. Ojciec pochodził z Krakowa, w którym mieszkała zarówno ludność polska jak i niemiecka. Nazwisko Kopernik może pochodzić od dolnoniemieckiego Kopper (miedź), co może sugerować niemieckie pochodzenieojca. Z drugiej strony, nazwisko Kopernik zawiera polski przyrostek-nik. • Toruń był miastem, w którym przeważałaludność niemiecka, znajdował się on jednak na terenach Korony Polskiej, zaś jego mieszkańcy opowiedzieli się o takiej zależności, samodzielnie wypowiadając posłuszeństwo władzom krzyżackim. • Nie ma dowodów, że znał język polski – zachowały się jedynie jego pisma po łacinie i po niemiecku. Ale język polski nie był wtedy często używany w piśmie. • Podczas studiów w Bolonii zapisał się do wspólnoty studentów niemieckich. Jednak ze względu na brak korporacji polskiej czyniła tak większość studentów polskich. Wstecz

18. Poszukiwania grobu Kopernika Grobu Mikołaja Kopernika poszukiwano kilkakrotnie. Pierwsze takie prace podjęło Warszawskie Towarzystwo Naukowe w 1802 roku, kolejne przeprowadzono w 1909 i 1939. Prawdopodobnie Niemcy prowadzili także poszukiwania w czasie wojny. Wszystkie te próby zakończyły się niepowodzeniem. Od roku 2004 podejmowane były próby odnalezienia grobu Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez pracowników Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku. Wiadomo było, że ciało 70-letniego astronoma pochowano pod podłogą przy ołtarzu, którym się opiekował. Dokładne miejsce spoczynku Kopernika od kilkuset lat pozostawało jednak zagadką. Powrót do menu Dalej

19. Poszukiwania grobu Kopernika W 2005 roku poszukiwania zaowocowały odnalezieniem trumien i kilku szkieletów. Dokładne wyniki badań potwierdziły, że jeden z niekompletnych szkieletów należał najprawdopodobniej do Kopernika. Świadczy o tym m.in. pozytywny wynik porównania zrekonstruowanego wyglądu twarzy na podstawie odnalezionej czaszki pochowanej osoby (wykonanego przez Centralne Laboratorium Kryminalistyczne - nadkom. mgr Dariusza Zajdla Komendy Głównej Policji) z zachowanymi portretami astronoma. Na etapie prowadzonych badań antropometrycznych i dokumentacyjnych wykonano także 3D skanowanie czaszki (wykonane przez antropologa mgr Sebastiana Tyszczuka i Pracownie Pomiaru Przestrzennego 3Database.pl), dokumentacja taka pozwoli miedzy innymi na wykonanie rekonstrukcji twarzy metodą gierasimowa w oparciu o model czaszki wykonany z tworzywa sztucznego w technice produkcji sterowanej numerycznie. W przypadku potwierdzenia postawionej przez archeologów tezy o odnalezieniu czaszki Mikołaja Kopernika, Uzyskanoby dzięki temu formę odlewniczą do wykonania naturalistycznego modelu głowy i popiersia Mikołaja Kopernika w chwili śmierci. Wstecz

20. Instrumenty astronomiczne Mikołaja Kopernika Triquetrum (rekonstrukcja) Kwadrant (rekonstrukcja) Astrolabium (rekonstrukcja) Powrót do menu