Groeien doe je samen Pedagogische en theologische vergezichten

1. Groeiendoe je samen Pedagogische en theologische vergezichten Univ.-Prof. Dr. Bert Roebben Technische Universität Dortmund www.seekingsense.be Identiteitsdag VKO, 13 november 2013

2. “Don’t ask what the world needs. Ask what makes you come alive, and you do it. Because the world needs people who have come alive” Howard Thurman(1899-1981) Geestelijk raadsman van Martin Luther King Jr.

3. Overzicht • Hetwaartoe van de groei: de menswording van de mens achter/in de leerling • Groeiendoe je nietalleen: steeds in gedeeldehumaniteit • Samen scholenvoorhetleven: als leerkrachten krachtignadenken en sprekenoverwat je verbindt • De school in verhalenverdicht: leesbaar in waarden/normen, godsbeelden en grondhoudingen • Scholenmeteenverhaal: uitzichtopeennieuwesamenleving, opeenNieuwWij?

5. 1. Hetwaartoe van de groei Moderne onderwijsdiscourshebbenhetoverleerlingen en competentieontwikkeling, Bildungsstandards, informatiesnelwegen en leerplatformenallerhande. Er schuilt echter eenmens achter/in de leerling. Hebbenwe die in al onzepedagogischeijvergezien, waar-genomen en ernstig-genomen? Doel van de groeiismenswording: meermens worden (vgl. de begrippen „humaniora“ voorsecundair en „universitas“ voortertiaironderwijs), d.w.z. uitéénstuk worden ondanks alle onvolkomenheid. Dus: • Ooghebbenvoorverschilligheid en kwetsbaarheid • Ooghebbenvoor de totale ontwikkelingvan hetkind

6. 2. Groeien in gedeeldehumaniteit • DitisBildung: persoonlijkheidsvorming, iemand worden, je eigen verhaalophetspoorkomen. • Ditishetleven: „hetlevenopzoeknaareenverteller“ (Paul Ricoeur), opzoeknaariemand die in de kring van fellowsverantwoordelijkheidwildragenvoorhis/herstoryen zobijdraagtaanhetgeheel (J. Dewey). • Ditisgedeeldehumaniteit: watonsmet en tot elkaarverbindtzijnonzeverschilligheid en onzeonvolkomenheid („Hetisnormaal anders tezijn“). • Ditiseenfunderingvoorparticiperendleren(Hermans 2001): de metafoor van de boom kanonsinspireren…

8. 3. Samen scholenvoorhetleven • Pedagogischevisieszijnaltijdverankerd in schoolontwikkelingsconcepten en identiteitsopvattingen. • Lerarenmoetenhiervoorzorgdragen, in overlegmetkinderen, ouders en de samenleving. Zijmoetenkrachtignadenken en sprekenoverwathenverbindt. • „Mensen zoekengeenzuilenmeer, maarfundamenten“ (J. de Hart). De tijd van de groteverhalenisvoorbij, komenwenieuwezinstichtendeverhalenophetspoor? • Het belang van hetoverleg en de dialoog in de drie portretten: spiritual learningcommunities?

9. 4. De schoolin verhalenverdicht • Leren om niet zozeer óver het katholieke vormingsproject te spreken, dan wel opnieuw katholiek met elkaar te (leren) spreken over wat ons in dit project verbindt en ernaar handelen. “In de toewijding aan de dialoog over wat mensen ten diepste bezielt, kan religieuze waarheid aan het licht komen” (Erik Borgman) • In de portretten worden christelijke waarden gethematiseerd (vgl. de werkwoorden). Zijn er ook godsbeelden en religieuze grondhoudingen afleesbaar? • Deze grondhouding is gekenmerkt door overgave, door ‘lege handen’: decentrering en toewijding. Is die er?

10. Eenevangelieverhaal… “De volgende dag stond Johannes er weer met twee van zijn leerlingen. Toen hij Jezus voorbij zag komen, zei hij: ‘Daaris het lam van God.’ De twee leerlingen hoorden wat hij zei en gingen met Jezus mee. Jezus draaide zich om, en toen hij zag dat ze hem volgden, zei hij: ‘Wat zoeken jullie?’ ‘Rabbi,’ zeiden zij tegen hem (dat is in onze taal ‘meester’), ‘waar logeert u?’ Hij zei: ‘Kom maar mee, dan zul je het zien.’ Ze gingen met hem mee en zagen waar hij onderdak had gevonden; het was ongeveer twee uur voor zonsondergang en ze bleven die dag bij hem” (Joh. 1, 35-39).

11. 5. UitzichtopeennieuwWij? • Aanboren van diepere lagen van mens-wording! • Groeien in gedeeldehumaniteit (solidariteit), paradoxalerwijzedoor de inspiratie van religieuzetraditiestecultiveren (Charles Taylor, Luc Ferry, Jürgen Habermas)! • Eenappèl: als het zo is dat het evangelie ons in vorming, opvoeding en onderwijs ten diepste kan inspireren, als blijkt dat we nog steeds warm worden van de onderstroom van menselijkheid die uit het verhaal van Jezus de Levende spreekt, waarom maken we dan aan de basis niet gewoon meer werk van een radicale herbronning van de humaan-christelijke gestalte van katholiek onderwijs?

12. Concreet: Dompel je onder in de rommeligheid van de onderwijswerkelijkheid, maar doe het met de lens van de hoop, de lens van het evangelie. Wees niet bang om daarbij je eigen identiteit en die van je school te verliezen, maar laat jezelf en je school op-nieuw vinden – in de ontmoeting met fellows – met collega’s en vrienden die eveneens op zoek zijn naar het bezielde verband in hun werk met kinderen en jongeren. Daar vindt open-baring plaats…

13. “If one has the answers to all the questions — that is the proof that God is not with him. It means that he is a false prophet using religion for himself. The great leaders of the people of God, like Moses, have always left room for doubt. (…) Our life is not given to us like an opera libretto, in which all is written down; but it means going, walking, doing, searching, seeing. (…) We must enter into the adventure of the quest for meeting God; we must let God search and encounter us” (Interview with Pope Francis, New York Times, 19/11/2013).

14. Dank je welvoorjeaandacht! Verderlezen? C. Hermans, Participerend leren. Grondslagen van religieuze vorming in een globaliserende samenleving, Budel, Damon, 2001. C. Hermans & Th. van der Zee (red.),Identiteit als verhaal van de school, Budel, Damon, 2009. B. Roebben, Godsdienstpedagogiek van de hoop. Grondlijnenvoorreligieuzevorming, Leuven, Acco, 2007. B. Roebben, Scholenvoorhetleven. Kleine didactiek van de hoop in zevenstappen, Leuven, Acco, 2011.