MSSF 4 faza II a Solvency II 6 grudnia 2010

1. MSSF 4 faza II a Solvency II6 grudnia 2010 Adam Fornalik

2. Agenda • Cele i zakresy • Synergia w implementacji • Bilans MSSF i Solvency II • Wycena zobowiązań ubezpieczeniowych • Główne różnice w wycenie zobowiązań ubezpieczeniowych • Opcje i gwarancje wbudowane w umowy ubezpieczenia • Wycena aktywów i pozostałych zobowiązań • Granice umowy ubezpieczenia

3. MSSF a Solvency IIPunkt widzenia Komisji Europejskiej Komisja Europejska, Dyrektywa Solvency II, nota wprowadzająca 28 „Standardy wyceny na potrzeby nadzoru powinny być w możliwie dużym zakresie zgodne z międzynarodowymi zasadami rachunkowości by ograniczyć obciążenia administracyjne” Komisja Europejska, Specyfikacja techniczna QIS5, paragraf V.4 „O ile to nie zostało uregulowane w inny sposób, wycena wszystkich aktywów oraz zobowiązań, innych niż rezerwy techniczne powinna być dokonana zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości przyjętymi przez Unię Europejską”

4. Cele Solvency II oraz MSSF 4 faza II Solvency II • Dostosować wymogi kapitałowe do profilu ryzyka • Zwiększyć poziom harmonizacji w Europie w obszarze wypłacalności • Motywować do efektywnego zarządzanie ryzykiem • Zabezpieczyć interesy ubezpieczonych MSSF 4 faza II • Wprowadzić spójne podejście do wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych • Zwiększyć przejrzystość i porównywalność sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń

5. Zakres Solvency II oraz MSSF 4 faza II Solvency II • Kraje Unii Europejskiej, Norwegia, Liechtenstain oraz Islandia • Zakłady ubezpieczeń oraz reasekuratorzy z przypisem składki przekraczającym 5 mln Euro rocznie (jeżeli przypis przekroczy 5 mln Euro w 3 kolejnych latach, Dyrektywa Solvency II obowiązuje w roku czwartym) MSSF 4 faza II • Globalny standard rachunkowości stosowany głównie przez spółki giełdowe • Obejmuje umowy spełniające definicje umowy ubezpieczeniowej, umowy reasekuracyjne oraz instrumenty finansowe zawierające tzw. uznaniowe udziały w zyskach (discretionaryparticipationfeatures)

6. Wdrożenie Solvency II oraz MSSF 4 faza II Ramy czasowe Solvency II • Kwiecień 2011 – publikacja wyników QIS5 • 2011-2012 publikacja aktów wykonawczych i ich przyjęcie przez państwa członkowskie • Oficjalnie Solvency II ma wejść w życie 31 października 2012 lecz pojawiła się propozycja przesunięcia daty wdrożenia na 1 stycznia 2013 MSSF 4 faza II • Czerwiec 2011 publikacja standardu • Planuje się wdrożenie w roku 2013 lub 2014 • Zakładając, że nowy standard wejdzie w życie 1 stycznia 2014, wymagać to będzie sporządzenie bilansu otwarcia zgodnie z nowymi regułami na datę 31 grudnia 2012 (dane porównawcze)

7. Synergia w implementacji Solvency II i MSSF 4 faza II • Pomimo tego że, MSSF i Solvency II mają inne cele to istnieje wiele podobieństw pomiędzy wymaganiami implementacyjnymi dla obu systemów i będzie można cieszyć się pewnym efektem synergii przy ich wdrażaniu • Przewiduje się, że synergia implementacji powinna wystąpić głównie w obszarze wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych • Synergia w wycenie zobowiązań w obu systemach wynika z zastosowania podobnych reguł w szczególności z podobnej konstrukcji zobowiązania z najlepszym oszacowaniem zobowiązania i narzutem na ryzyko jako wyodrębnionymi częściami składowymi

8. Bilans MSSF i Solvency II MSSF 4 faza II Solvency II Bilans MSSF Bilans – Solvency II Aktywa Pasywa Aktywa Pasywa Nadwyżka Goodwill Kapitały Solvency Capital Requirement (SCR) Środki własne Residual margin MCR Risk margin Risk margin Rezerwy Techniczne Rezerwy Techniczne Zobowiązanie ‘best estimate’ Zobowiązanie ‘best estimate’

