MASSAMEDIA, VERMAAK EN VERZET

1. H.15 De Bespiegeling.vwo MASSAMEDIA, VERMAAK EN VERZET POP IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW

2. POP IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW MASSAMEDIA, VERMAAK EN VERZET -Snelle ontwikkeling van de kunst. -Kunst steeds vaker een intellectuele aangelegenheid.-Avant-garde opereert op een eigen eiland. -Massamedia spreken het gewone publiek veel meer aan. -Film,radio en televisie zijn voor iedereen : vermaaksfunctie van de kunst. -Vanaf jaren zestig wel kruisbestuivingen tussen avant-garde en populaire kunst. De kracht van massamedia:Vooral in de VS ontwikkelt de populaire cultuur zich razendsnel. Film grote concurrent voor het theater. Massamedia bereiken makkelijk een groot publiek. Door grammofoonplaat en radio komt muziek in iedere huiskamer. De kracht van massamedia werd nogal eens onderschat; er brak paniek uit bij het hoorspel van Orson Welles: ‘War of the worlds’.De televisie wordt het belangrijkste meubelstuk. TV ontwikkeld een eigen taal: pakkende ‘informatie’ met veel afwisseling in korte blokken. Het verleidt de kijker te blijven. Het kan smaak en koopgedrag op grote schaal beïnvloeden. Batman: Een populaire televisieserie met alle kenmerken van de vermaakscultuur. Onrealistische en stripachtige elementen worden overdreven. Figuren zijn herkenbaar door gimmicks. Bij Batman wordt gebruik gemaakt van een formule die in de soap vaste prik is:de cliffhanger. Fragment ‘Batman’

3. Hollywoodmusical Beeld, geluid en muziek:Hollywood is vanaf de jaren 20 omgetoverd tot dè filmstad. In grote studiocomplexen worden aan de lopende band stomme films geproduceerd. Filmacteurs worden echte sterren.bv. Mary Pickford en Douglas Fairbanks. Eind jaren twintig ontwikkeld zich de geluidsfilm. Veel acteurs uit de oude stomme film overleven deze overgang niet. Door toevoeging van geluid is overacting nu vervangen door underacting. De begeleidende piano of orgel bij de stomme film wordt vervangen door de ingeblikte muziek. Door de geluidsfilm wordt het mogelijk theatermusicals uit te brengen als film; het beste van Broadway bereikbaar voor een miljoenenpubliek. Mary Pickford Douglas Fairbanks Charlie Chaplin Fragment stomme filmBuster Keaton FragmentCharlie Chaplin ‘De essentie van een goede acteur is dat hij van zichzelf houdt tijdens het acteren’.Charlie Chaplin

4. Singin’and dancin’: De musical is typisch een Am. Fenomeen ontstaan in de jaren twintig. Invloeden van de Londense music-hall ( humoristische muziek) en de Weense operette (romantische). Muziek geïnspireerd op de blanke jazz. Het verhaal is niet het belangrijkste maar de muziek, het showballet en de aankleding.Op Broadway ontwikkeld de musical tot een volwassen theatervorm.George Balanchine is bekend door choreografieën voor zowel showdans in musicals als ook de klassieke dans. Hij werk veel samen met Stravinsky. Zijn verhalende showdansen kenmerken zich door: snelle en hoge bewegingen en swingende heupen. In contrast hiermee is zijn modernisering van het klassieke ballet: volkomen abstract dansen op muziek, waarbij elke opsmuk is verdwenen, voor abstracte decors. Hollywoodmusical Singin’ in the Rain:Gene Kelly speelt in deze musicalfilm (1952)een Hollywoodster. Het verhaal is een melodrama met de plot: twee vrouwen draaien om één man. Alle musicalkenmerken zijn aanwezig: muziek en dans domineren het filmbeeld. De dansscènes ondersteunen nauwelijks de filmische vertelling van het verhaal. Fragment Singin’ in the Rain FragmentBalanchine

