780 likes | 1.19k Views
Vasküler Giriş. Dr. Müjdat YENİCESU. Hilton Otel, Ankara 20 Eylül 2013. Hemodiyalizde damar yolu niçin önemlidir?. Hastaların yaşam yoludur. Diyaliz etkinliği, Mortalite , Morbidite , Hastanın tedavi uyumu, Eğitimli, deneyimli hemşire gerektirmesi, Yatak kapasitesinin doldurulması,
E N D
Vasküler Giriş Dr. Müjdat YENİCESU Hilton Otel, Ankara 20 Eylül 2013
Hemodiyalizde damar yolu niçin önemlidir? • Hastaların yaşam yoludur. • Diyaliz etkinliği, • Mortalite, • Morbidite, • Hastanın tedavi uyumu, • Eğitimli, deneyimli hemşire gerektirmesi, • Yatak kapasitesinin doldurulması, • Maliyet, • Seçim, uygulama ve komplikasyonları anlamak için bilgi-deneyim/strateji gerektirir. (Belirleyici olmak,koordinatör olmak)
Ulusal Damar Yolu Kullanımı Kılavuzları • Clinicalpracticeguidelinesforvascularaccess. AJKD, 48 (1): S176-S247, 2006. • Fistulafirstnationalvascularaccessimprovementsinitiative. 2007 . (www.fistulafirst.org) • HemodialysisclinicalpracticeguidelinesfortheCanadianSociety of Nephrology. JASN 17: S1-S27, 2006. • Clinicalpracticeguidelinesvascularaccessforhemodialysis. UK RenalAssociation Final Version 5.01.11, 2011
DAMAR YOLU Kronik böbrek hastaları için yaşam yoludur, Cerrahlar için fistül yapmaktır, Katater desteği veren disiplinler için kateter takmaktır, Nefrologlariçin bir kültürdür.
Hemodiyaliz kateterlerini yerleştiren hekimlerin branşlarına göre dağılımı TND 2011 verileri
Seminars in Dialysis, 2012; 25 (2):228-232 The Current State of Interventional Nephrology in India
Damar yolu kültürü kronik hemodiyaliz için sürekliliği olan bir damar yolu seçiminin (damar yolu seçiminde strateji) en önemli belirleyicisidir. Stratejik hatalar bireysel başarılar ile örtülemez/gizlenemez.
Örnek Olgu-1 • 74 yaşında hareket kabiliyeti sınırlı, yaşlı eşi dışında aile desteği olmayan hızlı BDT gereken bayan hasta, • Mitral kapak operasyonlusu, Coumadin kullanıyor, kalp yetmezliği tanısıyla (EF 20-25%) tedavide, • Ön kol arterielnabazanları çok hafif hissediliyor, • Turnike uygulandığında venöz damar yapısı çok yetersiz değerlendiriliyor, Doppler incelemede ön kol ven çapı 1 mm, • Periton diyalizi uygulamasını kabul etmiyor, • Sağ ve sol IJV çapları derin inspiryumdaUS incelemede <5 mm Nasıl bir damar yolu yaklaşımı önerirsiniz? Tünelsizbir hemodiyaliz kateteri Tünelli bir hemodiyaliz kateteri BrakialAVF, AVG Ön kola AVG
Sol kolAVFgirişimleribaşarısız olan bir olguda sağ SCV tünelli hemodiyaliz kateteri uygulaması.
Terminoloji Tünelsiz hemodiyaliz kateteri Kısa süreli, geçici Tünelli hemodiyaliz kateteri Uzun süreli, kalıcı
Örnek Olgu-2 Hemodiyaliz sırasında gelişen ciddi sağ meme ağrısı ile baş vuran bayan hasta • 50 yaş, 6 yıldır hemodiyaliz tedavisinde, son 18 aydır sağ tünelli femoralkateter kullanılıyor. • Üç haftadır özellikle hemodiyalizin ilk yarım saatinde başlayan ciddi sağ meme ağrısı nedeni ile hemodiyaliz sonlandırılmak zorunda kalınıyor. • Meme radyolojisi; bilateralfibrokistik hastalık. • Sağ memeden şüpheli lezyona biyopsi yapılıyor. • Patolojik olarak anlamlı bir tanı konulamıyor. • Sağ memeden tekrar biyopsi öneriliyor. • Hasta başka bir hekime baş vuruyor.
