Davranışın Psikodinamik Temelleri

1. DavranışınPsikodinamikTemelleri Dr. Esin DOĞANTEKİN

2. DersinKazanımları • 1. Psikodinamikkuramveözellikleri • 2. Bilinç, bilinçöncesivebilinçaltıkavramları • 3. İd, ego, süperegokavramları • 4. Kişilikgelişimininevreleri…

3. Psikodinamik Kuram-1 • Her ne kadarbirnörologolanSigmund Freud ileözdeşleşmişse de Dr. J. Breuer in katkılarıyadsınamaz… • Anna ismindeki hasta. • Hiçbirfizikselnedenyokken belli olaylarınsonrasındaöncekonuşmamayasonrasındagünlükhayatındakullandığıAlmancayerineİngilizcekonuşmayabaşlamış • Elleriveayaklarıparalizeolmayabaşlamış

4. Psikodinamik Kuram-2 Bu belirtilerharicindepekçokfizikselbelirtigösteren Anna nındurumununhisteriolduğusöylenmiş Breuer veFreud’unbuvakadanyolaçıkarakyaptıklarıçalışmalarPsikodinamikkuramıntemelhipotezlerininoluşmasınısağlamıştır

5. Topografik Model • Freud, insandoğasınıaçıklamaküzereiki model önermiştir. • Bu modellerdenilkiTopografik model olarakbilinmekteveinsanzihninitopografikolaraküçeayırmaktadır; __BİLİNÇ __BİLİNÇ ÖNCESİ __BİLİNÇALTI

6. Topografik Model-2 • Bilinçkavramı, Freud tarafından da günlükhayattakikullanımımızauygunolarakfarkındaolduğumuzduyumlarvedeneyimleriifadeetmekiçinkullanılmıştır • Onagöredüşüncelerimizin, duyumlarımızınveanılarımızınsadeceküçükbirkısmıbilinçalanıiçerisindedir (Buzdağınıngörünenkısmı) • BilinçaltıiseFreud’untopografikmodelinde en büyükalanıkaplayan, davranışlarımızıdoğrudanetkileyeniçgüdülerin, arzuvedileklerinkaynağınınolduğuyerdir(Buzdağınıngörünmeyenkısmı)

7. Topografik Model -3

8. Topografik Model- 4 • Bu ikiyapınınarasındakalanbilinçöncesiise o an içinbilinçteolmayanyanifarkındaolunmayananıların, algılarınvedüşüncelerindeposudur • Ancakbilinçaltınınaksineburadayeralananı, algıvedüşüncelerkolaycabilinçalanınaçağrılabilir

9. Yapısal Model Freud’uninsandoğasınıanlamlandırabilmekiçinönerdiğiikinci model yapısalmodeldir. Yapısalmodelegöreinsankişiliğiüçyapıyaayrılmıştır __İD __EGO __SÜPEREGO

11. Yapısal Model-2 İD, tamamenbilinçdışındayeralangüdülervelibidonunbulunduğuzihinyapısıdır Freud’unhazilkesidediğibirilkeyedayanarakçalışan id, bedenselihtiyaçlarladoğrudanilgilidir Hazilkesinegöre id, hazzıartırıpacıdanuzakdurmanınpeşindedir

12. Yapısal Model-3 • Ego, kişiliğinakılcıyönüdür. • İd’inaksinegerçekliğinfarkındaolan ego, id’inihtiyaçlarınınkarşılanabileceği en uygunkoşullarakararverir. • Gerçeklikilkesiyleçalışan ego, id ilegerçekdünyaarasındakiaracıvedüzenleyicidir • Her ikitarafındaistekvegerekliliklerinidengelervebiranlamdaortayolbulur

13. Yapısal Model-4 • Süperegonunisebüyükbirçoğunluğubilinçdışındayeralırveçocuklukdönemindeedinilmişgerekliliklerveinançlarıiçindebarındırır(Günlükdildekişiliğinahlakitarafı ) • Çoğunlukla 5-6 yaşlararasındaedinilir • Bakımverenler, çocuklarınaneyindoğruneyinyanlışolduğunuöğretirlerkibudasüperegonunoluşmasınakatkısağlar

16. Yapısal Model-5 • Süperego, id gibihazilkesineya da ego gibigerçeklikilkesinegörehareketetmez • O sadeceahlakimükemmelinpeşindedir

17. PsikoseksüelGelişimDönemleri • Freud’agöreinsankişiliğininanlaşılmasınadairbilinmesigerekenbirdiğerönemlikatkısı da psikoseksüelgelişimdönemleridir • Onagöreinsanınkişiliğiningelişimibeşevredenoluşurve her birevredehazmerkezifarklılaşır.