5. Elke dag zeep:Vanaf 1956 speelt ‘As the world turns’ al. Elke dag opnieuw zoals de wereld elke dag om haar as draait. De eerste soap ontstaat in 1932 als een hoorspel- serie op de radio. Een Am. zeepfabrikant kocht dagelijks 15 min. Zendtijd, twaalf minuten voor het hoorspel, drie voor commercials voor zeep. ‘One man’s Family’ wordt in 1949 omgezet in een televisieserie. In 1959 eindigt het verhaal. Miljoenen huisvrouwen heeft de zeepfabrikant aan zich weten te binden. Irna Philips wordt beschouwd als de grondlegger van de televisie-soap. Zij herschrijft veel radiosoaps voor televisie en ontwikkelt hiervoor vaste formats. Soaps Fragment Corronation Street Fragment Payton Place Televisiesoaps: Oude bekenden van de radio krijgen ineens een gezicht. De standaard verhaallijnen, formats, die Irna Philips ontwikkelde zijn nog steeds van kracht. Soaps kennen geen echte hoofdpersoon. Twee families – samen ongeveer twintig personen- met hun onderlinge relaties staan centraal. Ieder karakter wordt een ‘bekende’ van de kijker. Aan het eind natuurlijk de cliffhanger zodat je nieuwsgierig bent naar het vervolg. Alles wordt snel en goedkoop gemaakt dus nauwelijks buitenopnames en actiescènes. De tijd verloopt uiterst traag zodat de verhaallijn – als je een aflevering gemist hebt- zo weer kan worden opgepakt. Aan het eind van de jaren zestig komt Nederland met de tv.soap in aanraking: ‘Coronation Street’ en ‘Payton Place’ zijn grote successen. Goede Tijden, Slechte tijden:Pas halverwege de jaren tachtig worden er ook Nederlandse soaps geproduceerd. De bekendste ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ begint in 1990 op basis van de verhaallijn van een Australische serie.Ook hier twee families met hun onderlinge relaties- seriestamboom-, karakters worden uitvergroot en het verhaal loopt langs een aantal lijnen die de twintig karakters uit de serie samenbindt.

6. Dynasty:Ook in Dynasty draait het om intermenselijke relaties. De populariteit van soaps is hieruit te verklaren: De soap dient als voorbeeld. In het kijken naar de soap deelt de kijker zijn liefde, verdriet, blijdschap, jaloezie en wraak met de soappersonages. Ze voorzien de kijker van een portie spanning en romantiek. Ze zijn ‘Larger dan life’. In de glitter en glamour van Dynasty herleeft het oude Hollywood; de invloed van Douglas Sirk is hierin herkenbaar. Melodrama’s en suspense Melodrama:De duitser Sierck herstart zijn loopbaan als filmregisseur in Hollywood als Douglas Sirk. Hij is de meester van het melodrama; gepassioneerde films waarin de vrouwelijke hoofdrolspeelster wordt geteisterd door emotionele conflicten. ‘The Imitation Of Life’ uit 1959 laat de onlosmakelijke levens van twee vrouwen – blank en zwart-zien. Sirk gebruik spiegels, glas en schaduwen in zijn beelden om het melodramatisch effect te versterken. Kleur, decors en kleding benadrukken overdreven de karaktertrekken van de personages. Hierdoor is hij mede bepalend geweest voor de vormgeving van tv-soaps. Master of suspense:De televisie doet in de jaren vijftig en zestig het bioscoopbezoek teruglopen. Hollywood in crisis. Met zijn vernieuwende films trekt AlfredHitchcock wel een groot publiek. Zijn douchescène uit ‘Psycho’ is een van de beroemdste filmfragmenten uit de geschiedenis. Hij bespeelt het publiek en betrekt het actief in de film. De camera speelt de hoofdrol. Verhaal en dialoog zijn minder belangrijk.Voor Hitchcock draait alles om de suspense:niet de moord levert spanning op, maar het moment eraan voorafgaand. Fragment ‘Psycho’

7. This is tomorrow: In 1956 maakte Richard Hamilton de collage ‘Just what is it that makes today’s homes so different, so appealing’. Een interieur dat ‘aantrekkelijk’ is door de opeenstapeling van luxe. Het is het affiche voor de tentoonstelling ‘This is tomorrow’. En geldt als manifest voor een nieuwe kunststroming: pop art. Pop slaat op de keuze van onderwerpen uit de populaire media. De grote invloed van de media kan de kunstenaar niet meer negeren. Hij verwijst naar dada en futurisme als voorlopers van de pop art:‘Dada is destructief maar pop art is creatief, het is positieve dada. Misschien moet je pop art wel ‘mama’ noemen, een kruisbestuiving van futurisme en dada met respect voor de cultuur van de massa’s’. The American Dream Richard Hamilton: ‘Just what is it that…..’

