Wat nou, pensioencrisis?

1. Wat nou, pensioencrisis? Harrie Verbon Universiteit van Tilburg

2. Is er een probleem met de AOW? • Vergrijzing; verdubbeling van het aantal gepensioneerden • was 30 jaar geleden ook al bekend • toen kon er wat gedaan worden • maar er gebeurde niets • Niets? • Stelselmatige, maar “stiekeme” ondermijning van de AOW: • de AOW indien welvaartsvast: • Voor alleenstaande: 14.000 € ipv 10.000 € • Voor paren: 21.000 € ipv 15.000 €

3. Is er een probleem met de AOW? • De “stiekeme” bezuiniging op de AOW betekent voor 2030 • = hoogtepunt van de vergrijzing, 4mlj gepensioneerden ipv 2mlj • bezuiniging van 4 mlj x 3.500 € = 14 mrd € !!! • daar hoor je niemand over • wel over de opbrengst van 4 mrd € van AOW-leeftijd naar 67 jaar • Als de “stiekeme” bezuiniging op de AOW doorgaat, komende 20 jaar, is de bezuiniging op de AOW nog veel hoger (ongeveer 14+9=23 mrd € !!!) • Alleen per definitie zal geen politicus dat willen toegeven

4. Is er een probleem met de AOW? • Nee dus: • Als %BBP zullen de uitgaven nauwelijks toenemen • Waarom dan toch AOW-leeftijd omhoog? • Omdat er een crisis is • Crises geeft politici daadkracht (25 jaar geleden was een hogere AOW-leeftijd beter geweest) • Kabinet denkt dat ouderen dan langer blijven werken • veel ouderen doen dat al • voor werkgevers worden ouderen echter minder aantrekkelijk door hogere AOW-leefitjd!

5. Probleem met aanvullend pensioen • Financiering (premies en vermogen)? • Verplichtingen (opbouw pensioen en uitkeringen)

6. Is er probleem met de financiering aanvullende pensioenen? • Pensioenfondsen verliezen een groot deel van hun vermogen tijdens de kredietcrisis: • maar wie wint op de beurs (jaren 90) kan ook verliezen (2001, 2008/2009): • Als dekkingsgraad 140% kan zijn (bij booming beurzen) • [Dekkingsgraad=% verplichtingen dat met het pensioenvermogen kan worden betaald] • Moet dekkingsgraad ook 60% kunnen zijn [want ‘gemiddeld’ moet aan alle verplichtingen voldaan kunnen worden [↔dekkingsgraad =100%] • maar dat mag niet van de toezichthouder

7. Is er probleem met de financiering aanvullende pensioenen? • Ja: het financiële toezichtkader eist “te hoge” pensioenvermogens • Te verhelpen via grotere risicodeling tussen overheid en pensioenfondsen: • overheid leent pf geld als het “slecht” gaat • pf vullen vermogen aan • schuld van pf wordt afgelost als het de pf goed gaat • Nationalisering pensioenstelsel: • één regeling, vastgesteld door parlement • Overheid: kapitaaldekking / omslagstelsel

8. Probleem met de verplichtingen aanvullende pensioenen? • Het “oude” eindloonsysteem: • Onconditionele pensioenuitkering gelijk aan het inkomen aan eind van de carrière • Dekking van risico werd overgelaten aan latere actieve deelnemers • Veel van de huidige gepensioneerden profiteren nog van dit systeem • maar de opbouw is vaak niet volledig & het ingegane pensioen was weer wel conditioneel op het wel en wee van het pensioenfonds

9. Probleem met de verplichtingen aanvullende pensioenen? • Het “nieuw” middelloonsysteem: • De hoogte van de pensioenuitkering is altijd conditioneel op voorspoed en tegenspoed tijdens de pensioenopbouw • Risico komt terecht bij actieve deelnemers zelf (omdat de opbouw niet automatisch geïndexeerd wordt) • Toekomstige gepensioneerden zijn in dit systeem niet zeker van de verhouding van hun pensioen tot hun inkomen • En ook niet van de waarde- of welvaartsvastheid van hun ingegane pensioen

10. Probleem met de verplichtingen aanvullende pensioenen? • Het “oude” eindloonsysteem versus het “nieuwe” middelloonsysteem: • In het oude systeem liep de actieve deelnemer geen risico, maar de gepensioneerde wel • In het nieuwe systeem loopt de actieve deelnemer risico, maar de gepensioneerde ook • Een “ideaal” systeem zou zijn: • een actieve deelnemer loopt risico (want aanpassingen nog mogelijk) • de gepensioneerde deelnemer niet (want aanpassingen niet meer mogelijk)

11. Conclusie aanvullende pensioenen • Er moet een nationale pensioenregeling komen waarin minder star met dekkingsgraad wordt omgegaan • Er moet een pensioenregeling komen waarin gepensioneerden niet, maar actieven wel risico lopen • Pensioenfondsen (en toezichthouder) moeten minder en de overheid (parlement) moet meer inspraak krijgen