18. 1) ORAL DÖNEM: --İlk evre --Doğumdansonra 18. ayakadardevameder --Hazmerkeziağızveçevresidir

19. 2) ANAL DÖNEM: --18 ile 36. aylararasındadır --Tuvaleteğitimininverildiğibudönemdehazmerkezi anal bölgevecivarıdır --Bu dönemdeçocukdışsalgerçekliğifarketmeyebaşlar

20. 3) FALLİK DÖNEM: -- 4 – 6 yaşcivarınıkapsar --Bu dönemdehazbölgesicinselorgandır --Süperegonungelişmeyebaşladığıdönemdir

21. 4) GİZİL EVRE: -- 5 – 6 yaşlarındanergenliğekadardevamedenevredir -- Bu dönemdecinseldürtülerbaskındeğildir

22. 5) GENİTAL EVRE: -- Ergenliktenyetişkinliğekadardevameder --Bu devredecinselkimlikşekillenir -- Yetişkinlereuygunsosyalilişkilerkurulur • Bu beşevredenbirindedoyumsağlayamamaya da aşırıdoyumsağlama o evreyesaplanmayanedenolurkibu da Freud’agörebazıpsikolojiksorunlarınkaynağıdır….

23. Freud’a göre ihtiyaçların giderilmemesinin iki temel nedeni bulunmaktadır. Engellenme Çatışma

24. Engelenme Organizmanın amacına ulaşmasının engelenmesi durumudur. Birey engellendiğinde amacına başka bir yoldan ulaşmaya çalışır. Çocuk engellendiğinde gösterdiği en temel tepki saldırganlıktır.

25. Engellenme durumunda başka hangi tepkiler çıkar? Öfke ve kızgınlık Çevreden kaçınma Aşırı duyarlılık Aşırı bağlılık Bencil tutum Kompleksler

26. Engel güdü Öfke, Kaygı Yılgınlık, İç gerilimler

27. 2. Çatışma Çatışma, insanı birbirine zıt davranışlara sürükleyen ihtiyaçlar karşısında meydana gelen huzursuzluk hali. Güdülerin tatminsiz kalmasının bir nedeni de, içimizde birbirine ters düşen iki güdünün rekabetidir.

28. Kütüphaneye mi gitsem? Gelişme ihtiyacı Eğlenme ihtiyacı Sinemaya mı gitsem?

29. Kaç tür çatışma vardır? Yaklaşma – Yaklaşma Kaçınma – Kaçınma Yaklaşma - Kaçınma

30. Yaklaşma - Yaklaşma İkisi de aynı derecede çekici iki seçeneğin etkisinde kalma. Beğendiği iki gömlekten birini seçmekte zorlanma + + Organizma

31. Yaklaşma - Kaçınma İki zıt duygu arasında kalma Sabah uykusunu çok seviyor ama işe geç kalmama gerekiyor. + Organizma -

32. Kaçınma - kaçınma İkisi de aynı oranda itici iki seçenek arasında kalma Sevmediği bir dersin sınavına hazırlanmak. - - Organizma

33. Ego Savunma Mekanizmaları Freud’a göre ego işlevini sürdürürken üç ayrı tehlikeyle karşılaşmaktadır: Engellenmeler ve dış dünyadan gelen saldırılar. İd’in içgüdüsel ve gerçek dışı istekleri Süper ego’nun cezalandırmaları. Bu durumlar kaygı yaratır. Kaygı büyüyüp şiddetlendikçe ego bununla başa çıkmak için savunma mekanizmalarına başvurur.

34. Savunma mekanizmaları çok sık kullanılıyorsa bireyin gerçek hayattan kopmaya başladığını gösterir. Savunma mekanizmaları bilinç dışı olarak işletilir.Farkına varılmadan kullanılır.

35. SAVUNMA MEKANİZMALARI Her sağlıklı insan ara sıra savunma mekanizmalarını kullanır Eğer bu mekanizmalar çok kullanılırsa ve kişilik haline gelirse bireyde gerçeklik algısı kaybolur

36. Savunma mekanizmaları Ödünleme (Telafi) Yansıtma Yön değiştirme Neden bulma Özdeşim kurma Yüceltme Bastırma Karşıt tepki geliştirme Gerileme Saplanma İnkar

37. Savunma mekanizmaları Hayal kurma (düşlem/fantezi) Pollyannacılık (tatlı limon) Çarpıtma Bedenselleştirme (organlaştırma) Diğerkamlık (özgecilik) Ketlenme (şoka girme) Entellektüelleştirme Bölünme İlkel İdealleştirme Dışsallaştırma Soyut kavramlara bürüme