8. Gemak en vermaak: Na de oorlog staat Amerika voor alles wat nieuw,modern en appealing is. Oorzaken: rol bij de bevrijding, economische hulpprogramma’s(Marshall-hulp) en de koude oorlog. Europa is in de ban van ‘The American dream’: koelkasten, bier in blik, filtersigaretten, jeans, petticoats, kauwgom, televisie, wasmachines, auto’s, instantsoep, Donald Duck, popcorn, Cola, enz.enz. Een way of life waarbij vermaak en gemak voorop staan. Niet iedereen is hier blij mee. Volgens Libelle zit de huisvrouw niet op al die apparaten te wachten en het lege vermaak spreekt de ouderen niet bepaalt aan.Het zijn vooral de jongeren die houden van rock-’n –roll. The American Dream Rock-’n-roll: In 1954 speelt Elvis Presley voor de grap een eigen versie van het rhythm and bluesnummer That’s All Right, Mama. De studiobaas Sam Philips is enthousiast:‘a white boy who sounded black’.De rhythm and blues is vitale en ritmische muziek om lekker mee te zingen en te dansen, maar het is zwarte muziek, ontstaan in New Orleans vanuit de jazz en tot dan toe genegeerd door het witte publiek. Philips en Presley doorbreken de barrière tussen blanke en zwarte muziek: de rock- ‘n- roll is geboren.De rock- ‘n- roll muziek valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd. Ze hebben geld en behoefte zich af te zetten tegen de oudere generatie. Elvis wordt hun held en daarmee de eerste popster. Zijn latere werk is echter meer romantisch van karakter. Chuck Berry wordt de nieuwe rockstar. Rock and Roll Music vat de essentie van de nieuwe muziekvorm samen.

9. The Factory: In 1956 lanceert Hamilton de pop art. Tot dat moment was abstracte kunst toonaangevend die moeilijk toegankelijk was voor een breed publiek. Pop art overbrugt de kloof door de massamedia als onderwerp te kiezen. Pop art gebruikt voorstellingen uit de tweede hand. Andy Warhol ( zelf afkomstig uit de reclamewereld) zet voorbeelden uit de media met fotografische middelen om in zeefdrukken. Deze druktechniek stelt hem in staat een grote oplage –serieproductie- te maken en met verschillende kleuren te werken. Voor Warhol maakt het niet uit of hij Elvis afbeeldt of een blik soep. Zo wordt hij naast consument ook producent van massabeelden. Hij noemt zijn atelier een factory, medewerkers knappen het feitelijke werk op, hij signeert. Pop art Andy Warhol Videofragment:Andy Warhol

10. Pop art Blow-up: Roy Lichtenstein gebruikt de anonieme tekenstijl van strips en vergroot deze buiten proporties: blow-up. Hij imiteert de stijl van de strip inclusief de effecten van de drukrasters.Zijn werk past dan ook niet bij dat van een kunstenaar die op zoek is naar zijn eigen beeldtaal om zijn individuele emoties mee uit te drukken.Hamilton, Warhol, Lichtenstein en andere pop-art kunstenaars illustreren de algemene kenmerken van de pop art: Persoonlijke zienswijze is ondergeschikt aan het gevonden voorbeeld, als individu telt de kunstenaar niet. Reclame, pop- en filmsterren zijn de symbolen van The American Dream. De geleende afbeeldingen ondergaan een vervreemding door de techniek, door herschepping in een ander materiaal, door herhaling of door uitvergroting. Roy Lichtenstein

