Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1. Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Zadania gminy w planowaniu i wdrażaniu lokalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii”

2. Podstawowe dokumenty prawne

3. Podstawy prawne (1) Zgodnie z nowelizacją ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne uchwalonej przez Sejm RP w dniu 2 grudnia 2009 r., w myśl art. 18, 19 i 20 do zadań własnych gmin o charakterze obligatoryjnym należy przygotowanie założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Projekty założeń są tworzone na okres 15 lat i winny być aktualizowane w co najmniej trzyletnich odstępach czasowych. Następnie na podstawie uchwalonych przez Radę Gminy założeń jest opracowywany plan zaopatrzenia gminy w energię, który winien być z nimi zgodny. Szczególnie istotne dla samorządów gminnych są zapisy art. 17, 18, 19 i 20 Prawa energetycznego, zaś dla przedsiębiorstw energetycznych zapisy art. 16 Prawa energetycznego. Przepisy te są cytowane w części tekstowej wykładu

4. Podstawy prawne (2) Ustawa o samorządzie gminnymz dnia 8 marca 1990 r. w artykule 6 i 7 zobowiązuje gminy do uwzględnienia w swoich działaniach spraw związanych z energetyką i środowiskiem. Do zadań własnych gminy zalicza się m. in. sprawy związane z zaopatrzeniem gminy w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (art. 7 ustawy o samorządzie gminnym). Gminy zgodnie z ustawą prawo energetyczne są zobowiązane do planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.

5. Podstawy prawne (3) Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 4) zakres współpracy z innymi gminami.

6. Podstawy prawne (4) Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany energetyczne w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń. W przypadku gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń przyjętych przez gminy, wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części.

7. Podstawy prawne (5) Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny. Projekt planu powinien zawierać: 1) propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym; 2) propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji; 3) harmonogram realizacji zadań; 4) przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania.

8. Podstawy prawne (6) W celu realizacji planu, gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. W przypadku gdy nie jest możliwa realizacja planu na podstawie umów, rada gminy - dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - może wskazać w drodze uchwały tę część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne. Powyższy zakres prac powinien być rozwinięty o zagadnienia związane z charakterystyką gminy oraz zaopatrujących gminę w energię, systemów energetycznych: ciepłowniczego, elektroenergetycznego i gazowniczego.

9. Podstawy prawne (7) W opracowaniu powinny być przedstawione m. in.: charakterystyka gminy i jej potrzeb energetycznych, charakterystyka istniejących systemów energetycznych w gminie i sposobów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwo gazowe, prognoza rozwoju potrzeb energetycznych w perspektywie 15 letniej z uwzględnieniem racjonalizacji zużycia energii, zakres pokrycia potrzeb przez poszczególne systemy energetyczne z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego gminy, szacunkowa analiza ekonomiczna kosztów ciepła z różnych paliw i na tej podstawie zakres ich stosowania kierunki polityki energetycznej gminy.

10. Podstawy prawne (8) Podstawą do wykonania Projektu założeń powinny być następujące dokumenty: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gminy (mapy, plany w formie cyfrowej, papierowej). Programy i plany inwestycyjne gminy. Dane statystyczne, informacje dotyczące gminy m in.: liczba ludności, zasoby mieszkaniowe, wykaz obiektów usług i użyteczności publicznej (typu szkoły, przedszkola, szpitale itp.), zakłady przemysłowe i działalności gospodarczej - sposób ogrzewania. Istniejące kotłownie na terenie gminy (charakterystyka). Niezbędne dane statystyczne i informacje dotyczące stanu aktualnego powinny być określone w trybie roboczym z przedsiębiorstwami energetycznymi zajmującymi się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych i energii (cieplnej i elektrycznej).

11. Odnawialne źródła energii w strategii energetycznej gminy

12. Strategia energetyczna gminy (1) Plan zaopatrzenia gminy w energię elektryczną ciepło i gaz zwany strategią energetyczną powinien być dokumentem strategicznym w zakresie prawidłowego użytkowania energii oraz działań dla pozyskania środków na modernizację infrastruktury systemów zaopatrzenia mieszkańców gminy w ciepło i inne czynniki energetyczne. Jednym z ważniejszych elementów planu zaopatrzenia w energię jest wykonanie poprawnej prognozy w zakresie: - zapotrzebowania na energię cieplną elektryczną i paliwa - określenia przewidywanych cen energii, ich wzrostu - opracowania planu wdrożenia strategii

13. Strategia energetyczna gminy (2) Strategie energetyczne często są tworzone jako przymus prawny, ponieważ wymagane jest to przy uzyskaniu dotacji. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, że planowanie energetyczne w gminie jest nie tylko obowiązkiem, ale daje realne możliwości kształtowania lokalnej polityki energetycznej przez lokalne władze. Realizacja strategii gminnej wymaga odwagi i należytego zaangażowania w realizację planu zapotrzebowania w energię i paliwa w perspektywie krótko i średnio terminowej np. 15 lat.

