Transplantacja

1. Transplantacja

2. Co to jest transplantacja? Transplantacja (z łac. transplantare, czyli szczepić i plantare - sadzić) * to rodzaj operacji chirurgicznej, mającej na celu pobranie tkanki lub organu od organizmu dawcy, a następnie przeniesienie tego materiału do biorcy. * Przeszczepianiem narządów zajmuje się dział medycyny zwany transplantologią.

3. Czy te zabiegi są trudne? • zabiegi tego typu są bardzo skomplikowane i pracochłonne • ponadto występuje ryzyko, że wszczepiony narząd nie przyjmie się - to znaczy, że organizm będzie traktował go jako ciało obce i próbował zwalczyć (reakcja odrzucenia przeszczepu). • W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z sytuacją odwrotną czyli przeszczep zwraca się przeciw gospodarzowii stara się go zniszczyć(ang. graft vs host disease).

4. Najczęściej przeszczepiane narządy i tkanki Narządy: serce płuca trzustka wątroba jelito nerki Tkanki: tętnice więzadła rogówka i twardówka skóra zastawki serca

5. Przeszczep skóry Podział przeszczepów skóry: • pośrednia grubość - w skład materiału tkankowego używanego do zabiegu wchodzi naskórek i część skóry właściwej, miejscem pobrania jest okolica ud, pośladków lub brzucha. • pełna grubość - materiał obejmuje całą grubość skóry właściwej. • przeszczepy złożone zawierają różnego rodzaju tkanki np. tkankę podskórną, kość, chrząstkę. Przykładem przeszczepu złożonego może być przeszczep małżowiny usznej.

6. Materiał w zależności od miejsca pobrania możemy podzielić na: • autogeniczny • izogeniczny • allogeniczny • kasenogeniczny

7. Przeszczep autogeniczny (autologiczny, inaczej autotransplantacja) *kiedy dawcą i biorcą jest ta sama osoba, np. w przypadku rekonstrukcji ubytków skórnych po oparzeniach. *Fragmenty zdrowej tkanki przenoszone są z jednego miejsca ciała do innego, gdzie potrzebna jest regeneracja.

8. Przeszczep izogeniczny (syngeniczny, izotransplantacja) między identycznymi osobnikami tego samego gatunku, czyli między np. bliźniętami jednojajowymi, z których jedno oddaje organ, drugie je przyjmuje.

9. Przeszczep allogeniczny dotyczy dawców i biorców tego samego gatunku, ale zupełnie do siebie niepodobnych, czyli dwóch niespokrewnionych osób. * np. człowiek – człowiek

10. Przeszczep kasenogeniczny (heterogeniczny) • przeszczep tkanki lub narządu pochodzących od osobnika innego gatunku • np. świnia --> człowiek)

11. Przeszczep serca Jest to operacja kardiochirurgiczna stosowana w skrajnych postaciach: *kardiomiopatii, *choroby niedokrwiennej serca, * choroby zastawek serca, rzadziej w innych przypadkach.

12. Komu przeprowadza się przeszczep serca? • Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz kardiolog • Kwalifikowane są dwie grupy pacjentów: 1) chorzy przebywający w szpitalu w ciężkim stanie 2) chorzy “ambulatoryjni” z ciężką chorobą serca na granicy wydolności, która pozwala im jeszcze na przebywanie w domu.

13. Przygotowanie do zabiegu Należy wykonać pacjentowi: *koronarografię, *ECHO serca, *cewnikowanie prawostronne, *kilka razy testy wysiłkowe z tzw. analizą gazów oddechowych (oddycha się przez ustnik do specjalnej maszyny, która bada powietrze wchodzące i wychodzące z płuc).

14. Powikłania przeszczepu sreca * duże ryzyko zgonu i ciężkich powikłań operacyjnych * “ostry” odrzut przeszczepu, wymagający pilnego ponownego zabiegu, * odrzut przewlekły objawiający się głównie szybko postępującą chorobą niedokrwienną przeszczepionego serca. * Do innych należą: zakażenie rany operacyjnej, wnętrza klatki piersiowej i innych narządów, niewydolność nerek, wątroby, nadciśnienie tętnicze, rozwój choroby nowotworowej i inne.