38. Ödünleme(Telafi) Engellenen ve doyurulmayan istek ve davranışların yarattığı tedirginlik ve kaygıyı onların yerine geçebilecek diğer istek ve davranışlarla giderme şeklinde işleyen bir mekanizmadır. Geçimsiz ve çirkin bir bayanın karşı cinsle olumlu ilişkiler kuramaması nedeniyle evlenememesi ancak bu eksikliğini akademik etkinliklerde telafi edip üstün başarı sağlayarak kısa zamanda profesör olması ödünlemedir. Matematik dersinde başarısız olan birinin çok güzel kompozisyon yazması

39. Yansıtma (Projeksiyon) Birey kendi güdü, düşünce ve duygularını başkalarına yükleyerek rahatlamaya çalışır. Çok hırslı birey “işyerinde herkes çok hırslı kimseye güvenilmiyor” diyerek yansıtma yapabilir. Sadece benim değil bütün arkadaşlarımın evliliği kötü gidiyor. Sürekli içki içen birinin eşine beni sen bu hale getirdin demesi 

40. Yön (yer) Değiştirme Engellenmesine neden olan insana türlü nedenlerle karışamayan insan kendisinin egemenlik kuracağı birinden veya eşyadan hırsını çıkartması. Müdürüne kızıp eşine bağırması Sınavdan düşük alan öğrencinin öğretmenine kızıp arkadaşına çıkışması. Kızım sana söylüyorum gelinim sen anla Pireye kızıp yorganı yakma 

41. Neden bulma (Rasyonalizim, Usa vurma, Akla uydurma, Mantığa büründürme) Kabul edilmeyecek davranışı türlü bahaneler bularak haklı göstermeye çalışması. Maçta yenilen takım oyuncunun sahadan şikayetçi olması. Sınavda başarısız olan öğrencini sınav ortamının kötülüğünden bahsetmesi. Kedi uzanamadığı ciğere mundar der 

42. Özdeşim Kurma (Özdeşleşme) Hayatta türlü başarısızlıklar engellenmeler ve yılgınlıklar nedeniyle bireyin herhangi bir alanda başarılı bir kişi ya da kişilerle kendini bir sayması, kendini onlara yakın hissederek doyum sağlaması. Başarısız bir öğrencinin sürekli babası ile övünmesi. Fakir bir kişinin zengin akrabasıyla övünmesi Çocuğun doktor babasının önlüğünü giyip evde dolaşması

43. Yüceltme Bastırılmış güdü ve duyguların sosyal açıdan kabul edilebilir kanallara yöneltilmesidir. Şiddet eğilimi olan bir birey boksör olarak bu ihtiyacını toplum tarafından kabul edilir hale getirebilir.

44. Bastırma (Yok sayma) Uygun görülmeyen istek, duygu, düşünce ve anıların bilinçten uzaklaştırılması bastırmadır. Bastırılmış duygular, düşünceler ve geçmiş yaşantılar çoğu kez rüyalarda ve dil sürçmelerinde gün yüzüne çıkar. Kocası ölen kadının kocasının ölümünü hiç hatırlamaması. Freud babasının cenazesine yetişememiştir. 

45. Karşıt tepki geliştirme Toplumun hoşuna gitmeyecek davranışlarının yerine toplumun hoşuna gidecek davranışları sergilemek. İçkiye çok düşkün olan birinin Yeşilay’a üye olması. Arkadaşını çekemeyip ona kötülük düşünen birisinin aksine iyi davranması.

46. Gerileme İnsanın erişmiş olduğu gelişim düzeyine göre daha ilkel olan davranış basamaklarına dönmesidir. Yeni kardeşi doğan çocuğun tuvalet eğitimi almışken tekrar altını ıslatmaya başlaması. Telefonda sevgiliyle çocukça konuşarak ilgi çekme 

47. Saplanma Bireyin gelişimin herhangi bir noktasına takılıp ilerlememesi. Annesine çok bağlı olduğu için evlenememek.

48. Hayal kurma veya Düşlem (fantezi/Avunma) Birey iç ve dış nedenler yüzünden ihtiyaç ve güdülerini doyuramazsa, hayal kurarak doyum sağlama yoluna gider. Çirkinin güzel, başarısızın başarılı olarak kendini hayal etmesi. Aç tavuk kendini darı ambarında sanırmış 

49. Pollyannacılık İçinde bulunulan olumsuz durumun iyi yönleri görülmeye çalışılır Cana gelene mala gelsin Ayak başa kurban olsun Daha kötüsü de olabilirdi

50. Bireye acı veren bir durumu kabul etmeyi reddetmesi. Eşini kaybeden kişinin onun öldüğünü kabullenememesi. İnkar (yadsıma)