14. Strategia energetyczna gminy (3) Powinno następować wyraźne zwiększenie roli samorządów w działaniach lokalnych związanych z określeniem sposobu wytwarzania energii, tras przesyłu, pozyskiwania surowców energetycznych i składowania odpadów energetycznych. Decyzje te powinny być w wyraźny sposób powiązane z uchwalanymi przez lokalne i regionalne samorządy planami i programami zaopatrzenia w energię. Procesy regionalnego i lokalnego planowania energetycznego powinny być powiązane z budowaniem sieci specjalistów (liderów, zarządców i zespołów ds. energii) na każdym szczeblu władz samorządowych.

15. Strategia energetyczna gminy (4) Do decyzji władz lokalnych i regionalnych należy pozostawić jak najwięcej decyzji dotyczących energetyki na danym obszarze, w szczególności związanych z: planowaniem i udzielaniem zezwoleń, inwestycjami, budownictwem mieszkaniowym i budynkami publicznymi, oświetleniem publicznym.

16. Strategia energetyczna gminy (5) Szczególny nacisk należy położyć na następujące bardzo istotne zagadnienia gospodarki energetycznej: zwiększenie efektywności energetycznej w budownictwie, MŚP i transporcie, wykorzystanie procesów utylizacji odpadów do generowania energii zwiększanie roli energetyki rozproszonej budowa lokalnych sieci dystrybucyjnych Działania regionalnych i lokalnych struktur samorządowych i lokalnych instytucji odpowiedzialnych za energetykę (agencje energetyczne) powinny prowadzić do budowy inteligentnych sieci energetycznych smart grid w przedsiębiorstwach, gminach i regionach.

17. Planowanie energetyczne a inwestycje w odnawialne źródła energii

18. Planowanie energetyczne (1) Planowanie energetyczne w gminie jest zagadnieniem kompleksowym i wieloaspektowym. Wymaga rozwiązania wielu problemów zarówno w zakresie przygotowania danych, będących wynikiem analiz i bilansowania stanu istniejącego oraz prognozy potrzeb energetycznych, jak i w zakresie określenia funkcji celu, zbioru zmiennych decyzyjnych czy zbioru ograniczeń.

19. Planowanie energetyczne (2) Realizacja inwestycji w OZE zakłada uzyskanie przez inwestora decyzji administracyjnych dotyczących: warunków zabudowy; tego rodzaju decyzja jest wydawana w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, lokalizacji inwestycji celu publicznego, pozwolenia na budowę, wyłączenia danego terenu z produkcji rolnej, pozwolenia na użytkowanie, uwarunkowań środowiskowych inwestycji.

20. Procedura lokalnego planowania energetycznego (źródło: dr inż Adam Jankowski, Przegląd Komunalny nr 9/2008)

21. Schemat planowania lokalnego (źródło: dr inż Adam Jankowski, Przegląd Komunalny nr 9/2008)

22. Planowanie energetyczne (3) Plan energetyczny gminy jest prawnie i funkcjonalnie powiązany z: planem społeczno-gospodarczego rozwoju gminy, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego gminy, planami rozwojowymi przedsiębiorstw energetycznych, planami rozwojowymi odbiorców/użytkowników energii.

23. Planowanie energetyczne (4) Plan energetyczny gminy powinien zawierać: przewidywany zakres dostarczania paliw gazowych lub energii elektrycznej, przedsięwzięcia w zakresie modernizacji, rozbudowy albo budowy sieci oraz ewentualnych nowych źródeł paliw gazowych lub energii elektrycznej, w tym również źródeł odnawialnych, przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie paliw i energii u odbiorców, przewidywany sposób finansowania inwestycji, przewidywane przychody niezbędne do realizacji planów;

24. Systemy wsparcia i promocji odnawialnych źródeł energii

25. Systemy wsparcia i promocji OZE Cele unijne związane z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych mają odzwierciedlenie w programach unijnych, umożliwiających refinansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii. Wśród unijnych programów na lata 2007-2013, wspierających ekologiczną produkcję energii, są: • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,• Regionalne Programy Operacyjne,• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

26. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytet 10 Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku, w Działaniu 10.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych umożliwia dofinansowanie realizacji projektów związanych między innymi z budową lub zwiększeniem mocy jednostek wytwarzania  energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy oraz  ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej oraz słonecznej. Potencjalni beneficjenci to: 1. Przedsiębiorcy.2. Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki.3. Podmioty wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego, w których większość udziałów lub akcji posiada samorząd terytorialny.4. Podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego.

27. Regionalne programy operacyjne Każdy z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2007-2013 zawiera priorytet związany z inwestycjami w OZE. Potencjalni beneficjenci to: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. 2. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną. 3. Organizacje pozarządowe.