11. Bierblikjes: Vervreemding van het alledaagse speelt een grote rol in het werk van Jasper Johns. In ‘Three Flags (1958) weten we meer of we een vlag of een schilderij zien. De echte vlag wordt bij wijze van spreken een reproductie van John’s schilderij. Gevestigde kunstenaars zoals Willem de Kooning ergeren zich mateloos aan de anonieme kunst van o.a. Johns. Johns gaat dan jùist nog een stapje verder met zijn spel van beeld en werkelijkheid: met zijn painted bronze serie maakt hij van gewone voorwerpen of afval handwerk door het in brons af te gieten en te beschilderen, en daarmee dus tot een duurzaam kunstwerk om te vormen. Pop art Jasper Johns ‘Targer with four faces’ Three Flags Painted bronze:‘Ale’ , ‘Brushes’

12. Claes Oldenburg is vooral bekend geworden door zijn kunstwerken in de openbare ruimte, waarin hij vaak grote versies toont van alledaagse gebruiksobjecten, zoals: een schroef, een wasknijper, een tandenborstel , enzovoorts. Een ander thema in zijn werk zijn de zogenaamde soft sculptures, objecten, die normaal hard zijn, uitgevoerd in zachte, flexibele materialen. Door de omvang van zijn objecten ontstaat een vervreemdende en tegelijkertijd dynamische invloed in en op de omgeving van de sculptuur. Pop art Srew Soft drumset Tom Wesselmann maakt aanvankelijk collage’s van afbeeldingen uit tijdschriften en ansichtkaarten en posters. Bekend is zijn serie ‘Great American Nude’Later laat hij zijn werk tot billboardsize vergroten. Troffel

13. Beatles: Can’t buy me love Rolling Stones: Satisfaction Britse popmuziek Beat: Na de Amerikaanse rock-‘n-roll komt de nieuwe rebellie uit Engeland. Naast de Beatles en Rolling Stones veroveren talloze Britse bands ( o.a. Animals, Kinks) Europa en even later Amerika. Deze bands treden -i.t.t. tot de rocksterren- op als collectief, veelal met een vaste basisbezetting: drums en drie gitaren. De beatmuziek is nogal simpel, ongepolijst met eenvoudige, onschuldige teksten ( i love you). Invloeden van rock-’n-roll en blues zijn hoorbaar. De vaste schema’s hiervan zijn vermengd met veel andere bronnen tot een gevarieerde stijl. Opvallend kenmerk van deze beatbandjes is hun lange haar. My generation: Achter de zorgeloze klanken van de beatbands schuilt toch buskruit: de strijd tegen de oudere generatie ( oud is ouder dan 25 jaar!!) Vooral de Stones vertegenwoordigen die rebelse kant – ( I can’t get no) Satisfaction (1965) tegen ‘het klootjesvolk’.In 1964 loopt een optreden van hen in het Kurhaus te Scheveningen volledig uit de hand. The Who verwoordt het generatieconflict in ‘My Generation’. Zij maken van slopen hun act, gitaren worden aan het eind van hun optreden kapot geslagen. Om zich nog meer van andere bands te onderscheiden hullen zij zich in de laatste mode van de Londense Carnaby street: tegendraads; The Unio Jack als colbert, een provocatie want… is het een jas of een vlag? Een ander Carnaby kledingstuk om te provoceren is de minirok. The Rolling Stones Pete Townshend ( the Who) : uit ‘My Generation’: ‘I hope i die before i get old’.

14. Sgt. Pepper:Het image is van belang. De Beatles heffen hun tot dan toe tamelijk keurige imago op met het uitbrengen Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band. De hoes, ontworpen door de popkunstenaar Peter Blake laat een verwarrend groepsportret zien in de traditie van Rembrandts Nachtwacht. De plaat is kunst: teksten staan afgedrukt, een symfonieorkest speelt mee, een veelheid aan stijlen, ongebruikelijke instrumenten (sitar, draaiorgel, melotron- voorloper van de synthesizer), fragmenten van alledaagse geluiden enz. Alle onderdelen zijn onlosmakelijk onderdeel van één concept. Britse popmuziek Lonely Hearts: het is eenzaam aan de top. De Beatles plaatsen zichin een rij personen die publiek bezit zijn, wier identiteit door de media geofferd is voor de massa. Sgt.Pepper Ravi Shankar

