1 / 115

KRONİK AĞRI TEDAVİSİ

KRONİK AĞRI TEDAVİSİ. Yrd. Doç. Dr. Yüksel ERKİN D.E.Ü.T.F. Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD Şubat - 2007. AĞRI. Ağrı tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. AĞRI DİNDİRMEK TANRI SANATIDIR (HIPPOCRATES). İnsanoğlu varoluşundan beri yaşadığı ağrı, Albert Schweitzer’e göre ölümden bile daha

peigi
Download Presentation

KRONİK AĞRI TEDAVİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. KRONİK AĞRI TEDAVİSİ Yrd. Doç. Dr. Yüksel ERKİN D.E.Ü.T.F. Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD Şubat - 2007

  2. AĞRI Ağrı tarihi insanlık tarihi kadar eskidir.

  3. AĞRI DİNDİRMEK TANRI SANATIDIR (HIPPOCRATES) İnsanoğlu varoluşundan beri yaşadığı ağrı, Albert Schweitzer’e göre ölümden bile daha korkunç ! Bu nedenle tarih öncesi dönemlerden beri insanların ağrıyı dindirmek için içgüdüsel davranışlara, dinsel inançlara, büyüye ve giderek folklorik droglara başvurulması şaşırtıcı değildir.

  4. AĞRI DİNDİRMEK TANRI SANATIDIR (HIPPOCRATES) Modern ilaçların doğuş tarihi olarak kabul edilen 1806’da Sertürner’in opiumdan morfini izole etmesi ve buna NSAİ’lar dahil diğer moleküllerin ilave edilmesi Tanrı Sanatının giderek daha iyi kullanımını sağlamıştır.

  5. AĞRI  Vücudun belirli bir bölgesinden kaynaklanan,  Doku hasarına bağlı olan veya olmayan,  Kişinin geçmişteki deneyimleri ile ilgili,  Hoş olmayan,  Emosyonel ve sensoryal bir duyum ve  Davranış şeklidir

  6. Bu nedenle ağrı; kompleks yolaklar ve nörotransmitterlerin oluşturduğu fizyolojik bir süreç olmanın ötesinde, sübjektif ve emosyonel bir deneyimdir

  7. Ağrı, beyinde algılanan ve beyinde çözümlenen bir olaydır. Bu algılama kişiden kişiye, ülkeden ülkeye, cinsiyetten cinsiyete farklılık gösterebilir Ağrının beyinde çözümlenmesi aynı toplumsal olayların yada duygusal olayların çözümlenmesi gibi olur. O yüzden insanlar ağrıyı farklı farklı algılarlar

  8. Ağrı çok boyutlu bir deneyimdir Her kişi için özeldir Nörofizyolojik Biyokimyasal Psikolojik Etnik Kültürel Dinsel Bilişsel Çevresel boyutları olan karmaşık bir duyumdur.

  9. Çocukluk çağından itibaren yaşanan deneyimler ile öğrenilir Ağrıya karşı oluşan reaksiyon değişkendir ve Kişilik özellikleri Duygu durumu Etnik alt yapı Geçmiş deneyimler Ağrı ile başedebilme becerisi Ailenin tutumu gibi faktörlerle belirlenir.

  10. Kansere bağlı ağrıdan çok daha fazla bir popülasyon Kronik Nonmalign Ağrı nedeniyle acı çekmektedir dünya nüfusunun % 35-40 • Tedaviye dirençli ağrı, benign bir hastalıktan kaynaklansa da, çoğu hastada kalitesi, yoğunluğu ve önemi açısıdan ‘malign’ olarak değerlendirilmelidir.

  11. Ağrının yetersiz tedavisinin sonuçları • Nörobiyoloji • Ağrı hafızasının oluşması • Spinal kord ve beyinde • Depresyon,anksiyete, uyku bozukluğu • intihar • Fonksiyon • Fiziksel aktivitenin azalması • Hastalık sonucu ortaya çıkan sekonder ağrı (miyofasyal, eklem) • Patolojinin hızlanması • Toplumsal sonuçlar • Kazanma kapasitesinin azalması (hasta, yakınları) • Tıbbi kaynakların doğrudan kullanımı

  12. Fiziksel / emosyonel disfonksiyon KRONİK AĞRI Yaşam kalitesi İş yapabilirlilik Hastane kullanımı X 5 100 milyar $ / yıl

  13. Kronik Ağrı Bir Hastalıktır Kronik ağrılara bağlı olarak yılda 700 milyon iş günü kaybı ve 60 milyar dolar zarar meydana gelmektedir.