9. Wycena zobowiązań ubezpieczeniowych Solvency II • Rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe muszą być wykazane w kwocie, w której inny zakład ubezpieczeń mógłby je przejąć („exitvalue”) w sposób spójny z danymi rynkowymi („market consistentbasis”) • Jeśli przyszłe przepływy środków pieniężnych ze zobowiązań z tytułu ubezpieczeń mogą być zreplikowaneprzy użyciu dostępnych instrumentów finansowych (to znaczy są możliwe do zabezpieczenia), związane z nimi rezerwy powinny być wyceniane po wartości rynkowej tych instrumentów • Dla ryzyk niemożliwych do zreplikowania, rezerwy powinny być wyliczane jako suma najlepszego oszacowania i marży na ryzyko liczoną oddzielnie metodą kosztu kapitału • Najlepsze oszacowaniemusi być równe przepływom środków pieniężnych ważonych prawdopodobieństwem, biorąc pod uwagę wartość pieniądza w czasie • Narzut na ryzyko musi być wyliczany jako najbardziej prawdopodobny koszt kapitału wymaganego do pokrycia zobowiązań z tytułu ubezpieczeń

10. Wycena zobowiązań ubezpieczeniowych (1)MSSF 4 faza II Na wartość zobowiązania ubezpieczeniowego składa się wartość przepływów pieniężnych realizujących zobowiązanie (fulfilmentcashflows): • nieobciążona, ważona prawdopodobieństwami wartość oczekiwanych przepływów pieniężnych, powstających w miarę wywiązywania się ubezpieczyciela ze swoich zobowiązań • wartość pieniądza w czasie (stopa dyskonta) • narzut na ryzyko (riskadjustment) oraz narzut eliminujący zysk w chwili zawarcia umowy (residualmargin)

11. Wycena zobowiązań ubezpieczeniowych (2)MSSF 4 faza II Kalkulacja narzutu na ryzyko (riskmargin) ma zostać dokonana w oparciu o jedną z trzech poniższych metod: • Wartość zagrożona (ValueatRisk, VaR) • Warunkowa wartość zagrożona (TailVaR, tVaR) • Metoda kosztu kapitału (Cost of Capital, CoC) W Solvnecy II do kalkulacji narzutu na ryzyko będzie można stosować jedynie metodę kosztu kapitału

12. Podobieństwa w wycenie rezerw technicznych w Solvency II i MSSF 4 faza II • Wybrane podobieństwa • Przepływy ważone prawdopodobieństwami • Wycena opcji i gwarancji wbudowanych w umowy ubezpieczeniowe • Stopa dyskonta wolna od ryzyka • Premia za niepłynność

13. Główne różnice (1)MSSF 4 faza II oraz Solvency II • W Solvency II zysk na polisie jest rozpoznany od razu a w MSSF 4 faza II jest rozliczany w czasie • Solvency II dopuszcza tylko metodę kosztu kapitału do kalkulacji narzutu na ryzyko podczas gdy MSSF 4 faza II dopuszcza dodatkowo VaR oraz tVaR • MSSF 4 faza II dopuszcza zastosowanie metody uproszczonej dla krótkoterminowych umów ubezpieczenia • Solvency II dopuszcza ujemne rezerwy techniczne natomiast MSSF 4 faza II takiej możliwości nie daje • Przy kalkulacji narzutu na ryzyko (risk margin) Solvency II dopuszcza dywersyfikację na poziomie spółki natomiast w MSSF 4 faza II dywersyfikacja jest możliwa tylko w ramach danego portfela ubezpieczeń. Portfel ubezpieczeń zdefiniowany jest jako zarządzana razem grupa polis podlegająca podobnym ryzykom

