Dworki i pałace powiatu częstochowskiego

1. Dworki i pałace powiatu częstochowskiego

2. Autor Daniel Jurczyk kl. VI Zespół Szkół im. K. Makuszyńskiego w Skrzydlowie Szkoła Podstawowa im. K .Makuszyńskiego w Skrzydlowie

3. Spis treści Dworek w Rzekach Wielkich Kilka słów o powiecie Dworek w Skrzydlowie Pałac w Kłobukowicach Dworek w Złotym Potoku Pałac w Chorzenicach Pałac w Nieznanicach Dworek w Kościelcu Dwór w Białej Wielkiej Pałacyk w Bogumiłku Pałac w Kruszynie Zakończenie

4. Kilka słów o powiecie Powiat częstochowski jest największym powiatem w województwie śląskim. Jego powierzchnia wynosi 1519 km2 ,co stanowi 12,4% całego województwa śląskiego. Cały powiat podzielony jest na szesnaście jednostek administracyjnych, które obejmują dwie gminy miejsko- wiejskie: Blachownia i Koniecpol oraz czternaście gmin wiejskich: Kłomnice, Dąbrowa Zielona, Janów, Kamienica Polska, Konopiska, Kruszyna, Lelów, Mstów, Olsztyn, Poczesna, Przyrów, Rędziny i Starcza. Mapa powiatu częstochowskiego

5. Powiat częstochowski zachwyca nas pięknymi i ciekawymi krajobrazami. Przez parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody, wiodą liczne szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, konne. Organizowane są także spływy kajakowe rzeką Wartą. W powiecie jest także wiele urokliwych wiejskich zakątków, starych kapliczek, kościołów, budowanych w średniowieczu zamków, pałaców i dworków otoczonych pięknymi parkami. W swojej pracy chciałem przedstawić kilka dworków, pałaców i zachęcić do ich zwiedzenia.

6. Dwór rodziny Chrzanowskich w Rzekach Wielkich. Obecnie szkoła i przedszkole. Zespół dworski w Rzekach Wielkich (w tym dwór drewniano – murowany i park) powstał około 1790 r. i zajmuje 2,33 ha powierzchni ziemi. Obecnie istniejący dwór jest parterowy, pochodzący z lat około 1808-10 roku. W XVI wieku właścicielami dóbr byli Rzeccy, w XVIII wieku i do 1821 roku Komorniccy. Od roku 1874 Chrzanowscy, Szwajcerowie i Łąccy. W okresie międzywojennym właścicielem był Aleksander Chrzanowski. Zabudowania folwarczne zostały rozebrane po 1945 roku.

7. Dworek w Skrzydlowie Cały kompleks dworski w Skrzydlowie złożony jest z parku, dworu-pałacyku , tzw. Zielonego Domu oraz zabudowań gorzelni i spichlerza. Dom mieszkalny ma charakter pałacyku w stylu eklektycznym łączącym pewne cechy polskie i włoskie. Został wybudowany na początku XX wieku dla słynnego śpiewaka operowego, tenora Jana Reszke, który założył tu swoją stadninę koni wyścigowych.

8. Drewniany pałacyk myśliwski Jana Reszke w Skrzydlowie Zielony Dom , drewniany pałacyk myśliwski zbudowany na wzór angielskich. Legenda mówi, iż sprowadził go Reszke w częściach, właśnie z Anglii. W późniejszym czasie służył jako rządówka.

9. Pałac w Kłobukowicach W Kłobukowicach znajduje się nieduży, ładny pałac z II połowy XIX w. w otoczeniu parku z przepięknym drzewostanem. Wokół pałacu dodatkowe budynki; spichlerz, 2 budynki podworskie.

10. Pałac płk Adama Nieniewskiego w Chorzenicach. Obecnie Dom Dziecka Zespół dworski w Chorzenicach należał do płk Adama Nieniewskiego, bohatera walk o niepodległość Polski zasłużonego szczególnie w wojnie polsko- bolszewickiej. Składa się z placyku zbudowanego w 1927r.i budynków gospodarczych oraz parku. Placyk został mocno przebudowany w trakcie jego przystosowania do funkcji Domu Dziecka i w trakcie jego eksploracji, zachował jednak swój stylowy, modernistyczny charakter. Rodzina pułkownika Nieniewskiego musiała opuścić to miejsce na początku wojny, gdyż zajęła je żandarmeria niemiecka. Mieszkańcy zapamiętali plac jako miejsce kaźni wielu Polaków.

11. Pałac w Nieznanicach. Obecnie hotel i restauracja Właścicielem zespołu pałacowego w Nieznanicach (według źródeł o majątku ziemskim w Nieznanicach) był w 1811r. Marceli Gogolewski. W 1843r sprzedał on majątek niejakiemu Norbertowi Kończykowskiemu. Jednakże on wskutek złego gospodarowania w ciągu kilku miesięcy potrafił zadłużyć swoje dobra dlatego też w dniu 22 listopada 1846r. doszło do licytacji, w wyniku której właścicielem został Sylwester Dembiński. Po nim z kolei dobra odziedziczyli jego synowie Edward, Teodor i Eustachiusz Dembińscy. Ci jednak również nie potrafili skutecznie zarządzać majątkiem, gdyż w 1876r. ponownie doszło do licytacji publicznej w wyniku której właścicielką majątku stała się Maria Siekierska. Ona to odsprzedała go w 1878r. Polakowi niemieckiego pochodzenia Leonowi Wünsche. Po nim piecze nad majątkiem sprawował jego syn Aureliusz Wünsche. W 1918r. wybudował on swoją nową siedzibę.