15. Kontrola po przeszczepie • Każdy człowiek po tej operacji powinien pozostawać pod rygorystyczną specjalistyczną opieką kardiologiczną, ze względu na ryzyko odrzutu. • Chory znajduje się pod stałą kontrolą lokalnego ośrodka kardiologicznego i okresową kontrolą w ośrodku transplantacyjnym, gdzie przeprowadza się biopsję serca • · Jeśli dolegliwości się nasilają lub pojawiają się na nowo, należy natychmiast zgłosić się do lekarza. • · Kontrola kardiologiczna polega na rozmowie z lekarzem, wykonaniu EKG, testu wysiłkowego, echokardiografii i badań krwi.

16. Przeszczep co robić gdy…? - dolegliwości pojawiają się ponownie po leczeniu operacyjnym? • Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie odrzutu. - leki są za drogie? • Warto poprosić lekarza, żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki. • - chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? • Należy zapytać lekarza, czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.

17. Przeszczep serca co trzeba wiedzieć ? • Należy dostosować wysiłek fizyczny do swoich możliwości. Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem. • Wykonać szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) • “Twoje życie w twoich rękach”, bez dbania o swoje zdrowie dojdzie do powikłań i odrzutu przeszczepionego serca!

18. Przeszczep płuc • Przeszczep płuc jest ratunkiem dla chorych, u których uszkodzenie płuc lub serca doprowadziło do niewydolności oddechowo-krążeniowej, • To osoby cierpiące na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, włóknienie płuc, czy śródmiąższowe zapalenie płuc.

19. Wskazania ogólne • Przewidywany okres przeżycia 18-24 miesiące • Ograniczona jakość i aktywność życia. • Brak efektu po leczeniu zachowawczym. • Wiek: <55lat-HLT; <60-DLT; <65-SLT • Konieczność tlenoterapii w spoczynku.

20. Wskazania do przeszczepu jednego płuca A. Choroby restrykcyjne płuc: • zaawansowane samoistne zwłóknienie płuc • sarkoidoza w fazie zwłóknienia • pylice w fazie złóknienia • inne restrykcyjne schorzenia płuc • B. Choroby obturacyjne płuc: • zaawansowane postacie rozedmy płuc • C. Choroby naczyń płucnych • pierwotne nadciśnienie płucne

21. Wskazania do przeszczepu płuc • A. Mukowiscydoza • B. Rozstrzenie oskrzeli

22. Przeszczep trzustki i nerki *Występuje u chorych z cukrzycą typu 1 którzy mają niewydolność nerek, * najbardziej optymalnym czasem, aby poddać się transplantacji trzustki i nerki, jest okres bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia dializami.

23. Przeszczepioną nerkę umieszcza się na lewym talerzu biodrowym Moczowód nerki przeszczepionej zespala się z pęcherzem biorcy. przeszczepioną trzustkę na prawym talerzu biodrowym. czasami przeszczepia się dodatkowo fragment dwunastnicy dawcy, który zespala się z jelitem biorcy. Technika operacyjna Krew do przeszczepów doprowadza się z tętnic biodrowych

24. Okres pooperacyjny • Po transplantacji trzustki i nerki krytyczny jest pierwszy miesiąc po transplantacji. • Wtedy to dochodzi do największej liczby odrzuceń przeszczepów. • W tym okresie przestawia się cały układ odpornościowy, biorca otrzymuje leki zmniejszające jego odporność (leki immunosupresyjne), które mają zapobiec odrzucaniu przeszczepionych narządów. • Z tego powodu zwiększa się podatność na zakażenia. • Poprawia się przemiana materii biorcy. • Metabolizm przestawia się na fizjologiczne działanie insuliny z przeszczepionej trzustki. • Pod wpływem działającego przeszczepu nerki cofają się niekorzystne skutki niewydolności nerek.