15. ‘Straatmusicals’:Eind van de jaren zestig illustreren ‘Hair’ en Woodstock het Amerikaanse antwoord op de Britse invasie. Tien jaar eerder breken Jerome Robbins en Leonard Bernstein met de musicaltraditie waarbij het verhaal ondergeschikt is. In West Side Story vormen dans, verhaal en muziek een eenheid. In de mise-en-scène ontbreekt de glitter en glamour. Het verhaal gaat over twee rivaliserende jeugdbendes. Maria en Tony zijn de eigentijdse Romeo en Julia.Hair: De geruchtmakende musical Hair van James Rado en Gerome Ragni is de hippie-variant op West Side Story. Hair gaat over een generatieconflict, tussen naar vrijheid hunkerende jongeren en de burgerlijke, gezagsgetrouwe ouders. Kakelbonte kleding, blote lichaamsdelen en lange haren zijn schokkend voor het klassieke theaterpubliek. Drugs zijn bevrijdend, blank en zwart zingen, dansen en vrijen met elkaar.. De muziek is afgeleid van de rockmuziek. Hair zet zich af tegen het commerciële Broadway maar staan daar uiteindelijk zelf ook. Tegen de achtergrond spelen de protesten tegen de Vietnam-oorlog. West Side Story en Hair zetten de realiteit van de straat om in een wervelende theatershow. Streetgangs en hippies Fragment:‘America’(film) Fragment‘Let the Sunshine in’

16. Woodstock:1969 een driedaags popconcert voor een half miljoen mensen. Het is het belangrijkste wapenfeit van de hippiebeweging. Naast de sitar-muziek van Shankar staan veel muziekstijlen op het programma. Britse pop door The Who, Amerikaanse popmuziek : country-rock waarin rock en country samensmelten. Crosby,Stills and Nash treden daar voor het eerst op. De Britse pop loopt ten einde, het initiatief ligt nu bij de V.S. Jimi Hendrix (1942-1970) is de sensatie. Zijn muziek is een combinatie van rhythm and blues en de psychedelische rock. Hij geselt zij gitaar zodanig dat het lijkt of het geluid van de B-52 bommenwerpers in het Amerikaanse volkslied doorklinken. Woodstock huilt om Vietnam. Streetgangs en hippies Fragment:Woodstock: Jimi Hendrix:Purple Haze Jimi Hendrix

17. Aktie Tomaat:Vanaf 1965 ondergaat ook Nederland een metamorfose, invloed van kerk en staat verminderen, de kunstenaars moeten om. Amsterdam is de geboorteplaats van Provo in 1965, een tegenbeweging die met vreedzame en ludieke acties (happenings) wil provoceren. De theaterwereld schudt ook op haar grondvesten door de Aktie Tomaat: uit protest tegen het gezapige jubileumprogramma van de A’damse stadsschouwburg gooien twee theaterstudenten zeven tomaten op het toneel. Maanden van acties, rellen en discussies volgen met als resultaat dat het kritisch theater – kritisch naar de maatschappij en de kunst- meer kans krijgt zich te ontwikkelen. De storm Shakespeare of camping: Het Werktheater wilde een film maken met da camping als onderwerp. Het scenario werd op de valreep echter democratisch weggestemd, waardoor al improviserend de film Camping (1978) werd gemaakt. Het werktheater is een coöperatieve vereniging waarin iedereen al werkend meespeelt en meebeslist over de inhoud van het programma. Zij laten zich leiden door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Thema’s zoals: democratie, psychiatrie( ‘Toestanden’), bejaardenzorg (‘Avondrood’). Omdat zij een breed publiek willen bereiken spelen zij buiten het theater in ziekenhuizen, scholen, gevangenissen e.d. De democratische ideologie verbiedt het gebruik van hoofdrolspelers.

18. De storm Speelhuis:Het episch theater van Brecht staat model voor de theatervernieuwing. Maatschappelijke betrokkenheid is een must. De nieuwe gezelschappen wijzen het ‘Theater met een hoofdletter’ af. Deze afkeer bepaalde ook het uiterlijk van ‘t Speelhuis in Helmond van de architect Piet Blom: alle status van een traditioneel theatergebouw worden ontkent. Het is een multicultureel centrum, een benaming die te elitair is, vandaar de naa ‘t Speelhuis. Er is geen echte hoofdingang, heel veel vertrekken, van alle kanten toegankelijk. Het interieur is een – door Har Sanders op het beton geschilderde- circustent, inclusief de arena-achtige opstelling van het publiek. Geheel in lijn van Bertold Brecht keert deze indeling zich tegen het ‘lijsttoneel’ met haar scheiding tussen het toneel en de donkere zaal juist zo groot mogelijk is.