  14. En sıkıntı verici ağrılarJournal of Pain and Symptom Management 9:312-18,1994

  15. Istırap Korku Çaresizlik Anksiete İrritabilite AĞRI Öfke Başkalarına bağımlı olma Umutsuzluk Kişisel özgürlüklerin kaybı Depresyon

  16. SİNİR LİFLERİNİN SINIFLANDIRMASI Lif Tipi Fonksiyonu A alfa (miyelinli ) Motor, propriosepsiyon A beta (miyelinli ) Dokunma A gama (miyelinli ) Dokunma, basınç A delta (miyelinli ) Keskin ağrı, ısı B (miyelinli ) Preganglionik otonomik modülasyon C (miyelinsiz ) Postganglionik Küntağrı, ısı, dokunma

  17. NOSİSEPTÖR KONSANTRASYONU YÜKSEK ALANLAR • Mukozal membranlar • Periosteum • Derin fasya • Ligamentler • Eklem kapsülleri • Kornea • Subkutanöz doku

  18. NOSİSEPTÖR KONSANTRASYONU ORTA ALANLAR • İskelet Kası • Kalp Kası • Düz Kas

  19. NOSİSEPTÖR KONSANTRASYONU DÜŞÜK ALANLAR • Kemik • Kıkırdak • Kemik İliği

  20. NOSİSEPSİYONUN FİZYOLOJİSİ • Transdüksiyon • Transmisyon • Modulasyon • Persepsiyon

  21. TRANSDÜKSİYON Bir enerjinin başka bir enerjiye dönüşmesidir. Nosiseptörler normal bir ısıya duyarsız kalırken ısının artışı ile duyarlı hale geçer.

  22. TRANSMİSYON Nosiseptörler tarafından algılanan ağrı bilgisinin daha üst merkezlere doğru iletilmesidir.

  23. MODÜLASYON Omurilik seviyesinde meydana gelir. Ağrılı uyaran spinal kord düzeyinde bir değişime uğrar ve üst merkezlere iletilir.

  24. ALGI • Subjektif • Emosyoneldeneyimler • Afektif/motivasyonel

  25. AĞRININ SINIFLANDIRILMASI

  26. AKUT VE KRONİK AĞRI • KRONİK • Zaman alan bir süreçtir. • Ağrı; tavır, davranış ve hayat biçimini etkileyen • bir hastalıktır. • Asabiyet eşlik eder. • Uzun süreli tedavi gerekir. • Ağrı kontrolü amaçlanır. • Tedavi başarı oranı orta derecededir. AKUT • Gelişimi ve tedavisi kısa zaman alır. • Ağrı yararlı fizyolojik bir uyarıdır. • Anksiyete eşlik eder. • Kısa süreli tedavi. • Tedavi beklentisi kürdür. • Tedavi başarı oranı yüksektir.

  27. AKUT AĞRI Zararlı uyaranla provoke olmuş, fizyolojik ve emosyonel yanıtlarla bağlantılı hoşa gitmeyen duygu ile algısal ve emosyonel deneyimler kompleksidir.

  28. KRONİK AĞRI Akut süreç dışında gelişen ve devam eden genellikle 3-6 ay süren ağrı tipi.

  29. KRONİK AĞRI SENDROMU Varolan fiziksel problemlerle uyumsuz devamlı ve inatçı ağrı şikayetleri bütünüdür.

  30. Ağrı uzun süre devam ettiğinde, kişi fizyolojik ve davranışsal adaptasyon geliştirir Kronik ağrı öğrenilmiş bir davranıştır Multipl faktörler tarafından güçlendirilir Organik faktörlerle oluşan bedensel deneyim Psikolojik faktörlerle oluşan zihinsel deneyim Çevresel faktörlerle oluşan sosyal deneyimin rolü vardır

  31. Ağrı deneyiminin 3 boyutu tanımlanmıştır: Duyusal boyut ağrının fiziksel boyutudur. Akut ağrının en önemli boyutudur. Bilişsel boyut ağrının algılanması ve verilen önem ile ilişkilidir. Ağrı ile başedebilme bu boyut ile ilişkilidir. Hissi boyut ise kişinin duygu durumu ile ilişkilidir. KRONİK AĞRIDA BİLİŞSEL BOYUT ve HİSSİ BOYUTLAR DAHA ÖN PLANA GEÇMİŞTİR.

  32. Kronik ağrıda süregelen bir hastalığa veya doku hasarına uyumlu fonksiyon ve davranış değişiklikleri vardır Kronik ağrı sendromunda ise devam eden ağrıya karşı yanlış adaptasyon paternleri geliştirilmiştir. Subjektif ağrı ve davranış değişiklikleri objektif doku hasarından sonra da devam eder.

  33. Kronik ağrı sendromu olan hastalarda; Ağrı yakınmaları dramatiktir Hastalar inaktiftir Postürleri kötüdür İlaçlarını aşırı ve yanlış kullanmaktadırlar Korse, boyunluk ve yürümeye yardımcı cihazların gereksiz kullanımı dikkat çekmektedir Sağlık kuruluşları ve aileye bağımlılık gelişmiştir Tanımlanan patoloji ve özürün ötesinde bir engellilik vardır

  34. Kronik ağrı sendromunda esas neden genellikle siliktir, girişimlere bağlı komplikasyonlar, ilaç bağımlılığı, inaktivite ve psikososyal davranış değişiklikleri ön plandadır