25. Przeszczepienie wątroby Operacja polega na usunięciu własnej, „chorej" wątroby pacjenta i wstawieniu w jej miejsce „nowego", zdrowego narządu pochodzącego od dawcy.

26. Przyczyny przeszczepiania wątroby u dorosłych • wirusowe zapalenie wątroby typu B • wirusowe zapalenie wątroby typu C • pierwotna marskość żółciowa wątroby • zatrucia (np. muchomorem sromotnikowym) • wypadki komunikacyjne prowadzące do oderwania łożyska naczyniowego narządu bez możliwości korekty chirurgicznej • poalkoholowa marskość wątroby • ostra niewydolność wątroby • choroby wątroby nieznanego pochodzenia • nowotwory wątroby (głównie rak wątrobowokomórkowy) • pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych • choroby metaboliczne (choroba Wilsona, hemochromatoza, skrobiawica) • autoimmunologiczne zapalenie wątroby • zespół Budda-Chiariego • wtórna żółciowa marskość wątroby • torbielowatość wątroby • mukowiscydoza • W ponad 3/4 przypadków główną przyczyną przeszczepienia wątroby jest marskość wątroby wywołana różnymi czynnikami.

27. Do przeszczepienia wątroby kwalifikują się chorzy: • którzy z powodu choroby wątroby mają mniej niż 90% szans na przeżycie roku • przeszczepienie wątroby może im zapewnić długoterminowe przeżycie: • w przypadku pierwotnej marskości żółciowej: • objawy niewydolności wątroby z cechami nadciśnienia wrotnego – oporne na leczenie zachowawcze • świąd skóry oporny na leczenie • przewlekłe zmęczenie uniemożliwiające choremu normalne funkcjonowanie • zmiana nowotworowa wtórna do marskości • stężenie bilirubiny w surowicy krwi powyżej 5,9 mg/dl (100 цm/l) KWALIFIKACJE

28. PRZECIWWSKAZANIA • posocznica • zakażenie HIV (względne przeciwwskazanie) • zaawansowana niewydolność krążenia lub układu oddechowego • rozsiany rak wątrobowokomórkowy • trudności techniczne • zaawansowany wiek chorego

29. Dzieciomprzeszczepia się lewą część wątroby od dawcy zmarłego lub segmentII i III pobrany od rodzica. Masa przeszczepionego fragmentu musi być większa niż 1% masy ciała biorcy Dorosłym biorcom przeszczepia się prawą część wątroby lub segment V, VI, VII i VIII W klasycznej metodzie po usunięciu niesprawnego organu wszczepia się narząd dawcy i zespala „koniec do końca” żyłę główną dawcy i biorcy oraz żyłę wrotną dawcy i biorcy. W następnym etapie dochodzi do zespolenia tętnic i dróg żółciowych. Inną metodą jest tzw. wspomagające ortotropowe przeszczepianie wątroby, które polega na dodatkowym wszczepieniu prawego lub lewego płata wątroby i dotyczy ona chorych z ostrą niewydolnością wątroby,chorych z wrodzoną wadą metaboliczną tj. zespół Criglera i Najjara oraz z wrodzoną hipercholesterolemią rodzinną. Natomiast metoda domino przyspiesza operację u chorych z rakiem wątrobowokomórkowym. Wykorzystuje się w niej wątrobę pobraną od chorych na polineuropatię amyloidową, którzy wcześniej otrzymali ten narząd od zmarłego dawcy. Technika operacji wątroby

30. Powikłania po przeszczepieniu wątroby - niepodjęcie czynności przez przeszczepiony narząd - krwawienie - zakrzepica tętnicy wątrobowej - zakrzepica żyły wrotnej - niedrożność żył wątrobowych - powikłania żółciowe (wyciek żółci z miejsca zespolenia, zwężenie dróg żółciowych) - zakażenia - zaburzenia ze strony układu krzepnięcia, oddechowego, krążenia, zaburzenia nerkowe, neurologiczne, cukrzyca - nawrót choroby w przeszczepionym narządzie Bezpośrednio po operacji chorzy poddawani są ocenie funkcjonowania przeszczepionego narządu (stężenie bilirubiny, białka w surowicy, aktywność aminotransferaz oraz gamma-glutamylotranspeptydazy, krzepliwość krwi oraz stężenie elektrolitów).

