Opracowała: Marta Górecka marta.gorecka@gmail

1. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Realizacja marzeń seksualnych w rzeczywistości wirtualnej przez osoby przeżywające kryzys w związkach partnerskich na podstawie: Second Life Opracowała: Marta Górecka marta.gorecka@gmail.com Praca dyplomowa STUDIÓW PODYPLOMOWYCH w zakresie SEKSUOLOGII – 2008 r.,  napisana pod kierunkiem prof. Lechosława Gapika. 

2. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Niniejsza praca ma na celu zaprezentowanie rzeczywistości wirtualnej jako nowego obszaru możliwości realizacji marzeń seksualnych przez osoby przeżywające kryzys w związkach partnerskich.

3. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Second Life – your world, your imagination(hasło reklamowe „twój świat, twoja wyobraźnia”) • Second Life – SL – jest przykładem trójwymiarowej sztucznej rzeczywistości wirtualnej, obrazem stworzonym przy wykorzystaniu technologii informatycznej. Polega na multimedialnym kreowaniu komputerowej wizji przedmiotów, przestrzeni i zdarzeń nieistniejących w naturze. Uzyskuje się to poprzez generowanie obrazów, efektów akustycznych, a nawet zapachowych. Wirtualna rzeczywistość, jak nazwa wskazuje bywa najczęściej odzwierciedleniem rzeczywistości (w SL istnieją również polskie miasta np. Poznań). • Second Life został udostępniony publicznie w 2003 roku przez firmę Linden Lab, mieszczącą się w San Francisco, założoną przez Philipa Rosedale'a – byłego dyrektora ds. technicznych firmy RealNetworks. Wiele firm handlowych i usługowych oraz uniwersytetów (np.Harvard i Oxford) używa platformy SL do celów edukacyjnych, sprzedaży, treningowych. • To, co wczoraj było jedynie fantastyczną wizją przyszłości, jutro przestanie nikogo dziwić, bowiem już dzisiaj dostęp do Internetu jest powszechny w większości rozwiniętych krajów (SL podobnie jak większość rzeczywistości wirtualnych jest bezpłatny w dostępie).

4. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Człowiek w rzeczywistości wirtualnej – awatar • Każdy użytkownik Second Life tworzy swojego awatara, czyli własną reprezentację w świecie wirtualnym, która może być,często ulepszonym, odzwierciedleniem osoby w rzeczywistości, bądź postacią nie związaną z rzeczywistością (w zależności od tego, czym zamierza się zajmować; popularne jest rozgrywanie Role Play Games – gra wyobraźni, gdzie awatarem może być postać fantastyczna, mityczna itd. Znamienne jest fakt, iż nie spotyka się awatarów osób starszych). • Kto kryje się pod awatarem? Użytkowników SL można podzielić na 2 główne grupy: • 18–mniej więcej 30 lat: osoby, które nie wstąpiły jeszcze w poważny związek partnerski, traktują SL głównie jako źródło rozrywki, SL stanowi jedną z form spędzania czasu wolnego, przeważa ciekawość nowych doznań seksualnych (czasem nawet pierwszych) bez wchodzenia w głębsze relacje, mnogość powierzchownych relacji. • 30–55 lat: osoby, które są najczęściej już rozwiedzione lub trakcie rozwodów, wychowujące samotnie dzieci lub je posiadające, osoby te najczęściej starają się nawiązać głębsze kontakty w węższym gronie, SL stanowi główną formę spędzania wolnego czasu.

5. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Rozdzielenie Real Life – RL – (rzeczywistość) od Second Life – SL – (rzeczywistość wirtualna) i relacje sklasyfikowane na podstawie tego rozdziału • Osoba nie łączy RL z SL-pure character (czysta postać) - nie podaje informacji na temat swojego życia rzeczywistego, które określa jako prywatne - głębokie związki uczuciowe ograniczające się tylko do sieci. • Osoba łączy SL z RL - postać SL ma cechy RL, możliwy kontakt zdjęciowy, voice chat (rozmowy za pośrednictem komunikatora głosowego), inne komunikatory- podaje rzadko-powierzchowny cyberflirt i cyberseks. • Osoba SL = osoba SL – postać odzwierciedla osobę rzeczywistą, awatar jest ulepszonym fizycznym obrazem osoby, voice chat i inne komunikatory - SL jest tak naprawdę jedynie jedną z form komunikacji - związek online ma doprowadzić do znalezienia partnera offline.

6. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Kryzys w relacji partnerskiej • Większość osób przebywających w świecie wirtualnym to osoby przeżywające kryzys życiowy (negatywny pogląd na przyszłość, negatywna ocena związków rzeczywistych, problemy seksualne, problemy zawodowe, problemy finansowe, nierealistyczne marzenia lub ich brak, nieatrakcyjny bilans życiowy, wypalenie emocjonalne, zawodowe, uzależnienia, depresje itp.). • Kryzysy w związkach partnerskich to najczęściej: walka o dominację, rywalizacja, przenoszenie na związek doświadczeń z domu rodzinnego, zaborczość, zazdrość, usiłowanie „wychowania” partnera zgodnie z własnymi przekonaniami, brak czasu dla partnera, rozbieżne potrzeby seksualne (Lew-Starowicz, 2003). • W Second Life osoby w wieku 18-ok. 30 lat najczęściej przedstawiają kryzys jako nieumiejętność nawiązania kontaktów z wymarzonym partnerem (zawody miłosne, nieśmiałość, ułomności fizyczne lub przekonanie o nich, poczucie odosobnienia w fantazjach seksualnych) – BRAK NAWIĄZANIA. Osoby w wieku 30-55 najczęściej uzasadniają kryzys w relacji partnerskiej następująco: brak przygotowania do roli partnera lub/i rodzica (własny lub partnera), niewłaściwy dobór partnera (często pod szeroko rozumianym względem seksualnym), nieznajomość zasad współżycia w rodzinie (wzorce wyniesione z domu własne lub partnera), inne sytuacje (np. zdrada ze strony partnera, pracoholizm partnera) – BRAK UTRZYMANIA.

7. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Typologia relacji erotycznych w rzeczywistości wirtualnej (Lew-Starowicz, 2003) • Ludyczna: seks jako zabawa, gra, przygoda; Role Play Games (odgrywanie roli konkretnej osoby, nie siebie), zaspokojenie potrzeby ciekawości, sprawdzenie swoich uwodzicielskich możliwości. • Dowartościowanie się: możliwa wartość terapeutyczna (np. kompleks małego członka). • Prowokowanie zainteresowania seksualnego sobą: osoby niepewne, narcystyczne, dewianci (rozbudzanie wyobraźni seksualnej partnera). • Flirt poznawczy: poznanie innego kochanka bez zbytniego zaangażowania RL. • Flirt inicjujący związek: SL RL. • Flirt zastępczy (erotyczna przygoda). • Flirt odwetowy (zemsta na partnerze, który zdradził, oszukał, nie musi o tym wiedzieć).

8. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Typologia relacji erotycznych w rzeczywistości wirtualnej (Lew-Starowicz, 2003) c.d. • Uzależnienie od seksu • Relacja jako bodziec seksualny w zachowaniach masturbacyjnych (instrumentalizacja odbiorcy sprowadzonego do roli bodźca, możliwa potrzeba eskalacji bodźców) • Realizacja innego Ja: potrzeby i fantazje erotyczne skrywane i nie realizowane w RL (np. kobiety, które na co dzień są wiernymi żonami, odpowiedzialnymi gospodyniami domowymi i matkami, w SL grają niewolnice w świecie Gor, opartym na totalnym patriarchacie, gdzie kobiety są wykorzystywane seksualnie w brutalny sposób) • Paraorgazmy: nieseksualne bodźce są źródłem silnego pobudzenia erotycznego

9. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) 6 poziomów zaangażowania w związku wirtualnym(Pytlakowska, Gomuła, 2005) • flirt, zauroczenie i rozwijanie więzi, znalezienie wspólnych zainteresowań, wyeliminowanie rywali • zaangażowanie na wyłączność, ale i poczucie niekompletności związku, cyberseks - masturbacja • ciekawość, jaki jest partner w rzeczywistości i tęsknota za spotkaniem, poświęcanie partnerowi czasu i uwagi, kontynuacja związku • konfrontacja i spotkanie w świecie rzeczywistym, akceptacja wyglądu, seks, decyzje o podtrzymaniu związku, snucie wspólnych planów życiowych • akceptacja różnic charakterologicznych, różnic w potrzebach intelektualnych, wielokrotne spotkania RL • zaangażowanie we wspólne życie w RL, konkubinat, małżeństwo Zazwyczaj związek kończy się przed czwartym poziomem zaangażowania. Intensywność uczucia, a nie jego trwałość: uczucie odrealnione jest silniejsze. W rzeczywistości wirtualnej następuje idealizacja i kumulacja emocji (zaufanie).

10. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Cyberseks – seks wirtualny • Cyberseks – egodystoniczna, pochłaniąca czas zależność od Internetu oraz internetowych czatów seksualnych, forów dyskusyjnych itp., głównie w celu osiągnięcia podniecenia lub podjęcia czynności seksualnych (Leiblum, Rosen, 2005). • Popularność cyberseksu związana jest z trzema czynnikami: dostępem, możliwościami, anonimowością (Lew-Starowicz, 2003). • Cyberseks staje się coraz bardziej powszechny, demokratyczny i poddają mu się ludzie w różnym wieku, różnych zawodów, o różnym poziomie wykształcenia i z rozmaitych sfer. • Według niektórych zrewolucjonizował świat (podobnie jak tabletka antykoncepcyjna), gdyż pomaga rozwijać wyobraźnię erotyczną i doskonalić techniki sztuki miłosnej (w wyobraźni) • Seks wirtualny polega na rozbudzaniu wyobraźni swojej i partnera za pomocą erotycznej pogawędki, przy użyciu dwóch kanałów zmysłowych; wzroku (odgrywanie sceny przez awatary), słuchu (kontakt voice chat). W przyszłości będzie zapewne możliwe korzystanie z innych kanałów percepcyjnych: dotyku i węchu.

11. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Powody cyberseksu • Rozładowanie stresu • Pozbycie się nudy (za nudę w związku piętrzącą się przez lata odpowiedzialni są oboje partnerzy, jeśli twój partner wydaje ci się nudny najpewniej ty też jesteś) • Z powodu chwilowego lub dłuższego braku partnera • Wypalenie się namiętności w małżeństwie • Potrzeba autokreacji • Dla urozmaicenia pożycia seksualnego • W celu spełnienia wyszukanych fantazji erotycznych • W celu znalezienia kochanka/kochanki w świecie rzeczywistym • Może być formą seksu małżeńskiego na odległość

12. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Cyberseks – plusy i minusy Plusy cyberseksu: - Dla osób skazanych na fizyczną izolację • Dla osób pozbawionych umiejętności społecznych (możliwość zawarcia związku partnerskiego i przeniesienia go do RL) • Dla osób niepełnosprawnych fizycznie • Mniejszości seksualne (możliwość uzyskania wsparcia ze strony grupy ponadnarodowej, ponadwyznaniowej) • Brak zagrożenia chorobami przenoszonymi drogą płciową • Eksperymenty seksualne mogą mieć działanie terapeutyczne (odrywanie i rozwój własnej tożsamości) Minusy cyberseksu: • Parafilie (np. możliwość wykształcenia niewłaściwych wzorców reakcji seksualnej) • Ryzyko uzależnienia • Wnoszenie do związku zawartych w SL wcześniejszych problemów seksualnych, które miały miejsce jeszcze przed SL, problem pozostaje SL RL (problemy ze sprawnością seksualną i pożądaniem) • Przenoszenie schematów SL na związki w RL

13. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Zdrada w rozumieniu cyberseksu • Zdrada wirtualna – bywa odbierana emocjonalnie podobnie jak zdrada realna • Zdrada: • nawykowa (poszukiwanie urozmaicenia), • terapeutyczna (zdrada reakcją na zdradę), • prowadząca do nowego trwałego związku (poprawa standardu życia) • Zasadniczo dwie postawy: nie można mówić o zdradzie, bo nie dochodzi do kontaktu fizycznego, a jedynie o fantazjach erotycznych, bądź - dochodzi do interakcji, cyberseks jest oparty na wyobraźni, ale ma cechy realnego stosunku seksualnego. Masturbację (cyberseks) uprawia się z konkretną osobą (zatem można stwarzać pozory wyłączności) • 6 poziomów zdrady (Pytlakowska, Gomuła, 2005): • zdrada polega na równoczesnym flirtowaniu z innymi osobami • wyłączność dotyczy dwóch partnerek/partnerów w związkach równoległych • uprawianie cyberseksu z kilkoma partnerami • wierność w świecie wirtualnym i uprawianie seksu w świecie rzeczywistym • poszukiwanie innych osób do rozmów • niedotrzymanie obietnic i przyrzeczeń dotyczących wspólnej przyszłości

14. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Skutki cyberseksu (według osób uprawiających go w SL) • Dowartościowanie • Leczenie z kompleksów • Uzależnienie • Realizacja innego Ja • Zaspokojenie potrzeby miłości, bycia pożądaną/nym, wyzwolonym

15. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Fantazje erotyczne • Fantazje erotyczne: wyobrażeniowe przedstawienie sobie sytuacji seksualnych, „marzenia na jawie”, towarzyszy im masturbacja, według raportu Kinsey’a (1953 rok) 84%populacji mężczyzn i 31% kobiet ujawnia fantazje erotyczne, natomiast według badań Wolfe (1981rok) na 15000 badanych kobiet w wieku 18-34 tylko 2,5 % nie fantazjowało (Lew-Starowicz, 2004). • W cyberprzestrzeni mężczyźni preferują erotykę wizualną (50% M, 23% K), kobiety zaś wolą chat-roomy (49% K, 23 % M), co wynika z faktu, iż więcej kobiet próbuje przekształcić związek w sieci w rzeczywistą relację (Ben-Ze’ev, 2005). • Second Life: fantazja wprowadzona w czyn; mężczyźni nadal preferują fantazje oparte na wizualnym odbiorze, mogą też być połączone ze skatologią telefoniczną, natomiast kobiety szerzej opisują uczucia i doznania, dążąc do uzyskania podobnej informacji zwrotnej.

16. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Fatnazje seksualne osób w SL przeżywających kryzys w związku partnerskim w RL możemy podzielić w zależności od profilu użytkownika Cooper, Putnam, Planchon i Boies (1999) zidentyfikowali trzy grupy użytkowników korzystających z Internetu w celach seksualnych w zależności od profilu użytkownika: • profil niepatologiczny: 46,6%,okazjonalne eksperymentowanie, niezaburzone funkcjonowanie zawodowe, w relacjach partnerskich i szerszych społecznych (średnio 1 godzina w tygodniu) • profil uzależniającego się od wirtualnego seksu: 8,5%, ujawnia cechy seksualnego przymusu, zubożone funkcjonowanie w realnym świecie, trudności w relacjach partnerskich i społecznych (np. promiskuityzm), możliwa niesprecyzowana tożsamość seksualna lub wykształcone błędnie wzorce reaktywności seksualnej • profil bez wcześniejszych działań o charakterze seksualnego przymusu: 3a: profil depresyjny: chroniczne depresje 3b: profil stresowo - reaktywny: korzystanie z cyberseksu przede wszystkim w okresach najwyższego napięcia psychicznego (Lew- Starowicz, 2003).

17. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Typy realizowanych fantazji seksualnych w SL • Związki romantyczne – tworzenie relacji SL odzwierciedlającej wymarzoną długoterminową relację RL opartą na tradycyjnych, nawet staroświeckich zasadach (model rycerza i księżniczki, gdzie partnerzy oczekują dnia ślubu w świecie wirtualnym, by później prawidłowo zasmakować cyberseksu w pierwszą noc poślubną). Typ fantazji preferowany szczególnie przez kobiety, a także osoby po rozpadzie związków partnerskich.

18. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Typy realizowanych fantazji seksualnych w SL E) parafilie związane z własnym ciałem bądź osobą: masochizm (satysfakcja w wyniku bólu), ekshibicjonizm (obnażanie się w obecności innych), autopedofilia (potrzeba bycia traktowanym jak dziecko), ciswestycyzm (ubieranie się w odzież typową dla innego wieku), asfyxiofilia (samoduszenie się) F) parafilie związane z mową i wyobraźnią: narratofilia (rozmowy erotyczne), zelofilia (satysfakcja seksualna osiągnięta wyłącznie na drodze fantazjowania), scatafilia telefone (rozmowy telefoniczne o treści seksualnej) G) parafilie dotyczące przedmiotów i części ciała (fetyszyzm): podofilia (stopy), retifizm (wyroby skórzane), wampiryzm (krew), dorafilia (zwierzęce futro lub skóra), hifefilia (dotykanie skóry, futra) Parafilie A) parafilie sytuacyjne: agorafilia (miejsca publiczne), raptofilia (gwałt), scoptofilia (podglądanie, obserwowanie współżycia), flagellantyzm (biczowanie) B) parafilie związane z partnerem: nekrofilia (osoba zmarła), zoofilia (zwierzę), sadyzm (znęcanie się nad partnerem), pedofilia (dziecko), zoofetyszyzm (partner ubrany w skórę lub futro zwierzęcia) C) parafilie związane z wydalinami ciała: urofilia (kontakt z moczem) D) parafilie związane z identyfikacją płciową: transseksualizm (potrzeba zmiany płci)

19. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Typy realizowanych fantazji seksualnych w SL Podobnie jak w przypadku innych środków przekazu karalne, jest zamieszczanie rzeczywistych zdjęć/filmów pornografii dziecięcej, scen gwałtu, zoofilii, jednak w przypadku awatarów nie jest to jeszcze rozwiązane. Dewiant dzięki poczuciu anonimowości w grupie nie ponosi odpowiedzialności ani nie poczuwa się do winy: ja nie jestem OK, ale wielu innych też nie jest OK.

20. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Uwagi końcowe • Wydaje się, że jedną z najbardziej poszukiwanych relacji seksualnych w SL wśród osób przeżywających kryzys w związku partnerskim jest relacja D/S. Dominant/submissive to skłonność do dominacji bądź uległości; sprawdza się zasada komplementarności, często jednak następuje zamiana ról w trakcie, przedefiniowanie relacji na koleżeńską i poszukiwanie nowego partnera do gry. Zdecydowana większość kobiet określa się jako osoba uległa. Wśród mężczyzn natomiast przeważa postawa dominująca, jednakże spora część z nich zaznacza równocześnie, że pragnie nawiązać kontakt z kobietą, jak podkreślają, „prawdziwie dominującą”.

21. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Uwagi końcowe • Im większe poczucie atrakcyjności w RL tym bardziej możliwe jest spotkanie RL, reszta relacji pozostaje tylko w SL (często osoby z ułomnościami fizycznymi, bądź nieuleczalnie chore). Fantazje seksualne realizowane w SL właściwie rzadko przenoszone są do świata rzeczywistego, częściowo z powodu braku możliwości (ograniczenia własne, przestrzenne), ale też z powodu braku, jak deklarują osoby będące w trakcie kryzysu relacji partnerskich, odpowiedniego partnera. Z czasem ma miejsce zamknięcie się na świat realny, całkowita niechęć do nawiązywania kontaktów w RL argumentowana tym, że osoby z otaczającego ich świata rzeczywistego są tego nie warte. W efekcie następuje wyeliminowanie wszelkich relacji RL poza niezbędnymi (zawodowe, najbliższa rodzina). Z tego powodu w SL zaczyna pojawiać się coraz więcej gabinetów, które zajmują się profesjonalną pomocą psychologiczną przede wszystkim w świecie rzeczywistym.

22. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Bibliografia • Aouil, B., Maliszewski, W. (2007) (red.). Media – Komunikacja: Zdrowie i Psychologia.,Toruń: Marszałek. • Aouil, B. (2008). Pomoc Psychologiczna Online – Teoretyczne podstawy i praktyczne wskazówki., Bydgoszcz: WM. • Ben-Ze’ev, A. (2005). Miłość w sieci; internet i emocje, Poznań: Rebis. • Gapik, L., Woźniak, A. (red.) (2002). Postępy Psychoterapii. Problemy małżeństwa i rodziny.Tom IV, Poznań: Interfund. • Gapik, L. (2006) http://www.ptt-terapia.pl/przeglad/01/Gapik_01.pdf. • Leiblum, S. R., Rosen, R. C. (2005). Terapia zaburzeń seksualnych, Gdańsk: GWP. • Imieliński, K. (1970), Erotyzm, Warszawa: PWN. • Lew-Starowicz, Z. (1984). Seks partnerski, Warszawa: PZWL. • Lew-Starowicz, Z. (2003). Seks w sieci i nie tylko..., Warszawa: WM. • Lew-Starowicz, Z. (2004). Encyklopedia Erotyki, Warszawa: Muza. • Pytlakowska, K., Gomuła, J. (2005). Zaczatowani, Warszawa: Santorski & Co • Wallace, P. (2005), Psychologia internetu, Poznań: Rebis. • www.secondlife.com • www.psychologiainternetu.fora.pl ZDJĘCIA ZAMIESZCZONE W PREZENTACJI NIE SĄ WŁASNOŚCIĄ AUTORKI. ZOSTAŁY JEJ UDOSTĘPNIONE DZIĘKI ŻYCZLIWOŚCI OSÓB Z SECOND LIFE.

23. PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 6/7(2009) Fulfilling sexual desires in virtual reality by people going through relationship crisis basing on Second Life Marta Górecka marta.gorecka@gmail.com Final dissertation in sexology - year 2008. Supervisor: prof. Lechoslaw Gapik