19. Twist en Hully Gully:De rock-’n-roll geeft een grote impuls aan de gezelschapsdans: dansen voor je eigen plezier. Begin 20e eeuw ontstaan (naast de wals) een scala aan ballroomdansen zoals: foxtrot, quickstep en de Latijns-Amerikaanse tango, rumba en paso doble. Ook de Jazz is oorspronkelijk dansmuziek. Er komt in de dans meer ruimte voor eigen invulling en improvisatie en de dansen krijgen steeds meer een sensueel karakter.In 1960 lanceert Chubby Checker in een Am. Tv show de twist, een dans bijna zonder lichamelijk contact. De dans wordt een rage. En daarmee ook interessant voor de commercie, nieuwe dansen volgen: de Hully Gully, Locomotion, Bird, Pony, Mashed Patato en Watusi. Het gaat bij al deze dansen vooral om de combinatie van een pakkende naam met een bijbehorend pasje. Pop om op te dansen Fragment: Hully Gully Fragment:Chubby Checker

20. Soul en Funk Geregisseerde pasjes: Gelijdelijk ontstaan er twee richtingen in de popmuziek: de progressieve rock- luistermuziek en de commerciële pop gericht op het dansen. Vanaf 1965 is de soul toonaangevend. Zwarte artiesten ontwikkelen deze stijl – met veel blaasinstrumenten- vanuit de kerkzang(gospel) en de ritmiek van de rhythm and blues. Het platenlabel Motown bepaalt zelfs het uiterlijk van de zwarte artiesten ( ontkroezen, ‘nette’ pasjes’). Het handelsmerken van The Surpremes – de bekendste zwarte act van de sixties - zijn de simultane danspasjes, modieuze outfit en een strakke regie. James Brown is de grondlegger van de soulvariant waarbij alles draait om een repeterend, opzwepend ritme: de funk (smerig). Bas en drums bepalen de groove, de ritmische basis waarop je kunt dansen, de andere instrumenten leggen hun accenten over dit ritme. Een strak geregisseerde band met zijn typisch krijsende stemgeluid. Pop om op te dansen Fragment: Supremes: Baby Love Fragment:James Brown

21. Disco:In 1977 neemt producer Giorgio Moroder een nummer op met als basis een repeterend synthesizer-loopje in een vierkwartsmaat uit een drumcomputer. Zijn vaste zangeres Donna Summer improviseert wat op het ritme: ‘I feel love’ wordt een wereldhit en de disco breekt door. In ‘Last Dance’ is de kenmerkende -glad geproduceerde- disco-sound te horen.Disco wordt geboren in de discotheek, aanvankelijk een hippe club voor vrije geesten, maar door films als ‘Saterday Night Fever’ krijgt ook het grote publiek de disco-koorts. Spiegelbollen en kleurige lichten. Disco gaat verder op de zwarte soultraditie maar het up-tempo ritme wordt nu voortgestuwd door een vierkwart-bassdrum op iedere tel: de discobeat. Veel aandacht voor mode en uiterlijk en daardoor commercieel aantrekkelijk. De vrolijke en nette discostijl staat lijnrecht tegenover de ruige rockcultuur. Pop om op te dansen Fragment:Donna Summer, I feel love Fragment:Saterday Night Fever

