Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

1. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

2. Plan prezentacji • Wprowadzanie • Powstanie Banku • Organy Banku • Członkowie EBOR • Cele i strategia Banku • Projekty realizowane przez Bank • Polska i EBOR

3. Wprowadzenie • EBOR utworzony został w 1991 r. • Oficjalnym celem utworzenia EBOR było wsparcie budowy gospodarki wolnorynkowej i demokracji w krajach postsocjalistycznych, a cichym – zwiększenie wpływów Francji w EŚiW (czemu Niemcy nie sprzeciwili się). • 63 udziałowców (rządy państw, Wspólnota Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny) • EBOR działa w 27 krajach postsocjalistycznych i byłej Jugosławii • Bank zabiega o rozwój sektora drobnych i średnich firm oraz banków komercyjnych, a także rozwój prywatnej przedsiębiorczości, demokracji i pluralizmu.

4. Powstanie Banku • koncepcja utworzenia Banku powstała 25 października 1989 r. • pomysłodawca – Francois Mitterrand • statut został zatwierdzony podczas obrad Rady Europejskiej w Strasburgu w dniach 8-9 grudnia 1989 r. • właściwe porozumienie podpisano w Paryżu 29 maja 1990 r. • rozpoczęcie działalności w 1991 r. • siedziba – Londyn

6. Organy EBOR • Rada Gubernatorów – najwyższy organ Banku; składa się z Gubernatorów i ich zastępców wyznaczanych po jednym z każdego kraju członkowskiego i pracujących bez wynagrodzenia ze strony EBOR (kadencja trwa wg uznania kraju Gubernatora); udziela pełnomocnictwa Zarządowi oraz wybiera Dyrektorów i Prezesa Banku; decyduje m. in. o: przyjęciu nowych członków, zmianie statutowego kapitału akcyjnego Banku, zatwierdzeniu bilansu oraz rachunku zysków i strat Banku, zakończeniu operacji Banku i podziale jego aktywów; • Rada Dyrektorów – 23 Dyrektorów wybieranych na 3 lata (powinni mieć narodowość krajów członkowskich); na jej czele stoi Prezes; sprawuje władzę wykonawczą – zbiera się często, tj. w miarę bieżących potrzeb; • Zarząd – Prezes i Rada Dyrektorów; • Prezes – wybierany przez Radę Gubernatorów na 4 lata reprezentuje EBOR; stojąc na czele Rady Dyrektorów zarządza działaniami Banku • Prezes: 2000-2008 – J. Lemierre (F); 2008-? - Thomas Mirow (D)

7. Rada Dyrektorów jest wspierana przez trzy Komitety • Komitet Audytu • Komitet Budżetu i Spraw Administracyjnych • Komitet Polityki Operacyjnej i Finansowej

8. Zasady głosowania (są skomplikowane ) • Liczba głosów przysługująca każdemu krajowi członkowskiemu zależy od ilości subskrybowanych przez niego udziałów w statutowym kapitale akcyjnym Banku. • Każdy Gubernator oddaje głosy w imieniu członka, którego reprezentuje. • Poszczególnym Dyrektorom przysługuje taka liczba głosów, do jakiej są upoważnieni łącznie Gubernatorzy, którzy oddali na danego Dyrektora swoje głosy oraz Gubernatorzy, którzy danego Dyrektora wybrali. Dyrektorzy mogą reprezentować więcej niż jednego członka (tj. kraj członkowski) – wtedy głosują oddzielnie w imieniu członków, których reprezentują. • Przeważnie EBOR podejmuje decyzje zwykłą większością głosów osób biorących udział w głosowaniu.