12. Pałac w Nieznanicach. Widok z parku. W latach 1928-43 majątek Wünsche został parcelowany. W 1945r. właścicielami majątku nieznanickiego zostali spadkobiercy. W roku 1946 w wyniku reformy rolnej majątek ten przejął Skarb Państwa. W tym samym roku utworzona została firma pod nazwą Stacja Hodowli Roślin. Natomiast Pałac wraz z parkiem pozostał w Zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 1995r. ogłoszony został przetarg odnośnie sprzedaży w wyniku którego ziemie trafiły do Jerzego Ostrowskiego – przedstawiciela firmy „TOLEX”. Pałac miał służyć jako rezydencja mieszkalna. Jednakże w końcu kwietnia 1997r. rezydencja została sprzedana kolejnym właścicielom. Obecnie jest w posiadaniu państwa Elżbiety Lubert i Gerarda Weydmanna, którzy otworzyli tam restauracje wraz z hotelem.

13. Dworek Krasińskiego w Złotym Potoku z początku XIX w. Obecnie mieści się tam muzeum wieszcza. Dworek w Złotym Potoku najprawdopodobniej został zbudowany w 1829 r. przez Stanisława Leskiego, siostrzeńca poprzedniego właściciela Potoka, Michała Pruszaka herbu Leliwa, pułkownika wojsk napoleońskich. W 1839 r. jako właściciel Potoku figurował już pułkownik Feliks Skarżyński, a w rok później, w 1840 r., dobra potockie kupił na licytacji kapitan Cyprian Pintowski. Obecnie w dworku mieści się Muzeum Zygmunta Krasińskiego, gdzie eksponowane są przedmioty osobistego użytku poety, meble pałacowe, obrazy i pianino wybrane w Paryżu przez Fryderyka Chopina dla muzy poety - Delfiny Potockiej. Przed dworkiem znajduje się staw, nazwany przez poetę "Irydion". W parku zachowało się sporo starych, pomnikowych drzew, w tym m.in. robinia biała o obwodzie pnia 460 cm.

14. W Kościelcu znajduje się dwór Wereszczyńskich Konserwatorzy zabytków datują dworek na XVII wiek. Dwór był wielokrotnie przebudowywany, aż uzyskał klasycystyczną formę. Ostatnimi właścicielami dworku była rodzina Wereszczyńskich. Po 1939 roku został im odebrany przez III Rzeszę, a po wojnie upaństwowiony przez władzę ludową. Ta wykorzystała dwór najpierw na siedzibę dla gromadzkiej rady narodowej, a potem na przedszkole. Mieści się ono tam do dziś. Dworek Wereszczyńskich w Kościelcu. Obecnie przedszkole.

15. Dwór w Białej Wielkiej Pałacyk w Bogumiłku W Białej Wielkiej są dwa dworki. Jeden zbudowany przez Zwierkowskiego - bohatera wojen napoleońskich, uczestnika m.in. bitwy pod Somosierrą. Przy dworze znajduje się staw oraz pomniki przyrody - platan, tulipanowiec, drzewa cierniowe itp. Niedaleko stoi kaplica i kilka rzeźb z XIX w. Niedaleko od opisanego dworku, w Bogumiłku wznosi się drugi pałacyk, w którym obecnie znajduje się Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy im. Jana Brzechwy.

16. Pałac w Kruszynie Niewątpliwie najcenniejszym zabytkiem jest zespół pałacowo-parkowy z XVII wieku w Kruszynie. Został on wybudowany przez Kacpra Denhoffa w stylu barokowym. Prowadzi do niego aleja. Pałac jest dwukondygnacyjny, zbudowany na planie czworoboku. Po jego bokach stoją wieże. Wejście główne jest okazałe ozdobione filarami. Od strony zachodniej znajduje się oficyna z wkomponowaną ośmioboczną wieżą, od strony wschodniej teren zamykają budynki gospodarcze. Pierwotnie w miejscu tych zabudowań znajdował się budynek teatru, jeden z pierwszych prywatnych teatrów magnackich.

17. Zakończenie Zapraszam do zwiedzania dworów, dworków i pałaców w powiecie częstochowskim. Oczaruje Was ich piękno, charakter, bogata historia, otaczająca je przyroda i piękne krajobrazy.

18. Bibliografia: 1. „Razem na wyżyny” – Stowarzyszenie „Razem na wyżyny” 2. „Powiat częstochowski” – Starostwo Powiatowe w Częstochowie 3. http://www.klomnice.pl/index.php?option=com_content&view=category&id=51&layout=blog&Itemid=72 4. http://www.polskaniezwykla.pl/attraction/11044.id 5. http://www.it-jura.pl/pl/dwory.php?go=bialawie 6. http://mp3.wp.pl/p/strefa/gatunki/N2.html