Örnek Olgu-2 Hemodiyaliz sırasında gelişen ciddi sağ meme ağrısı ile baş vuran bayan hasta • Daha önce yerleştirilen hemodiyaliz kateterleri nedeniyle bilateraljuguler ve subklavianvenlerin kullanılamadığı öğreniliyor. • Yüz ve boyun bölgesi hafif ödemli olarak değerlendiriliyor. • Göğüs ön duvarında hafif kollateral damar yapıları dikkati çekiyor. • Hastaya Vena Cava Superior Sendromu ön tanısı ile girişimsel radyoloji aracılığı ile inceleme yaptırılıyor ve VCS daki darlık balon dilatasyonu yolu ile açılıyor ve bir stent yerleştiriliyor . • Hastanın birkaç gün içerisindeki yüz ve boyun bölgesindeki şişlik geriliyor ve hastanın hemodiyaliz sırasında gelişen sağ meme ağrısı tedricen kayboluyor.
Koroner bypasslı olgularda damaryolu LeftInternalMammarianArtery
Örnek Olgu-3 • 67 yaşında erkek hasta, • Dörtlü koroner bypass sonrası sağ IJV tünelli kateteri ile hemodiyalize başlatılıyor. • Bypass sırasında graft olarak safenven ve LIMA kullanılıyor. • Beş ay sonra, sürekli bir damar yolu oluşturmak amacıyla sol brakiosefalik AVF oluşturuluyor. • AVF operasyonu sonrasında zaman zaman substernal ağrılar gelişiyor. • Hastanın antianjinal ilaçları artırılarak yakınmalar bir ölçüde önleniyor, ancak unstabil AP tanısı ile tekrar koroner anjio yapılıyor. Seminars in Dialysis, 2013; 26 (5):E42-E46
Örnek Olgu-3 • Subklavian arterde LIMA öncesinde ciddi darlık tespit ediliyor. LIMA içine çok az bir kan akımının olduğu gözleniyor. Darlık bölgesi stentlenince LIMA antegrad olarak kanlanıyor.
Örnek Olgu-3 • Stent sonrası hastanın anjinal ağrıları düzeliyor ancak hemodiyaliz sırasında kısa süreli ventriküler taşikardi ataklarının geliştiği gözleniyor. Brakiosefalik AVF ün hemodiyaliz sırasında miyokardialperfüzyonu azaltarak (koroner-subklavian arter steal) bu taşikardi ataklarına neden olduğu düşünülerek brakiosefalik AVF kapatılıyor ve hasta kateterle hemodiyalize alınıyor. Bu şekilde diyaliz uygulandığında taşikardi atakları gelişmiyor. Daha sonra hastaya SAPD kateteri yerleştiriliyor. 18. ayında PD deki hasta anjinal yakınmalarının olmadığını belirtiyor. Seminars in Dialysis, 2013; 26 (5):E42-E46
Hemodiyaliz olguları için ideal bir damar yolu nasıl olmalıdır? • Tekrarlı bir şekilde erişilmesi kolay olmalıdır. • Yeterli kan akımı sağlayabilmelidir. • Hemodiyaliz işlemi sonunda kanama kontrolü kolay ve hızlı olarak sağlanabilmelidir. • Uzun ömürlü olmalıdır. • Komplikasyon oluşturmamalıdır. • Kozmetik olarak kabul edilebilir olmalıdır.