22. Symfonische rock:Parallel aan de aan de ‘vrolijke’ pop ontwikkelt zich pop die steeds meer luistermuziek wordt. Minder ‘roll’, de rocksongs worden complexer. Wat The Beatles al in Sgt. Pepper startten zet de symfonische rock deze lijn door. Queen is een van de bekendste symfonische rockbands. De muziek van Queen doet denken aan opera door gebruik van klassieke muziek/instrumenten en meerdere muzikale thema’s binnen een nummer. Van de elpee A Night in the Opera komt het nummer ‘Bohemian Rhapsody, (volgens velen de meest complete rocksong). Door gebruik van moderne studiotechnieken lijkt viermansgroep veel groter. Stromingen in de rock De botte bijl:‘I am an antichrist’ schreeuwt Johnny Rotten van de Sex Pistols. Tekst en het rauwe agressieve geluid veroorzaken een golf van verbijstering. Heilige huisjes worden omver getrapt. De boodschap ’no future’ komt op het moment dat Engeland in een economische crisis zit. Ondanks tegenwerking scoort de groep grote hits zoals ‘Anarchy in the U.K.’. Zij inspireren veel anderen ook bandjes op te richten. Zo verspreidt de punk zich snel. Punk verzet zich tegen alles wat maar commercieel en geïnstitutionaliseerd is. Punk brengt de pop terug naar haar oervorm: de ongekunstelde energie van de vroege rock-’n-roll. Do it yourself is de levenshouding: eigen muziek, eigen kleding- gescheurd en beschilderd, eigen kapper- stekelig piekhaar. In de muziek is punk de tegenpool van de keurige disco. Fragment:Sex Pistols: Anarchy in the U.K.

23. Reggae: Punk overheerst zo dat ‘intelligente’ popstijlen nauwelijks voet aan de grond krijgen, er is geen plaats meer voor geraffineerde composities en muzikale bombast omdat muziek niet bedacht mag klinken maar puur en recht voor z’n raap. In Reggae – afkomstig van Jamaica- klink deze oprechtheid wel door.Reggae weerspiegelt de smeltkroes van culturen- Afrikaanse, Caribische en westerse invloeden. De stijl – in 1950- ontstaan kent veel varianten maar altijd is de strakke ritmische bas met een voortdurend herhaald melodisch motief te horen: het typisch hakkelend reggae-ritme. Met Bob Marley breekt de reggae internationaal door, ook omdat hij zich verzet tegen het systeem evenals de punk dat doet. Hij streeft naar een ‘zwarte revolutie’ waarbij spiritualiteit en gelijke rechten centraal staan.Dat popmuziek goed in staat is zichzelf te vernieuwen blijkt uit de muziek van Clash. Via punk naar reggae-beat: ‘Guns of Brixton’. Stromingen in de rock Bob Marley UB 40: ‘Wise men say’

24. Heavy metal:Alles in de metal is extreem: het volume, de snelheid en de vaak gewelddadige teksten. Ontstaan aan het eind van de jaren zeventig uit de hardrock en is de tegenhanger van zwarte soul en disco. Metal is een typisch blanke muziek. Dansen hoeft niet, beter: headbangen. Bekende bands zijn de Slayer en Metallica. Metal is technisch ingewikkeld door de hoge snelheid en ingewikkelde patronen. De muziek roept een duistere en agressieve sfeer op. Teksten zijn vaak doordrenkt van dood en verderf. Sommigen vrezen dat heavy metal een verderfelijke invloed heeft op de jeugd. Metal-artiesten benadrukken zelf het theatrale karakter van hun muziek. Het gaat veel meer de om het romantische griezel-esthetiek. Stromingen in de rock Fragment:Slayer: Angel of Death

25. Samenvatting *Na 2e W.O. Am. Cultuur bepalend.*Technische ontwikkelingen in stroomversnelling: Film, radio, Televisie.*Massamedia en Massacultuur. Batman.*Kunst sluit daar bij aan. Musicals.*Grote invloed van de commercie. Soaps.*Ontstaan Pop-Art. The American Dream.*Ontstaan Rock-‘n-roll 1954: eerste popster Elvis Presley.*Ontstaan pop-muziek. *Na 1960 Britse pop-bands. Beat-muziek. Beatles, Rolling Stones. *Anti-burgerlijke popconcerten: The Who.*Afzetten tegen Vietnam-oorlog: Love and peace, Hair, Woodstock.*Democratisering van het toneel.*Maatschappelijk betrokken collectief.*Pop om te dansen: Twist, Soul en Disco.*Ontstaan Symfonische rock.*Punk tijdens Britse crisis.*Regae.Heavy metal.