28. Program rozwoju obszarów wiejskich Dla projektów mniejszych, realizowanych w miejscowościach gmin wiejskich albo miejsko – wiejskich, z wyłączeniem miast powyżej 5000 mieszkańców, oraz z uwzględnieniem miast do 5 000 mieszkańców gmin miejskich, możliwe jest refinansowanie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Środki mogą być przeznaczone na realizację projektów w zakresie wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej oraz energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych. Beneficjentami tego działania mogą być: 1. Jednostki samorządu terytorialnego.2. Jednostki wykonujące zadania jednostek samorządu terytorialnego. 3. Operatorzy sieci energetycznych.

29. Perspektywy rozwoju oze (1) Obecnie obserwuje się rosnący popyt na OZE na rynku energetycznym i coraz większe zainteresowanie inwestorów tym sektorem gospodarki. Konieczność spełnienia obowiązków zawartych w porozumieniach międzynarodowych, a w szczególności obowiązek dostosowania się do jasno określonych kierunków polityki proenergetycznej UE spowodowały wprowadzenie nowych regulacji prawnych, mających na celu usprawnienie i przyspieszenie możliwości wykorzystania potencjału OZE, a także ułatwienia dostępu oraz zwiększenia jego konkurencyjności. W polskim prawie regulacje zakresu wykorzystywania i zastosowania OZE można znaleźć w wielu aktach prawnych. Podstawowym aktem regulującym powyższą kwestię jest wspomniana powyżej ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne.

30. Perspektywy rozwoju oze (2) Aktualnie, udział ilościowy sumy energii wynikającej ze świadectw pochodzenia, które przedsiębiorstwo przedstawiło do umorzenia, lub uiszczona przez nie opłata zastępcza, w całkowitej sprzedaży energii odbiorcom końcowym będzie wzrastać aż do poziomu 15% w roku 2020. Ostatnim opracowaniem Ministerstwa Gospodarki traktującym również o celach stawianych polskiej energetyce odnawialnej, w szczególności o rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce oraz ich znaczeniu w kontekście kształtowania bezpieczeństwa energetycznego i zrównoważonego rozwoju, jest uchwalona ostatnio Polityka energetyczna Polski do 2030 r.

31. Perspektywy rozwoju oze (3) Warto zwrócić uwagę na dwie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: dyrektywę Nr 2001/77/WE z dnia 27 września 2001 r. w sprawie promocji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej produkowanej z odnawialnych źródeł energii oraz niedawno opublikowaną dyrektywę Nr 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r., zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Ten ostatni dokument aktualizuje m.in. kwestię obowiązkowych celów i środków krajowych w zakresie stosowania energii ze źródeł odnawialnych w 2020 r.

32. Korzyści dla samorządów (1) Inwestycje w OZE mogą wpływać korzystnie na rozwój lokalnych społeczności. Umożliwiają bowiem wykorzystanie lokalnych zasobów i tworzą nowe miejsca pracy. Zgodnie z Europejską Polityką Regionalną inwestycje w OZE mogą przyczynić się do poprawienia warunków życiowych w regionach zacofanych gospodarczo, dotkniętych upadkiem przemysłu, obszarów rolnych i nadbrzeżnych oraz o niskiej gęstości zaludnienia. W wielu przypadkach jednostki samorządu terytorialnego mogą być beneficjentami funduszy unijnych na energetykę odnawialną, co powinno skłaniać je do aktywnego udziału w inwestycjach na własnym terenie.

33. Korzyści dla samorządów (2) Korzyścią dla gminy z inwestycji w OZE są wpływy z podatków od nieruchomości, od osób prawnych inwestujących w OZE i mających siedzibę na terenie danej gminy oraz od osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terenie danej gminy, np. rolników wydzierżawiających swoje nieruchomości pod elektrownie wiatrowe i uzyskujących z tego tytułu opodatkowane dochody. Inwestycje w OZE zaliczają się do przemysłu nieuciążliwego. Dlatego tereny przeznaczone na inwestycje nie tracą walorów użytkowych i turystycznych. Efektem inwestycji w OZE może też być napływ innego rodzaju inwestycji.

34. Korzyści dla samorządów (3) Gmina, na której terenie powstają inwestycje w OZE, uzyskuje wizerunek gminy przyjaznej inwestorom, przychylnej rozwojowi nowych technologii i chroniącej środowisko, a zatem gminy, w której warto inwestować. Odnawialne źródła energii posiadają znaczący potencjał w tworzeniu "zielonych miejsc pracy". Sektor odnawialnych źródeł energii kreuje więcej miejsc pracy niż sektor opierający się na źródłach nieodnawialnych. Ze względu na wielki potencjał energetyczny Polski sektor odnawialnych źródeł staje się bardzo dochodowy i dynamicznie się rozwija.

35. Przydatne linki http://www.sejm.gov.pl/ http://www.ure.gov.pl/ http://www.mg.gov.pl/ http://www.nfosigw.gov.pl/ http://www.mae.com.pl/

36. Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Dziękujemy za uwagę ! Zapraszamy do zadawania pytań do wykładu (moduł zadawania pytań dostępny jest na dole tekstu wykładowego dla zalogowanych uczestników) oraz do przystąpienia do testu on-line! www.ews21.pl