Inteligencja

1. Inteligencja wykład

2. Definicja Inteligencja w ujęciu szerokim: • Wg Sterna inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań Inteligencja w ujęciu wąskim: • Wg Spearmana - inteligencja stanowi ogólny, niezróżnicowany czynnik, na który składają się takie procesy, jak wnioskowanie i rozumowanie.

3. Adaptacyjne modele inteligencji • Inteligencja jako specyficzna zdolność adaptacyjna. • Wg Sterna inteligencja to ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i do wykonywania nowych zadań. Zdolność ta jest wg niego właściwa zarówno człowiekowi jak i zwierzętom. Nawiązuje więc tym samym to teorii ewolucji gdzie dzięki inteligencji zwierzęta adoptują się do zmian środowiska aby zapewnić przetrwanie gatunku.

4. Adaptacyjne modele inteligencji • Inteligencja jako specyficzna zdolność adaptacyjna. • Inteligencja jako zdolność do uczenia się. Ferguson rozumie przez inteligencję nabyty przez jednostkę repertuar uogólnionych technik uczenia się. Miara zdolności do uczenia się jest łatwość i szybkość, z jaka jednostka (człowiek lub zwierzę) nabywa określone zachowania.

5. Inteligencja w kategorii efektywności działań • tutaj inteligencję należy rozumieć jako właściwość psychiczną, która przejawia się we względnie stałej, charakterystycznej dla jednostki efektywności wykonywania działań. • Jednak efektywność działań zależy także od motywacji, cech osobowościowo - temperamentalnych, doświadczenia itp.

6. Podejście procesualne • (kładące nacisk na procesy a nie na właściwości umysłowe) – • Inteligencja jako zdolność rozwiązywania zadań - Piaget • Inteligencja to zdolność przetwarzania informacji - E. Hunt.

7. Inteligencja ze względu na genezę Hebb wprowadził pojęcie inteligencji A i B. • Inteligencja A stanowi potencjał intelektualny organizmu zdeterminowany wyposażeniem genetycznym (odpowiada genotypowi, o którym wnioskujemy droga pośrednią); • Inteligencja B to zdolność intelektualna przejawiająca się na zewnątrz w zachowaniu (jest fenotypem). Stanowi wynik interakcji między inteligencją Aa środowiskiem.

8. Operacjonizm • Boring: inteligencja jako zjawisko, które mierzą testy inteligencji • Vernon: określił inteligencje mierzoną przez testy jako psychometryczną i oznaczył ją symbolem C. Wg niego inteligencja ogranicza się do zachowań, które ujawniają się w badaniach na podstawie testów inteligencji.

9. Pomiar inteligencji • Skala inteligencji Bineta - Simona - składa się z zadań wymagających udziału złożonych procesów umysłowych, angażujących wnioskowanie i rozumowanie; bierze także pod uwagę wiek badanych. • Binet wprowadził określenia: • WŻ- wiek życia • WU- wiek umysłowy czyli liczbę określającą ilość prawidłowo rozwiązanych zadań testowych, przeznaczonych dla odpowiedniej grupy wiekowej. • 1912 - William Stern po raz pierwszy posłużył się terminem IQ.

10. ILORAZ INTELIGENCJI (IQ) wiek umysłowy dziecka IQ __________________________ X 100 wiek życia dziecka 1912 - William Stern po raz pierwszy posłużył się terminem IQ. Wechsler - oparł się na koncepcji normalnego rozkładu. Przyjął, że średnia rozkładu wyników w całej populacji wynosi 100.

11. Teoria dwóch czynników Spearmana (nurt hierarchiczny) • punktem wyjścia były wyniki badań testowych poddane analizie czynnikowej oraz wyjaśnienie faktu, iż wyniki rozmaitych testów umysłowych są ze sobą w mniejszym lub większym stopniu skorelowane. • Spearman wyjaśnia, że we wszystkich rodzajach działalności intelektualnej bierze udział czynnik g (inteligencja ogólna). • Poziom inteligencji ogólnej jest stały. • Przy każdej czynności jest także aktywizowany czynnik s (zdolności specjalne), który jest specyficzny dla określonej czynności. • Im bardziej specyficzna czynność tym mniejszy udział czynnika g a większy czynnika s.

