Droga do społeczeństwa obywatelskiego

1. Droga do społeczeństwa obywatelskiego Dr hab. Witold Toczyskihttp://panda.bg.univ.gda.pl/~toczyski/

2. Tożsamość narodu, jego ducha i siłę kształtują zdarzenia dziejowe. W Polsce ostatnie 300 lat historii narodu wpłynęło na charakter szczególnych cech Polaków. Olśniewające zrywy i żałosne klęski. Co jest cechą Polaków ? Czy jest to wytrwałość w pracy? Jak wyjaśnić fenomen Solidarności? Jak wytłumaczyć fenomen Karola Wojtyły?

3. TWÓRCZA PRZEKORA! CREATIVE TENSION Twórcze napięcie, niepokój, pobudzenie, ciśnienie, dynamizm, przekora - z wielką intensywnością przejawiają się w charakterze Polaków. W samorządzeniu ukazują wady i siłę. Samorząd jest także sceną tej gry.

4. TWÓRCZE NAPIĘCIE • CREATIVE TENSION • Polska czerpie swoją osobowość, siłę i niepowtarzalną witalność z bogactwa pozornie przeciwstawnych cech, które są własne i „oswojone”. • jest częścią zachodu i rozumie wschód • idealizm i finezja wobec praktyczności i zaradności • romantyzm i pozytywizm • cnotliwość i grzeszność • wielkoduszność i małostkowość • osiąganie rzeczy prawie niemożliwych

5. Polskie twórcze napięcie CREATIVE TENSION

6. Wartości w rozwoju regionalnym (1) Podstawowe wartości: • Obywatelska suwerenność jednostki– swobody obywatelskie, przedsiębiorczość, innowacyjność, prawo do autonomii i samorealizacji, poczucie odpowiedzialności za własne życie i za dobro wspólne, aktywność społeczna ipolityczna sprzyjająca ładowi demokratycznemu • Spójność i solidarność społeczna– równe szanse wszystkich społeczności i grup społecznych, silna tożsamość kulturowa na poziomie lokalnym i regionalnym, usunięcie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonych • Zrównoważony rozwój– orientacja na poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz właściwej struktury demograficznej społeczeństwa

7. Wartości w rozwoju regionalnym (2) • Ochrona rynku i konkurencji • Zapewnienie równego dostępu do sądu i ochrony konstytucyjnych praw • Dialog obywatelski i partnerstwo społeczne • Kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymi oraz jej uczestnictwa w globalnej polityce i gospodarce

8. Wartości w rozwoju regionalnym • Celem rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia – także skali regionalnej – jest realizacja społecznych wartości i dążeń, która równoważy orientację indywidualistycznąi kolektywistyczną, postęp ekonomiczny z kulturowymi aspiracjami poszczególnych wspólnot. • Z tej aksjologii ma wynikać dbałość o ekologiczne warunki życia, wymóg łagodzenia konfliktów międzygeneracyjnych oraz kompromis między centralnym sterowaniem rozwojem a potrzebami icelami społeczności lokalnych i regionalnych.

9. Wartości w rozwoju regionalnym Osiągnięcie strategicznych celów rozwojowych warunkowane harmonizacją działań podejmowanych równolegle w trzech wymiarach: -strukturalnym– oddziaływanie na cechy strukturalne gospodarki -przestrzennym – oddziaływanie na zagospodarowanie przestrzeni kraju - regionalnym– oddziaływanie na rozwój i konkurencyjność regionów (województw).

10. Podstawowe cechy dobrego zarządzania publicznego w regionie • koalicje władzy oparte na licznych aktorach zaangażowanych w politykę regionalną; • publiczno-prywatne partnerstwo; • odejście od dominacji hierarchicznych instytucjonalnych struktur władzy; • zorientowanie na partnerstwo, negocjacje, współpracę, sieciowe powiązania jako ważniejsze formy aktywności niż budowanie złożonych struktur instytucjonalno-administracyjnych; • skoncentrowanie uwagi na mechanizmach podejmowania decyzji, z uwzględnieniem powiązań i wpływów nieformalnych; • zainteresowanie rozwojem gospodarczym regionu; • uznanie dominującej roli sektora biznesu w realizacji zadań gospodarczych.województw).

11. Koncepcje instytucjonalne rozwoju regionalnego

12. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego 1985 Art.. 3 Samorząd terytorialny oznacza prawo i rzeczywistą zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych ustawą, do regulowania i zarządzania – na ich wyłączną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców – zasadniczą częścią spraw publicznych. Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia składające się z członków wybranych w wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpośrednich i powszechnych, i które mogą dysponować organami wykonawczymi im podlegającymi.

13. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego 1985 • Art. 4 • Zakres działania samorządu terytorialnego • Podstawowe kompetencje społeczności lokalnych są określone w Konstytucji lub w ustawie. • 2. Społeczności lokalne mają – w zakresie określonym ustawą – pełną swobodę działania w każdej dziedzinie, która nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji innych podmiotów władzy. • 3. Kierowanie sprawami publicznymi powinno, ogólnie rzecz biorąc, należeć do tych organów władzy, które znajdują się najbliżej obywateli. .

14. Europejska Karta Samorządu Regionalnego 1997 Art.. 3 Samorząd terytorialny oznacza prawo i rzeczywistą zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych ustawą, do regulowania i zarządzania – na ich wyłączną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców – zasadniczą częścią spraw publicznych. Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia składające się z członków wybranych w wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpośrednich i powszechnych, i które mogą dysponować organami wykonawczymi im podlegającymi.

15. Europejska Karta Samorządu Regionalnego 1997 Art.. 7 1. Regiony, które posiadają kompetencje dotyczące władz lokalnych, do których stosuje się Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, powinny respektować ducha i literę tej konwencji w stosunkach z tymi władzami lokalnymi. 2. Regiony powinny stosować zasadę subsydiarności w swoich stosunkach z władzami lokalnymi.

16. Europejska Karta Samorządu Regionalnego 1997 Art. 14 1. System finansowy regionów powinien zapewniać im przewidywalne wielkości dochodów publicznych, dostosowanych do ich kompetencji i umożliwiających im prowadzenie własnej polityki. 2. Źródła regionalne finansowania powinny być wystarczająco zróżnicowane i elastyczne, aby regiony miały możliwość dostosowania się do ogólnego rozwoju gospodarczego i rzeczywistych zmian kosztów wykonywania kompetencji. 3. W odniesieniu do wykonywania własnych kompetencji regionalne zasoby finansowe powinny pochodzić głównie z własnych źródeł…. 4. Zasada solidarności wymaga wprowadzenia, w obrębie każdego państwa, mechanizmu wyrównywania finansowego, ….

17. Rozwiązania instytucjonalne (1)Rozwój regionalny • Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i samorządowej - wymaga wydajnych źródeł dochodów własnych • Wieloletnie planowanie budżetowe, uregulowane w ustawie o finansach publicznych dla wieloletnich programów rozwojowych • Wieloletnie programy rozwojowe • Kontrakty regionalne – wieloletnie porozumienia rządowo-samorządowe • Osoby, korporacje prawa publicznego • Innowacyjne i patrtnerskie Regionalne Programy Operacyjne w latach 2007-2013

18. Rozwiązania instytucjonalne (2) Rozwój regionalny • Koncentracja działań rozwojowych w wybranych centrach metropolitalnych • Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – katowickiej, trójmiejskiej i warszawskiej • Rewitalizacji miast – umożliwienie dyfuzji innowacyjności i rozwoju w regionalne otoczenie, zwłaszcza na obszary wiejskie • Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, wiejskie) • Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego określającego mechanizmy i metody stymulowania rozwoju tych trzech obszarów

19. Rozwiązania instytucjonalne (3) Rozwój regionalny • Utrzymanieustanowionej w 1998 r. organizacji terytorialnej państwa, przy modyfikacji przyjętego modelu • Ograniczenie nadmiernej liczby powiatów o nie wystarczającym potencjale ekonomicznym i administracyjnym, zniesienie rozdzielenia powiatów grodzkich i ziemskich • Wzmocnienie kompetencji i zdolności rozwojowych samorządu województwa • Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia wojewódzkiej administracji rządowej • Utworzenie w ramach służby cywilnej korpusu wojewodów

20. Rozwiązania instytucjonalne (4) Rozwój regionalny • Wzmocnienie pozycji marszałka w zarządzie województwa • Służba cywilna w samorządzie terytorialnym • Umocnienie instytucji kontrolnych w samorządzie województwa • Rozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne działanie organów nadzoru w samorządzie terytorialnym • Rozdzielenie planowania od zagospodarowania przestrzennego • Wzmocnienie strategicznego planowania przestrzennego

21. Rozwój regionalny - osie dyskusji • Jak godzić umacnianie konkurencyjności z podnoszeniem poziomu spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej?

22. Rozwój regionalny - osie dyskusji • W jaki sposób utrzymać wysoki wzrost gospodarczy i jednocześnie zapewniać zrównoważony rozwój?

23. Rozwój regionalny - osie dyskusji • Jak przekształcać obszary społecznej i gospodarczej zapaści w ogniwa rozwoju?

24. Rozwój regionalny - osie dyskusji • Jak odchodzić od modelu państwa resortowo-korporacyjnego na rzecz modelu państwa samorządowo-obywatelskiego?

25. Rozwój regionalny - osie dyskusji • Jak przeprowadzić Polskę z cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji informacyjnej?

26. Wykład zakończony