TÜRKİYE’DEKİ ŞİKAYET İNCELEME SİSTEMİ Nihal SAGUN Kamu İhale Kurumu Daire Başkanı

1. TÜRKİYE’DEKİ ŞİKAYET İNCELEME SİSTEMİ Nihal SAGUN Kamu İhale Kurumu Daire Başkanı « KAMU İHALE İNCELEME VE İHTİLAFLARIN ÇÖZÜMÜ SİSTEMLERİ »Ankara 26-27 ŞUBAT 2008

2. SUNUM BAŞLIKLARI • TÜRKİYE’DEKİ İNCELEME SİSTEMİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİ • İDAREYE ŞİKAYET BAŞVURUSU • KAMU İHALE KURUMUNA İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURUSU • YARGISAL İNCELEME • KAMU İHALE KURUMU ve KAMU İHALE KURULU • MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR

3. YASAL ÇERÇEVE • 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (53, 54, 55, 56 ve 57. maddeler) • İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmelik • İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Tebliğ

4. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YERİ • İdare • Kamu İhale Kurumu • İdari Yargı

5. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YERİ • Kamu alım sürecinde ortaya çıkan uyuşmazlıklar, 4734 sayılı Kanun hükümleri dahilinde sırasıyla idareye yapılan şikayet başvurusu ve Kuruma(KİK) yapılacak itirazen şikayet başvurusu üzerine idari aşamada ve bu süreçler kullanıldıktan sonra idari yargıda çözülür. • Sözleşmelerin yapılmasından sonraki aşamada ortaya çıkacak olan uyuşmazlıkların çözüm yeri ise adli yargıdır.

6. BAŞVURUDA BULUNABİLECEKLER(ŞİKAYET EHLİYETİ) İhale onayından sözleşme imzalanmasına kadar geçen süreçteki ihale işlemleriyle ilgili olarak bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden : • İstekli Olabilecekler • Adaylar • İstekliler

7. İSTEKLİ OLABİLECEKLER • “İstekli olabilecekler” İhalelere Yönelik Yapılacak Başvurular Hakkında Yönetmelik ile, ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanını satın almış gerçek veya tüzel kişiler veya bunların oluşturdukları ortak girişimler şeklinde tanımlanmıştır. • İstekli olabilecekler; ön yeterlik ve/veya ihale ilanında veya ön yeterlik ve/veya ihale dokümanında yer verilen düzenlemeler veya bu düzenlemeler ile idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklarla ilgili olarak başvuru hakkına sahiptir.

8. ADAYLAR VE İSTEKLİLER • Adaylar; ön yeterlik değerlendirmesine ilişkin idari işlemlerle ilgili olarak başvuru hakkına sahiptir. • İstekliler; tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılması aşamalarına ilişkin idari işlemler hakkında şikayet başvurusunda bulunabilir. • Ancak, adaylar ön yeterlik başvurusunda bulunduktan sonra ön yeterlik dokümanına yönelik olarak, istekliler ise ihaleye teklif sunduktan sonra ihale dokümanına yönelik şikayet başvurusunda bulunamaz.

9. İDDİALARIN İNCELENMESİ BAŞVURUSU • Belirtilen başvuru yollarının yanı sıra, 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde yer alan hüküm çerçevesinde, Kurumca gerekli görülen hallerde Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddialar da incelenebilir. • Bu kapsamda, Kanun kapsamındaki ihalelerde mevzuata aykırılık bulunduğu iddiasıyla gerçek veya tüzel kişiler tarafından Kuruma iddiaların incelenmesi talebiyle başvuruda bulunulabilir. • Ancak, şikayet ehliyeti bulunanlar iddiaların incelenmesi başvurusunda bulunamaz.

10. BAŞVURULARDA ARANAN ŞEKİL UNSURLARI • Başvuruların şekline ilişkin düzenlemeler Yönetmelikle belirlenmiştir. • Başvurular; • Başvuru sahibinin açık kimliğinin, • Başvuru konusu ihalenin ve idarenin, • Şikayet edilen veya incelenmesi istenilen durumun farkına varıldığı tarihin, • Şikayet edilen veya incelenmesi istenilen durumlar, sebepleri ve dayandığı delillerin, belirtildiği dilekçelerle yapılır.

11. BAŞVURULARDA ARANAN ŞEKİL UNSURLARI • Ayrıca, Kuruma başvuruda bulunurken her yıl güncellenen tutarda başvuru bedelinin Kurum hesaplarına yatırılması gerekmektedir. • 2008 yılı için bu tutar 301 YTL (yaklaşık 170 Avro) tutarındadır.

12. İDAREYE ŞİKAYET BAŞVURUSU • İhalelere ilişkin olarak öncelikle idareye şikayette bulunulur. • Bu şikâyetler; • Sözleşme imzalanmamışsa, • aday veya istekliler ile istekli olabileceklerin şikayete yol açan durumların farkına vardığı veya farkına varmış olması gerektiği tarihi izleyen 15 gün içinde yapılmışsa, İdarece dikkate alınır.