12. WEDŁUG SPEARMANA INTELIGENCJA TO: Inteligencja ogólna - czynnik g (general) naczelna zdolność intelektualna Zdolności specjalne- czynnik s (specific) • Najlepsze miary czynnika g to: • Słownik • Wiadomości • Podobieństwa • Rozumienie • Arytmetyka • Słabe miary czynnika g: • Powtarzanie Cyfr • Symbole Cyfr

13. Teoria wielorakich inteligencji - Gardnera - • Inteligencja jest unikatową kombinacją siedmiu zdolności, która wyraża indywidualny profil inteligencji • Inteligencja muzyczna • Inteligencja logiczno matematyczna • Inteligencja ruchowo – kinestetyczna • Inteligencja przestrzenna • Inteligencja intrapersonalna • Inteligencja interpersonalna

14. Teoria czynników równorzędnych - Guilforda • Operacje: • poznawanie czyli odbiór informacji • pamięć jako zapamiętywanie oraz przechowywanie inf. • myślenie konwergencyjne • myślenie dywergencyjne • ocenianie czyli określenie znaczenia inf.

15. Teoria czynników równorzędnych - Guilforda • Materiał, treści: • treści spostrzeżeniowe • symbole • treść semantyczna (słowa, pojęcia, sądy) • materiał behawioralny czyli spostrzeganie zachowań się człowieka

16. Teoria czynników równorzędnych - Guilforda • Wytwory poznawcze: • pojedyncze informacje (jednostki treściowe) • klasy złożone z zespołu jednostek wg jakiejś zasady • stosunki miedzy wyróżnionymi jednostkami • systemy czyli zorganizowane całości • transformacje dotychczasowych informacji • implikacje czyli konkluzje i przewidywania oparte na innych informacjach

17. Inteligencja płynna i skrystalizowana - Cattella • Geneza: • wyniki uzyskiwane w tradycyjnych testach inteligencji wydawały się zależeć nie tylko od czynnika g lecz od jakiegoś innego • rozwój zdolności mierzony testami percepcyjnymi osiąga swój szczyt w 13 r.ż. a mierzone testami słownikowymi w 16 - 17 r.ż. • testy neutralne kulturowo mają różne wyniki od testów słownych, liczbowych itp. (stosowane po osiągnięciu dojrzałości) • na skutek uszkodzeń mózgu wyniki w testach percepcyjnych obniżały się natomiast w testach tradycyjnych obniżały się wybiórczo.

18. Inteligencja płynna i skrystalizowana Cattella • Założenia teorii - istnieją dwa rodzaje inteligencji ogólnej:

19. Inteligencja płynna • powstaje i rozwija się w wyniku działań czynników biologicznych takich jak wyposażenie genetyczne oraz dojrzewanie biologicznych struktur nerwowych • jest dziedziczna i wrodzona ale wyposażenie genetyczne może ulegać różnym wpływom środowiska • może być skierowana na jakikolwiek problem • jest ogólną zdolnością do spostrzegania związków, wyciągania wniosków oraz do utrzymywania w świadomości elementów potrzebnych do wykonywania tych operacji • przejawia się w testach neutralnych kulturowo • rozwija się intensywnie we wczesnym okresie rozwoju, a szczyt przypada na 20 r.ż.