31. Przeszczep jelita • Przeszczep jest rozważany wtedy gdy dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia jelit, skutkiem uszkodzenia jest tzw. zespół krótkiego jelita (oznacza to istotną utratę powierzchni wchłaniania substancji odżywczych). • Może to być wywołane wadą wrodzoną, niedrożnością jelit lub urazem. • Ludzie z niewydolnością jelit muszą otrzymywać substancje odżywcze dożylnie. • Skutkiem przewlekłego żywienia pozajelitowego jest uszkodzenie wątroby. • Nierzadko osoby wymagające przeszczepienia jelit wymagają również przeszczepienia wątroby.

32. Statystyka • Większość przeszczepów jelit wykonuje się u niemowląt i dzieci. • W Polsce dotychczas wykonuje się sporadycznie operacje przeszczepienia jelit. • W USA w 2002 roku wykonano około 100 przeszczepów jelit.

33. Przeszczep tętnicy Często przyczyną przeszczepów są: a)źle funkcjonujące zastawki b)Mechaniczne powikłanie: -stosowania elektronicznego urządzenia serca - innych przeszczepów naczyniowych -spowodowane przez cewnik do hemodializy -innych sercowych i naczyniowych urządzeń i wszczepów c) Zakażenie i odczyn zapalny na: • protezę zastawki serca • Inne sercowe i naczyniowe urządzenia, wszczepy i przeszczepy d) Inne powikłania protez sercowych i naczyniowych, wszczepów i przeszczepów

34. URAZ KOLANA - USZKODZENIE WIĘZADŁA *Uszkodzone więzadło naprawić można jedynie poprzez jego odtworzenie, a więc zabieg rekonstrukcji. *Często istnieje struktura zwana więzadłem krzyżowym. Zabieg polega na: • badaniu artroskopowym • Przeszczep więzadła krzyżowego zazwyczaj także przeprowadzany jest metodą pełnoartroskopową,

35. Przeszczep rogówki Przeszczep rogówki to ostateczna procedura medyczna stosowana w sytuacjach: • gdy rogówka własna nie spełnia prawidłowych funkcji optycznych (stożek rogówki, blizny pourazowe, bielma pozapalne) • gdy choroba jest przyczyną dolegliwości bólowych rogówki (zwyrodnienie pęcherzowe rogówki) • gdy stan zapalny rogówki nie poddaje się leczeniu i istnieje ryzyko całkowitej utraty widzenia (owrzodzenie bakteryjne, grzybicze).

36. Kwalifikacje • Standardem przy kwalifikacji jest : • ocena czucia rogówki, • ilości wydzielanych łez, • anatomicznego ustawienie powiek, • umiejscowienia zmian patologicznych w rogówce. • Czasami może wystarczyć rutynowe badanie okulistyczne, czasami niezbędne jest wykonanie badań mających na celu ocenę przewodnictwa nerwowego w układzie wzrokowym, ocenę przylegania siatkówki, przezierności ciała szklistego.

37. Zabieg przeszczepu rogówki Warunkiem wykonania przeszczepu jest posiadanie materiału do przeszczepu – tzn. rogówki od dawcy. Przeszczepy rogówki możemy podzielić na: • warstwowe - usuwana jest tylko część rogówki i na jej miejsce wszczepiany jest fragment odpowiedniej grubości rogówki dawcy • pełnej grubości

38. Bibliografia • Materiał zaczerpnięty z internetu • www.wikipedia.pl • www.przeszczep.pl • www.kardioserwis.pl/page.php/1/0/show/157/przesczep-serca.pl • www.zsonr2.republika.pl/TRANSPLANTACJA/jelita.htm

39. Wykonała: Kinga Osora Kl. 2BL