9. Funkcje EBOR • operacyjna (pożyczki, inwestycje kapitałowe, gwarancje) • regulacyjna • kontrolna

10. Środki finansowe EBOR • statutowy kapitał akcyjny Banku = 20 mld EUR (główne źródłó finansowania Banku); • kapitał ten dzieli się na 2 części: - kapitał wpłacony – 5 mld EUR - kapitał gwarancyjny – 15 mld EUR; • wszystkie udziały w tym kapitale podzielone są między akcjonariuszy Banku; • pożyczki od państw członkowskich lub zaciągnięte na rynku kapitałowym; • środki ze spłaty pożyczek i gwarancji, a ponadto • 12 funduszy specjalnych zarządzanych przez EBOR (np. Specjalny Bałtycki Fundusz Inwestycyjny, czy Specjalny fundusz Finansowy Wsparcia MiŚ Przedsiębiorstw)

11. Członkowie i beneficjenci EBOR • członkami Banku jest 60 państw (w tym 26 z EŚiW) oraz Europejski Bank Inwestycyjny i Wspólnota Europejska (Bank otwarty jest też na kraje spoza Europy); • członkowie pierwotni – 40; • inwestycje są realizowane w 27 państwach Europy Środkowej i Azji Centralnej; • główne obszary działania to państwa wczesnego etapu transformacji, np..: Albania, Armenia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Gruzja, Kazachstan i Kirgistan.

12. Członkostwo • Członkami EBOR są kraje wysoko uprzemysłowione oraz kraje EŚiW; obecnie członkami Banku jest 60 państw (w tym 26 z EŚiW) oraz Europejski Bank Inwestycyjny i Wspólnota Europejska (Bank otwarty jest też na kraje spoza Europy); • W momencie powstania EBOR jego członkami było 38 państw, w tym 6 państw postkomunistycznych, oraz EBI i WE = członkowie pierwotni w liczbie 40; • Członkowie mogą zostać zawieszeni przez Radę Gubernatorów EBOR w przypadku niewypełniania zobowiązań wobec Banku. • Każdy członek ma prawo wystąpić z EBOR w dowolnym czasie po dostarczeniu pisemnego zawiadomienia.

13. ██ Członkowie EBOR ██ Członkowie EBOR – beneficjenci

15. Regiony działania • Europa Środkowa i państwa bałtyckie • Europa Południowo-Wschodnia • Europa Wschodnia i Kaukaz • Rosja • Azja Środkowa

16. (mln EUR)

17. (mln EUR)

18. (mln EUR) 1238,5 1080,1

19. (mln EUR)

20. Celewsparcia finansowego oferowanego przez EBOR EBOR ma wspierać: • transformację - rozwój gospodarczy i odbudowę państw Europy Środkowej i Wschodniej • przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych • rozwój gospodarki rynkowej w regionie • prywatyzację i rozwój sektora prywatnego • zasady demokracji wielopartyjnej i pluralizmu • budowanie mocnych podstaw prawnych • ochronę środowiska

21. Obszary wspierane przez EBOR • Agrobiznes • Infrastruktura miejska i środowiskowa • Nieruchomości • Telekomunikacja, informatyka, media • Energia • Zasoby naturalne • Transport morski • Transport

22. Wymogi wobec projektów wspieranych przez EBOR Aby spełniać wymogi finansowania EBOR, projekt musi: • być realizowany w państwie-odbiorcy • mieć dobre perspektywy handlowe • posiadać znaczący wkład sponsorów • przyczyniać się do rozwoju lokalnej gospodarki i sektora prywatnego • wypełniać standardy bankowe i środowiskowe

23. Instrumenty wsparcia finansowego oferowane przez EBOR Głównie EBOR wspiera przez • pożyczki, • inwestycje kapitałowe, • gwarancje, a ponadto proponuje • linie kredytowe, • kapitał początkowy, • zakup akcji i obligacji w celu późniejszej odsprzedaży.

24. Zasady finansowania inwestycji przez EBOR • wysokość finansowania projektów przez EBOR to 5 mln–250 mln EUR, średnio 22 mln EUR • pożyczki udzielane są firmom prywatnym (do 35% wartości inwestycji) i państwowym (do 35%wartości inwestycji) • Bank wymaga zaangażowania sponsorów w projekty – musi być ono równe lub większe niż wkład EBOR • Bank nie finansuje projektów, które mogą być wspomagane na podobnych warunkach przez sektor prywatny

25. Zasady finansowania inwestycji przez EBOR c.d. • Bank zajmuje się bezpośrednim finansowaniem dla sektora prywatnego (głównie przedsiębiorstw joint ventures); • Bank nie zajmuje się raczej bezpośrednim wspomaganiem MiŚP – wysokość wniosków kredytowych wynosi średnio 22 mln EUR (w praktyce nie przyjmowane są wnioski poniżej 5 mln EUR).

