Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

1. Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie • Bartosz Łamasz Współczesne metody zarządzania ryzykiem pogodowym

2. Ryzyko pogodowe – definicja • Niepewność przepływów pieniędzy i zysków spowodowana zmiennością pogody. • Straty w wielkości produkcji lub zdolnościach wytwórczych przedsiębiorstwa powstałych na skutek zjawisk atmosferycznych. • Określenie ekspozycji działalności podmiotu na wahania zmiennych pogodowych: temperatury, wiatru, opadów atmosferycznych. Derywaty pogodowe – definicja • Instrumenty finansowe, z których mogą korzystać przedsiębiorstwa oraz osoby prywatne w celu zarządzania ryzykiem powstałym na skutek wystąpienia niepożądanych i trudnych do przewidzenia warunków pogodowych. • Dwustronne kontrakty terminowe rozliczane na podstawie indeksu bazowego opartego o zmienne meteorologiczne takie jak temperatura, siła wiatru czy wielkość opadów deszczu. Wartość derywatu zależy od wartości wybranego indeksu pogodowego.

3. Ubezpieczenia a derywaty pogodowe (porównanie)

4. Podmioty najbardziej narażonena ryzyko pogodowe • Firmy budowlane i montażowe • Firmy transportu drogowego • Kolej • Lotnictwo • Samorządy (wydatki na odśnieżanie dróg, usuwanie skutków deszczy ulewnych i powodzi, naprawa dróg etc.) • Organizatorzy zagranicznych wycieczek • Firmy dostarczające węgiel, gaz i energię (cieplną i elektryczną) • Firmy realizujące zadania utrzymania dróg zimą w dobrym stanie • Przedsiębiorstwa utrzymujące się z turystyki zimowej, w tym: • Właściciele stoków narciarskich • Właściciele sklepów z akcesoriami zimowymi • Wypożyczalnie sprzętu zimowego • Hotele i pensjonaty • Przedsiębiorstwa utrzymujące się z turystyki letniej • Rolnicy i sadownicy

5. Indeksy temperatury Indeks HDD (Heating DegreeDays) Jest sprzedawany w miesiącach jesienno-zimowych, od paździer-nika do kwietnia. Indeks ma za zadanie mierzyć dobowe ujemne odchylenia temperatury powietrza (Ti) od wartości 65°F (czyli 18 ºC) w czasie określonej liczby dni n. Podana wartość stanowi umowną temperaturę odgradzającą sezon grzewczy od czasu, w którym do użytku wchodzą klimatyzatory. Wraz ze wzrostem mrozów wzrasta wartość indeksu. Jego wartość wyznaczana jest za pomocą następujących wzorów (wartość dla i-tego dnia i dla n dni) Indeks CDD (CoolingDegreeDays) Jest sprzedawany w miesiącach wiosenno-letnich, od kwietnia do października. Indeks ma za zadanie mierzyć dobowe dodatnie odchyle-nia temperatury powietrza Ti od wartości 65 °F (czyli 18 ºC) w czasie określonej liczby dni n. Wraz ze wzrostem upałów wzrasta wartość indeksu. Indeks CDD, podobnie jak HDD, jest kumulo-wany na okres jednego miesiąca bądź całego sezonu. Jego wartość wyznacza się w następujący sposób Indeks CAT (CulmulativeAverageTemeprature) Skonstruowany jest dla miast europejskich. Oblicza się go na podstawie temperatur przeciętnych pochodzą-cych z określonego odcinka cza-sowego [1,n]:

6. Model średniej dziennej temperatury (Alatona) • Wyznaczenie parametrów funkcji średniej dziennej temperatury Rys.1. Średnia dzienna temperatura w Krakowie w latach 2004-2013 (oś odciętych – numer dnia, oś rzędnych – średnia temperatura powietrza w danym dniu)

7. 2. Wyznaczenie wartości miesięcznych odchyleń standardowych dla badanego okresu (2004 – 2013) Tabela 1 Odchylenie standardowe średniej dziennej temperatury w Krakowie w latach 2004-2013 3. Wyznaczenie wartości współczynnika powrotu do średniej Współczynnik wyznaczany jest w oparciu o estymator postaci: gdzie: • Dla Krakowa osiąga on wartość a=0,1126

8. 4. Wyznaczenie cen opcji kupna (calloption) i sprzedaży (putoption) • Opcję kupna wystawioną na indeks HDD wyznacza się zgodnie ze wzorem • Opcję sprzedaży wystawioną na indeks HDD wyznacza się zgodnie ze wzorem Tabela 2 Ceny opcji wystawionych na indeks HDD dla Krakowa

9. Wnioski Warunki klimatyczne w Polsce charakteryzuje bardzo podobna nieprzewidywalność, jak w przypadku innych krajów europejskich. Przykładem może być zima w 2014 roku, która okazała się dużo cieplejsza i krótsza niż ta z roku ubiegłego. Dołączając do tego dynamiczny rozwój przedsiębiorstw w dziedzinie zarządzania, a zwłaszcza zarządzania ryzykiem, można przypuszczać, że w niedalekiej przyszłości rynek derywatów pogodowych zacznie funkcjonować również w Polsce. Logicznym zjawiskiem poprzedzającym wprowadzenie tego rynku jest wzrost zainteresowania pogodowymi instrumentami pochodnymi. Znalezienie odpowiedniej strategii zabezpieczającej daje przedsiębiorstwom szansę na skuteczne ograniczenie niekorzystnych następstw wywołanych niespodziewanymi zjawiskami atmosferycznymi (np. zbyt wysoką lub zbyt niską temperaturą). W ich budowie z pewnością należy wykorzystywać opcje opiewające na indeksy temperatury (HDD, CDD czy CAT). Dlatego poszukiwanie modelu ich wyceny, dostosowanego do warunków pogodowych w Polsce powinno być priorytetem w tego typu badaniach.