20. Inteligencja skrystalizowana • powstaje na podłożu inteligencji płynnej w wyniku uczenia się i gromadzenia doświadczenia • przejawia się w określonych dziedzinach, w których się krystalizuje • przejawia się w testach, których zadania są niemożliwe do rozwiązania bez przyswojenia sobie pewnych narzędzi intelektualnych • najsilniej rozwija się we wczesnym okresie rozwoju gdy procesy socjalizacji i przyswajania sobie pewnych czynności działają najsilniej

21. Według Catella inteligencja to: Inteligencja płynna (Gf), czyli zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i znaczenia owych symboli. • Najlepsze miary Gf: • Klocki • Powtarzanie Cyfr • Symbole Cyfr • Układanki Inteligencja skrystalizowana (Gc), czyli dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym. • Najlepsze miary Gc: • Wiadomości • Słowniki • Rozumienie • Arytmetyka

22. Według Wechslera inteligencja to ... Ogólna kompetencja (zdolność) • umożliwiająca człowiekowi rozumienie świata i efektywne w nim funkcjonowanie. • Jest funkcją osobowości. Obejmuje takie czynniki jak: wytrwałość, motywację, ciekawość (zatem nie tylko zdolności poznawcze).

23. Pomiar testem Wechslera (WAIS-R) • skonstruował on test na inteligencji dla dorosłych. Wprowadził on w miejsce II stałą liczbę równą 100. Za osobę dorosłą uznaje on jednostkę powyżej 16 roku życia. Jako miarę odchylenia standardowego Wechsler przyjął wartość 15 pkt. • IQ – wyraża możliwość dziecka w różnych zdolnościach, wypadkowa różnych zdolności (percepcyjne, motoryczne, pamięciowe itd.) > 140 - bardzo wysoka120 – 139 - wysoka 90 - 110 – przeciętna inteligencja (ok. 50% populacji) < 70 - różne formy upośledzenia

24. SKALA WAIS - R 11 testów Skala słowna (6 testów) Skala bezsłowna (5 testów) Wiadomości Powtarzanie Cyfr Słownik Arytmetyka Rozumienie Podobieństwa Braki w Obrazkach Porządkowanie Obrazków Klocki Układanki Symbole Cyfr

25. Skala IQ Wechslera jest znormalizowana tak, aby średnia w populacji wynosiła 100, a odchylenie standardowe 15. Wechsler konstruując swoją Skalę korzystał z istniejących testów inteligencji: • test historyjek obrazkowych DeCrolya, • test układanek Pitnera- Patersona, • test klocków Kohsa, ArmyRalpha i Beta, • testy słownikowe i wiadomości.

26. Iloraz inteligencji IQ • Eysenck - jest to miara inteligencji ogólnej • Vernon - traktuje IQ jako miarę inteligencji psychometrycznej czyli informującej nas o poziomie zachowania intelektualnego w zadaniach odzwierciedlających sytuacje rozwiązywania problemów w życiu codziennym.  Zarzuty wobec IQ: • nie uwzględnia zmian rozwojowych inteligencji • IQ ujmuje inteligencje jako zjawisko jednorodne • osoby charakteryzujące się różną struktura inteligencji mogą uzyskać tę sama wartość IQ • IQ opiera się na założeniu, że inteligencja jest przede wszystkim pochodzenia biologicznego

27. Koncepcja Strelaua • inteligencja to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, współdeterminujących efektywność działań wymagających udziału typowo ludzkich procesów poznawczych. • Te warunki wewnętrzne kształtują się pod wpływem interakcji genotypu, środowiska i aktywności własnej.

28. Biologiczne koncepcje inteligencji

29. Ich rozwój miał związek z powstaniem nowych technik badawczych: tomografii pozytonowej (badanie aktywności metabolicznej określonych obszarów mózgu) i rezonansu magnetycznego (badanie stopnia ukrwienia mózgu). • Biologicznego podłoża inteligencji wyraża się w trzech źródłach: • szybkości neuronalnej, • sprawności układu nerwowego • wielkości mózgu.