26. Zasady finansowania inwestycji przez EBOR c.d. Przed podjęciem inwestycji EBOR: • ocenia emisję gazów cieplarnianych w przypadku wszystkich projektów przemysłowych • sprawdza wpływ projektu na społeczeństwo lokalne oraz aspekty społeczne projektu takie jak zdrowie, bezpieczeństwo, siłę roboczą (dzieci, praca przymusowa), dyskryminację w miejscu pracy

27. W praktyce... • inwestycje w 27 państwach • ponad 30% środków przekazywanych jest na pomoc lokalnym przedsiębiorstwom • duże dofinansowanie dla projektów infrastrukturalnych • suma inwestycji: • 2004 – 4,1 mld EUR w 129 projektach • 2005 – 4,3 mld EUR w 151 projektach 2,46 mld EUR Zainwestowanychw krajach wczesnejtransformacji 1,11 mld EUR W Rosji 0,70 mld EURw krajachrozwiniętej transformacji

28. Najwyższy poziom inwestycji EBOR w 2005 r.- 4,3 mld EUR zainwestowane w 151 projektach *Inwestycje wg podpisanych kontraktów

29. Inwestycje EBOR ze względu na etap transformacji

30. Inwestycje EBOR ze względu na region

31. Europa Środkowa i kraje bałtyckie • zagraniczne inwestycje bezpośrednie (FDI) w Europie środkowej wzrosły w 2005 o 50% • w tym regionie jest coraz mniejsze zapotrzebowanie na pomoc EBOR, choć Bank wciąż realizuje liczne inwestycje. Wartość inwestycji w 2005 700 mln EUR Udział w inwestycjachbanku w 2005 16% Łączna wartość inwestycji od 1991 roku 10,6 mld EUR

32. Europa Południowo-Wschodnia • wejście Bułgarii i Rumunii do UE ma duże znaczenie • inne państwa wciąż potrzebują dużo pomocy • realizując nową strategię udzielania większej pomocy na południu i wschodzie EBOR znacznie zwiększył inwestycje w tym regionie Wartość inwestycji w 2005 1,2 mld EUR Udział w inwestycjachbanku w 2005 28% Łączna wartość inwestycji od 1991 roku 6,5 mld EUR

33. Europa Wschodnia i Kaukaz • popyt krajowy w tych krajach szybko rośnie • EBOR podwoił inwestycje na Ukrainie i znacznie zwiększył je w pozostałych regionach, gdzie znajdują się najbiedniejsze państwa, w których działa EBOR Wartość inwestycji w 2005 931 mln EUR Udział w inwestycjachbanku w 2005 22% Łączna wartość inwestycji od 1991 roku 3,7 mld EUR

34. Rosja • coraz mniejsza zależność od EBOR – głównie ze względu na rosnące ceny surowców naturalnych • inwestycje pomagają gospodarce rosyjskiej w rozwoju sektora prywatnego Wartość inwestycji w 2005 1,1 mld EUR Udział w inwestycjachbanku w 2005 26% Łączna wartość inwestycji od 1991 roku 7,2 mld EUR

35. Azja Centralna • kraje szybko rozwijające się – potrzebują wielu reform dla stabilizacji gospodarczej i demokracji • przez inwestycje i dialog z władzami państwowymi EBOR pomaga w tych reformach i zwiększa współpracę regionalną Wartość inwestycji w 2005 r. 349 mln EUR Udział w inwestycjachBanku w 2005 r. 8% Łączna wartość inwestycji od 1991 r. 2,3 mld EUR

36. Early Transition Countries (ETC)Initiative • ustanowiona 2 lata temu • cel: pomoc najbiedniejszym państwom Banku w budowaniu podstaw ekonomii rynkowej • należy do niej 7 państw: Armenia, Azejberżan, Gruzja, Kirgistan, Mołdowa, Tadżykistan, Uzbekistan • w 2005 r. podpisano w jej ramach 61 nowych operacji (wyłączając umowy związane z ropą i gazem) • 2004 r. – 32 operacje, a w 2003 r. – 18

37. Ewaluacje • EBOR przeprowadza coroczne ewaluacje, z których wyciągane są wnioski na przyszłość. • W 2005 r. 83% banków określiło operacje EBOR jako mające ogromny wpływ na transformację. • W ciągu lat 1996-2005 ponad 50% projektów otrzymało dobre i bardzo dobre oceny.

