Bibliotekarz – odkrywca

1. Bibliotekarz – odkrywca

2. Agenda • Proces tworzenia informacji • Indeksy wyszukiwawcze • Budowa rekordu w Promaxie • Zapytania

3. Używanie JIW • Transformacja tekstu oryginalnego do postaci jego reprezentacji • Charakterystyka wyszukiwawcza dokumentów tworzona za pomocą słów derywowanych z naturalnego języka autora • Charakterystyka wyszukiwawcza dokumentów tworzona za pomocą kontrolowanego języka

4. Zasada „best match” • Najlepsze dopasowanie słów do wyszukiwania informacji • Użytkownik potrafi opisać to, czego nie zna • Użyte przez nas wyrażenia wyszukiwawcze są właściwe

5. Charakterystyki wyszukiwawcze • Kontekstowe • Autor, tytuł, data publikacji, język, kraj… • Treściowe • Przedmiot / temat publikacji

6. „Przedmiot” • Przedmiot – desygnat pewnej idei Kluczem do zrozumienia przedmiotu to wiele interpretacji • Wersja autora (np. w streszczeniu) • Wersja użytkownika (im więcej użytkowników, tym więcej wersji) • Wersja wydawcy (np. wykazana w serii) • Wersja bibliotekarza (Języki Informacyjno-Wyszukiwawcze)

7. SIW przyjazne dla użytkownika Ujęcie subiektywno-idealistyczne przedmiotu: • Eksponowanie pewnych własności przedmiotu bądź z punktu widzenia autora, bądź z punktu interpretującego

8. SIW przyjazne dla użytkownika Ujęcie pragmatyczne • Jesteśmy przekonani, że zapotrzebowanie na informację jest pochodną problemu, wobec rozwiązania którego staje użytkownik. • Zapis przedmiotu musi umożliwić odnalezienie użytkownikowi tego, co potrzebuje

9. Wiedza indeksatora • Każdy widzi przedmiot tak, jak go opisuje • Im dokładniejszy jest przewidywany opis potencjału dokumentu, tym wartościowszy jest opis przedmiotu • Postrzeganie potencjału dokumentu zależy od uprzedniego zrozumienia przedmiotu przez osobę, która zajmuje się jego określeniem

10. Analiza dokumentu • Tworzenie reprezentacji dokumentu • Przyjmujemy, że czytelnicy rozumieją, co się ma na myśli (wyszukiwanie treściowe) • Musimy znać znaczenie wyrażenia, by użyć go we właściwy sposób (i w zależności od warunków/okoliczności)

11. Analiza dokumentu • Pośrednicy informacji mają głęboką wiedzę • Użytkownicy nie potrafią zwerbalizować swoich potrzeb • Formuła zapytania użytkownika charakteryzuje się własnym językiem. Takie czy inne słowa określają jego przedmiot zainteresowania. • Użytkownicy pytają o te same dokumenty w różny sposób

12. Analiza dokumentu • Jakiego słowa / znaku użyć? • Użycie znaku językowego jest wypadkową wyników • Rzeczy oznaczającej • Rzeczy oznaczanej • Człowieka (interpretatora) • Procesu interpretacji • Kontekstu sytuacyjnego

13. Analiza dokumentu • Istnieje duża liczba dokumentów, które mogą być reprezentowane przez tę samą charakterystykę • Istnieje duża liczba charakterystyk treściowych, które mogą być sensownie zastosowane do jednego dokumentu

14. Postrzeganie treści • Wg M.E.Marona są 3 aspekty postrzegania treści (o czym to jest) dokumentu • Subiektywny aspekt odbiorcy informacji(potoczne wyrażenie pojęcia tematu) • Obiektywny aspekt – potencjalne zachowanie osoby pytającej, szukającej dokumentu (pytam się: Jakich terminów używałby użytkownik, jeśli by o to pytał) • „Retrieval-about” – prezentowany jest rozkład prawdopodobieństwa dla zasady: Jeśli dana osoba/grupa osób uznała dokument za relewantny, to słowo jest terminem/jednym z terminów, którego ta osoba/grupa użyje do zapytania informacyjnego

15. Co dalej? • Czy zapytania użytkowników są nieprecyzyjne? • Czy i jaką wiedzę musi posiadać użytkownik Systemów Informacyjno-Wyszukiwawczych? • Aby dobrze używać systemu, musimy dysponować odpowiednią wiedzą • Musimy posiadać wiedzę o tym, czego użytkownik będzie szukał • Musimy posiadać wiedzę o temacie użytkownika

16. Pytania o dokument • PROMAX / Indeksy wyszukiwawcze • Poznać użytkownika i jego oczekiwania • Jak szukać, aby znaleźć ? • Co zrobić, aby móc wyszukać ?

17. Definicja indeksów – jak to zrobić ➦Promax ➦Administrator ➦Rekordy i Formaty ➦Indeksy ➦Dodaj • Kod indeksu • Rodzaj i nazwa indeksu • Komentarz ➦Pola ➦Dodaj

18. Indeksy • Rodzaje indeksów • Słowny • Alfabetyczny • Wartościowy • Chronologiczny

19. Format Poprawna budowa indeksu = znajomość formatu = znajomość potrzeb użytkowników

20. Budowa indeksu • Zawartość indeksu to podpola, które będą podlegały przeszukiwaniu

21. Budowa indeksu

22. Zawartość indeksu

23. WAŻNE! Zdefiniowany indeks, to nie wszystko Pamiętaj! Indeks należy odbudować

24. Zapytania • Zapytania do bazy są zależne od rodzaju indeksu wyszukiwawczego • Indeks słowny – dowolne słowo • Indeks chronologiczny – zakres dat • Indeks wartościowy - liczba

25. Dziękuję za uwagę Krzysztof Henne