14. Główne różnice (2)MSSF 4 faza II oraz Solvency II • Przy kalkulacji narzutu na ryzyko Solvency II dopuszcza podejście netto (w sensie reasekuracji) natomiast w MSSF 4 faza II reasekuracja jest traktowana osobno • Według MSSF 4 faza II przepływy pieniężne brane do wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych powinny zawierać tylko zmienne (incremental) koszty akwizycji natomiast w Solvency II nie ma takiego ograniczenia • W MSSF 4 faza II dzięki istnieniu narzutu eliminującego zysk (residual margin) efektywnie zmienne koszty akwizycji są odraczane. W Solvency II nie ma odraczania kosztów akwizycji • Ze względu na różne definicje granic czasowych umowy ubezpieczeniowej mogą wystąpić różnice w tym obszarze • W MSSF 4 faza II ogólne koszty administracyjne (overheads) nie są brane do przepływów pieniężnych wyceniających zobowiązanie natomiast w Solvency II powinny być wzięte do przepływów pieniężnych

15. Opcje i gwarancje wbudowane w umowy ubezpieczenia • Zarówno Solvency II jak i MSSF 4 faza II wymaga wyceny opcji i gwarancji wbudowanych w umowy ubezpieczenia • Przykłady opcji w umowach ubezpieczenia: • Ubezpieczony ma prawo w pełni lub częściowo zrezygnować z ubezpieczenia dostając zdefiniowaną kwotę • Ubezpieczony ma prawo do przejścia na ubezpieczenie bezskładkowe • Ubezpieczony ma prawo zamiany świadczenia z tytułu dożycia na zdefiniowaną rentę • Ubezpieczony ma prawo przedłużenia okresu ubezpieczenia na dotychczasowych warunkach • Przykłady gwarancji w umowach ubezpieczenia: • Gwarancja zainwestowanego kapitału • Gwarantowana stopa zwrotu • Udział w zyskach

16. Wycena aktywów i pozostałych zobowiązań (1) Ogólnie w Solvency II aktywa i zobowiązania wyceniane są po wartości godziwej a w MSSF zgodnie z odpowiednimi standardami

17. Wycena aktywów i pozostałych zobowiązań (2)

18. Wycena aktywów i pozostałych zobowiązań (3)

19. Granice kontraktu ubezpieczeniowegoMSSF 4 faza II • Zobowiązanie ubezpieczeniowe powinno zostać rozpoznane gdy • Zakład ubezpieczeniowy jest już związany umową ubezpieczenia lub • Jest narażony na ryzyko ubezpieczeniowe • Kontrakt ubezpieczeniowy kończy się, gdy • Zakład ubezpieczeń nie musi już udzielać ochrony ubezpieczeniowej lub • Zakład ubezpieczeń ma prawo lub praktyczną możliwość zmienić składki w celu bardziej adekwatnego pokrycia ryzyka

20. Granice kontraktu ubezpieczeniowegoSolvency II • Początek kontraktu tak jak MSSF 4 faza II • Kontrakt ubezpieczeniowy kończy się gdy • Zakład ubezpieczeń ma jednostronne prawo wycofać się z umowy lub • Zakład ubezpieczeń ma jednostronne prawo odmówić przyjęcia składek lub • Zakład ubezpieczeń ma nieograniczone prawo zmienić składki lub wielkość odszkodowań • Ocena nieograniczonego prawa powinna być interpretowana z perspektywy ekonomicznego sensu. Np. ograniczenie zmiany składki nie więcej niż 1000% nie jest realnym ograniczeniem

21. Podsumowanie • Solvency II i MSSF 4 faza II to dwa odrębne systemy mające różne cele z pewnymi obszarami synergii w ich implementacji • Główny obszar wspólny dla Solvency II i MSSF 4 faza II to wycena zobowiązań ubezpieczeniowych • Istnieje wiele podobnych reguł do wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych np. oparcie zobowiązania o najlepsze oszacowanie przepływów pieniężnych i kalkulacja narzutu na ryzyko • Istnieje jednak znacząca liczba różnic w wycenie zobowiązań ubezpieczeniowych • Wykorzystanie ewentualnych synergii wymaga odpowiedniej koordynacji działań pomiędzy projektami

22. Dziękuję za uwagę Adam Fornalik Partner Ernst & Young Audit sp. z o.o. Rondo ONZ 1 00-124 Warszawa adam.fornalik@pl.ey.com tel. 22 557 74 90