38. % ocenionych projektów % ocenionych projektów oceniany rok oceniany rok Ocana: Bardzo dobraDobraDostateczna Marginalna Niedostateczna Negatywna Ocana: Bardzo dobraDobraDostateczna Marginalna Niedostateczna Negatywna

39. Polska i EBOR(polskich przedstawicieli do Banku nominuje Prezes NBP) • Hanna Gronkiewicz-Waltz – niegdyś wiceprezes Banku (obecnie Prezydent W-wy) • Jan Krzysztof Bielecki – niegdyś członek Zarządu odpowiedzialny za operacje EBOR w Polsce, Bułgarii i Albanii (były Premier, obecnie prezes Pekao SA) • Tadeusz Syryjczyk – niegdyś zastępca członka Zarządu (był też Ministrem Transportu) • Kazimierz Marcinkiewicz – członek Zarządu 2007-2008 (był też Premierem) • Prof. Krystyna Gawlikowska-Hueckel (Uniw. Gdański) – ma być następczynią Kazimierza Marcinkiewicza

40. Projekty EBOR w Polsce przed wejściem do UE • w Polsce w 2003 r. bank finansował 10 projektów na łączną sumę 315 mln EUR, co stanowi 8,5% ogółu kapitału banku, zaangażowanego w tym roku • w Polsce z EBOR współpracowały lub współpracują m.in. warszawska Huta Lucchini, Fiat Auto Poland i firma telekomunikacyjna Netia • udział Polski, a także Węgier, Czech i Słowenii, w inwestycjach EBOR systematycznie zmniejsza się od 1997 r. na rzecz krajów jeszcze słabiejrozwiniętych

41. Skumulowana działalność inwestycyjna EBOR w Polsce Od początku swej działalności w 1991 r. do 1 stycznia 2008 r. Bank przeznaczył na 194 projekty w Polsce ok. 3,5 mld EUR. Projekty te przyciągnęły dalsze środki od sponsorów i współinwestorów w wysokości 10,5 mld EUR Źródło: http://www.ebrd.com/about/strategy/country/poland/index.htm (20.05.2008 r.)

42. Strategia dla Polski • stymulowanie rozwoju i niezależności sektora prywatnego (aczkolwiek w UE-15 sektor państwowy ma często więcej do powiedzenia niż u nas, ale my musimy być awangardą...) • zwiększenie finansowania projektów dot. infrastruktury i środowiska • modernizacja sektorów transportu: kolejowego i lotniczego • więcej inwestycji w sferze energii odnawialnej • współpraca z instytucjami finansowymi w celu finansowania małych i średnich przedsiębiorstw, zwłaszcza z rejonów wiejskich

43. Polskie firmy "dojrzewają", więc znów warto inwestować w Polsce – mówi w rozmowie z "Rzeczpospolitą" Jean Lemierre, prezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. • (…) W rozmowie z "Rzeczpospolitą" Jean Lemierre, prezes EBOiR do 2008 r., wyjaśnia, że to właśnie "dojrzewanie" polskich firm - nowy, bardzo korzystny trend w dziedzinie inwestycji zagranicznych, skłonił bank do ponownego zainwestowania w Polsce. • - Nadal również jesteśmy gotowi uczestniczyć w restrukturyzacji polskich przedsiębiorstw, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba. Mamy doświadczenie w inwestowaniu w programy komunalne. Jesteśmy w stanie pomóc w wykorzystaniu funduszy Unii Europejskiej na przykład poprzez program JASPERS. Ale nie będziemy w Polsce zawsze. Przewidujemy wycofanie się z waszego kraju w 2010 roku - powiedział w dzienniku. (…) „Rzeczpospolita” z 05.02.2008 r.