30. Szybkość neuronalna • Wg tej koncepcji podłożem inteligencji jest szybkość przewodzenia impulsów w układzie nerwowym. • Dzięki zwiększonemu tempu przewodzenia niektóre osoby uzyskują przewagę w zadaniach intelektualnych - szczególnie w takich, gdzie wymagane jest szybkie reagowanie lub gdzie stawia się osobom badanym ograniczenia czasowe. • Szybkie tempo procesów nerwowych sprawia, że mniej jesteśmy narażeni na to, że nie zdążymy wypracować rozwiązania, zanim informacje przechowywane w pamięci krótkotrwałej zanikną w wyniku procesów zapominania.

31. Szybkość neuronalna • Badania behawioralne wykazały ujemną korelację miedzy ilorazem inteligencji a czasem reakcji prostej lub wyborem. • Im wyższy jest poziom inteligencji u danej osoby, tym krócej trwa u niej proces mentalny zaangażowany w wypracowanie pożądanego sposobu reagowania. Inteligencja nie jest tutaj przyczyną, ale skutkiem. • Pierwotnym czynnikiem sprawczym jest właśnie szybkość przewodzenia nerwowego, która decyduje o krótkim czasie reakcji (inspekcji) i jednocześnie o podwyższonej sprawności w zakresie testów inteligencji • Szybkość neuronalna wyjaśnia 15% wariancji ilorazu inteligencji. Oznacza to, że SN może być uznana za jedno z wielu źródeł różnic indywidualnych w zakresie inteligencji psychometrycznej.

32. Sprawność układu nerwowego O zdolności umysłowej świadczy także biologiczna jakość mózgu jako narządu, tj.: • Odporność układu nerwowego na zakłócenia transmisji impulsów nerwowych • Energetyczna wydajność mózgu

33. Odporność ukł. nerwowego na zakłócenia transmisji impulsów nerwowych • Osoby inteligentne charakteryzują się krótkim czasem reakcji, ale także niewielkim odchyleniem poszczególnych czasów reakcji od średniej. • Reagują one szybciej i bardziej regularnie od osób mniej inteligentnych. • Wyjaśnia się to większąniezawodnością układu nerwowego osoby bardziej inteligentnej. • Sama regularność zezwala na skrócenie czasu reakcji, ponieważ system niezawodny w mniejszym stopniu narażony jest na powtórki i procesy związane z "naprawieniem" popełnionych błędów. • Odporność systemu nerwowego na błędy związana jest także z kompetencją w zakresie trudnych zadań, wymagających myślenia, rozumowania i innych czynności intelektualnych.

34. Energetyczna wydajność mózgu • R. Haier i jego współpracownicy wykazali, że rozwiązywaniu zadań złożonych (trudnych) towarzyszy większy poziom zużycia glukozy: • Są one więc bardziej energochłonne od zadań prostych (łatwych). • Osoby intelektualnie uzdolnione są w stanie rozwiązywać trudne zadania przy stosunkowo niewielkim zapotrzebowaniu na glukozę. Wydatkują one mniej energii, niż osoby o niższym poziomie inteligencji. • Wyjaśnić to można dojako: • wyższa energetyczna wydajność tkanki mózgowej u osób inteligentniejszych, • stosowanie przez nich skuteczniejszych strategii rozwiązywania zadań lub wyższym tempem uczenia się rozwiązywania pewnych klas problemów i upraszczaniem sobie w ten sposób zadania.

35. Inteligencja emocjonalna Definicja – - zdolność dokonywania wglądu w emocje i samoregulacji zachowania w warunkach silnego wpływu emocji

36. Podstawowe zdolności emocjonalne • zdolność trafnej percepcji, oceny oraz ekspresji emocji; • zdolność uzyskiwania dostępu do procesów emocjonalnych i generowania uczuć wówczas, gdy ułatwiają one proces myślenia; • zdolność rozumienia emocji i wiedzy o emocjach; • zdolność regulacji i kontroli emocjonalnej zapewniającej rozwój emocjonalny i intelektualny (Mayer, Salovey, 1989)