Hemodiyalizde damar yolu olarak AVF tercihi Hemodialysis Vascular Access Training and Practices Are Key toImproved Access Outcomes AJKD 2010; 56:1032-1042.
Avrupa, Japonya ve ABD de damar yolu seçimi 27 34 Avustralya-Yeni Zellanda (2000-2005) 39 AJKD 2007; 4:612-21 Türkiye 20052006 2008 2011 AVF %88,7 %85,7 %85,483,4 AVG % 2,7 %3,2 2,9 2,8 TK %6,9 7,7 10,5 2005 DOPPS Kidney Int 61:305-316,2002 Hemodiyaliz olgularında damar yolu olarak AVF >%50 olmalıdır. DOQI-1997 TND Verileri 2005,2006, 2008, 2011
Damar Yolu Tercihleri Hemodialysis Vascular Access Training and Practices Are Key toImproved Access Outcomes AJKD 2010; 56:1032-1042.
Kronik hemodiyaliz olgularımızın DY dağılımı TND 2011 verileri
Türk hekimleri kronik hemodiyaliz olgularımızda %80 in üzerindeki AVF oranlarıyla «Bilimsel Tasarruf Anlayışının» en güzel örneğini vermektedir.
2011 yılında hemodiyalize yeni başlayan olgularımızın DY dağılımı TND 2011 verileri
Radiology, June 2000;215:651-658 Hemodialysiscatheterplacementandmanagement
Örnek Olgu-4 Diabetik, 69 yaşında bayan hasta yaklaşık 7 aydır hemodiyaliz kateteri ile haftada 3 seans hemodiyalize alınıyor. Son iki seansta 250 ml/dknın üzerine çıkarılamayan kan akım hızı arter ve ven girişlerinin yerinin değiştirilmesi ile 400 ml/dk a ayarlanıyor. Bu şekilde gerçekleştirilen diyaliz ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan doğru olanı seçiniz? Resirkülasyon artar, üre klirensi azalır, diyaliz etkinliğinde artış olmaz. Resirkülasyon değişmez, üre klirensi artar , diyaliz etkinliği artar. Resirkülasyon artar, üre klirensi değişmez , diyaliz etkinliği azalır. Hem resirkülasyon hem üre klirensi artar. Sonuç diyaliz etkinliğinin de artması şeklinde gerçekleşir.
Urea Clearance in Dysfunctional Catheters Is Improved by Reversingthe Line Position Despite Increased Access Recirculation RC. Carson, M.Kiaii, JM. MacRae ajkd45: 883-890, 2005 Amaç: Hem fonksiyonel hem disfonksiyonelkateterlerde normal ve ters bağlamanın farklı kan akım hızlarında resirkülasyon ve üre klirensi üzerindeki etkisini ortaya koymak.
Kateter kullanımında düz ve ters bağlama sırasında resirkülasyon Normal/Düz bağlantı Ters bağlantı
Örnek Olgu-4 Diabetik, 69 yaşında bayan hasta yaklaşık 7 aydır hemodiyaliz kateteri ile haftada 3 seans hemodiyalize alınıyor. Son iki seansta 250 ml/dknın üzerine çıkarılamayan kan akım hızı arter ve ven girişlerinin yerinin değiştirilmesi ile 400 ml/dk a ayarlanıyor. Bu şekilde gerçekleştirilen diyaliz ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan doğru olanı seçiniz? Resirkülasyon artar, üre klirensi azalır, diyaliz etkinliğinde artış olmaz. Resirkülasyon değişmez, üre klirensi artar , diyaliz etkinliği artar. Resirkülasyon artar, üre klirensi değişmez , diyaliz etkinliği azalır. Hem resirkülasyon hem üre klirensi artar. Sonuç diyaliz etkinliğinin de artması şeklinde gerçekleşir.
2011 yılında yerleştirilen tünelsiz hemodiyaliz kateterlerinin dağılımı TND 2011 verileri