  35. Kronik ağrılı bir hastada kronik ağrı sendromu gelişmesinde bazı predispozan faktörlerin rolü vardır; Geçmişte anksiyete, panik atak ve depresyon İşsizlik Madde bağımlılığı Birden fazla tıbbi sorun Düşük eğitim düzeyi Daha önceki tedavilere hastanın yanıt vermemiş olması Fiziksel bulguların belirtilerle uyumsuz olması

  36. Kronik ağrı sendromunun özellikleri 5D belirtisi olarak özetlenebilir: 1D (Drug abuse) İlaç bağımlılığı 2D (Decreased function) Fonksiyonel kayıp 3D (Disuse) Kullanmamaya bağlı kuvvet ve dayanıklılık kaybı 4D (Depression) Depresyon ve duygu durum bozuklukları 5D (Disability) Günlük yaşam aktivitelerinde zorluk ve iş gücü kaybı 6D (disturbed sleep) Uyku bozukluğu

  37. Kronik ağrının en sık nedeni bel ağrısıdır (45 yaş altı) Yaşlılarda ise artritler ve miyofasiyal ağrıdır WHO dünyada kronik ağrı sıklığını %21.5 olarak bildirmektedir Gelişmiş toplumlarda toplumun %15-20’sinde akut, %25-30’unda kronik ağrı mevcuttur ABD’de her üç kişiden birinde kronik ağrı mevcuttur İsveç’te ise kronik ağrı prevalansı %54 olarak bulunmuştur

  38. Hastanın ağrıyı algılayışı ağrı kontrolünde etkilidir. Bu nedenle gereksiz agresif tedaviler uygulanabilir Kronik ağrıda %30-87 oranında depresif bulguların varlığı bildirilmiştir. Kronikleşmede depresyon varlığı önemli bir belirleyicidir Çevrenin yanıtı ağrı davranışını destekleyip kalıcı hale gelmesine neden olabilir Ağrı duyarlılığı kadınlarda fazladır ve daha sık tıbbi yardım için başvururlar.Erkekler ise daha erken işe dönmelerine karşın daha sık işten ayrılırlar

  39. Etnik ve kültürel farklarda kronik ağrı prevalansında önemli bir faktördür Sosyal çevre ağrı yanıtının öğrenilmesinde önemli rol oynar Kronik ağrılı hastalar profesyonel hastalar olarak da adlandırılırlar. Birçok hekime gitmiş, değişik tedaviler görmüş ancak yarar görememiş hastalardır

  40. Kronik ağrı oluşumunda Birinci basamak santral sensitizasyondur, santral sensitizasyon periferal uyaranlara karşı santral sinir sisteminde nöronal hipereksitabilite oluşmasıdır İkinci basamak desendan inhibitör kontrolün azalması veya inhibisyonudur Bunu otonom sinir sistemi değişiklikleri, nörotransmitter değişiklikleri ve stres yanıtı izler

  41. Ortak fizyopatolojik mekanizma olarak santral sensitizasyona bağlanan bir grup sendroma santral sensivite sendromları denir Fibromiyalji Sendromu Kronik yorgunluk Sendromu Miyofasyal Ağrı Sendromu Gerilim Tipi Baş ağrısı Migren Huzursuz bacak sendromu Temporomandibuler Ağrı Primer Dismenore bu grupta incelenebilir.

  42. Fiziksel patoloji olmadığı durumlarda ağrı olması veya fiziksel patoloji olduğu halde hastanın ağrı hissetmemesi kronik ağrının sadece bu mekanizmalarla açıklanamayacağının kanıtıdır Bilişsel, emosyonel ve davranışsal faktörlerde önemlidir Ağrının biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları aynı derecede önemli kabul edilmektedir

  43. AĞRI DEĞERLENDİRİLMESİ *** Hasta bildirimi  Tek yönlü ağrı skalaları  Çok yönlü ağrı skalaları

  44. TEK YÖNLÜ AĞRI SKALALARI  Sözel tanımlayıcı skala  Davranışsal numaralama skalası (BRS-6)  Basit sayısal numaralama skalası  Sayısal ağrı skalası (NRS-101)  İşaretleme kutusu skalası (BS-11)  Görsel analog skala (VAS)  Ağrı geçme skalası

  45. SÖZEL TANIMLAYICI SKALA( Verbal Descriptor Scale ) Aşağıdaki listeden ağrınızı en iyi tanımlayan kelimeyi seçiniz: • ( ) Hafif • ( ) Rahatsız edici • ( ) Kötü • ( ) Korkunç • ( ) Dayanılmaz

  46. BASİT SAYISAL NUMARALAMA SKALASI 0-10 arasında ağrınızın şu andaki şiddetini belirleyen numarayı seçiniz: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Hiç ağrı yok En şiddetli ağrı

  47. SAYISAL NUMARALAMA SKALASI Aşağıdaki çizgi üzerinde 0-100 arasında şu andaki ağrınızın şiddetini belirleyen numarayı seçiniz 0 = Hiç ağrı yok 100 = Düşünebileceğiniz en şiddetli ağrı 0 100

  48. VAS ( Visual Analog Scale ) Aşağıdaki çizgi üzerinde ağrınızın şiddetini gösteren noktayı işaretleyiniz 10 0

More Related