13. İDAREYE ŞİKAYET BAŞVURUSU • Şikayet sunulduktan sonra, ihale yetkilisince ivedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi gerektiği onaylanmadıkça idare sözleşme imzalayamaz. • İdare, şikayetin verilmesini izleyen 30 gün içinde gerekçeli bir karar alır. • Bu süre içinde idarece bir karar alınmaması durumunda başvuru zımnen reddedilmiş sayılır.

14. İDAREYE ŞİKAYET BAŞVURUSU • Alınan karar en geç 7 gün içinde aday veya isteklilere bildirilir. • Kurumca itiraz sonuçlandırılıp karar bildirilinceye kadar idarece sözleşme imzalanamaz.

15. İDAREYE ŞİKAYET BAŞVURUSU Şikayet başvuruları üzerine idarece; • Düzeltici işlem, • İhale işlemlerinin iptali, • Şikâyetin uygun bulunmadığı, kararlarından birisi verilmektedir.

16. İHALE İŞLEMLERİNE DEVAM EDİLMESİ KARARI • Kanunun 55 inci maddesi uyarınca, şikâyet sunulduktan sonra, ihale yetkilisince ivedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi gerektiği yönünde karar alınabilir. • İdarelerce, ivedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi gerektiği yönünde alınan karar ile başvuruyu sonuçlandıran kararın başvuru sahibine bildirimini izleyen günden itibaren 7 gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz. • Bu süreye uyulmadan veya usulüne uygun bildirim yapılmadan sözleşmenin imzalanması durumunda, bu sözleşme hükümsüz sayılır.

17. KURUMA İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURUSU • İtirazen şikayet hakkı, idareye yapılan şikayetin 30 günlük süre içinde cevaplandırılmaması veya idarece yapılan inceleme sonucunda verilen kararın şikayetçi tarafından uygun bulunmaması durumunda kullanılır. • İtirazen şikayet başvurusu, ihale sürecinde idareye yapılan şikayet başvuruları üzerine verilen kararların bildirimini izleyen tarihten veya 30 günlük cevap verme süresi içinde idare tarafından bir karar alınmaması durumunda bu sürenin bitiminden itibaren 15 gün içinde Kuruma yapılacak başvurudur. • İvedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi kararı alınan hallerde, bildirim tarihini izleyen 3 gün içinde Kuruma başvuruda bulunulması gerekmektedir.

18. İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURULARININ İNCELENMESİ • Kuruma gelen başvurularla ilgili olarak Kurumun internet sitesinden bilgilendirme yapılır. • Başvurular öncelikle şekil unsurları yönünden incelenir. • Eksik belgeleri olan ve henüz başvuru süresi dolmamış olan başvurularda, eksiklikler başvuru süresinin sonuna kadar giderilebilir. Bu durumda Kurumun internet sitesinde duyuru yapılır.

19. İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURULARININ İNCELENMESİ • Şekil unsurları yönüyle aykırılık bulunmaması halinde esas incelemeye geçilir. • Şekil unsurları yönüyle aykırılık bulunan hallerde ise başvurunun iddiaların incelenmesi kapsamında incelenip incelenmeyeceğine Kurul tarafından karar verilir. • İncelemeye geçildiğinde gerekli görülen bilgi ve belgeler veya ihale işlem dosyası idareden istenilir. • Gerekli görülen hallerde taraflar ve diğer ilgililerin katılacağı dinleme toplantısı yapılabilir.

20. KAMU İHALE KURULU KARARLARI • İncelenmesine geçilen her başvuru ile ilgili rapor düzenlenerek, Kurul Kararı alınır. • Kamu İhale Kurulu şikayet başvuruları ile ilgili olarak iki tür karar alır: • Ara karar • Nihai karar

21. ARA KARARLAR Kamu İhale Kurulu tarafından; • İhale sürecinin durdurulup durdurulmayacağına karar verilir. • İhale yetkilisince ivedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi kararı alınan ihalelere ilişkin başvurularda bu kararın gerekçelerinin uygun bulunmaması halinde, bu karar kaldırılarak ihale süreci hakkında da karar alınır. • Şekil unsurları yönünden aykırılık bulunan başvurularla ilgili olarak koşulların varlığı halinde iddiaların incelenmesine geçilmesine karar verilir.

22. NİHAİ KARARLAR • Başvurular üzerine yapılan esas inceleme sonucunda en geç 45 gün içinde Kurul tarafından nihai karar alınır. • İdare, hukuki durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır.

23. NİHAİ KARARLAR Kurul tarafından; • İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayacak durumlarda, düzeltici işlem, • İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek bu Kanuna ve ilgili mevzuata aykırı bir durumun tespit edilmesi halinde, ihale işlemlerinin iptali, • Şikâyetin uygun bulunmadığı, kararlarından birisi verilmektedir.

24. KARARLARIN BİLDİRİMİ • Ayrıca Kurul tarafından gerekli görüldüğü takdirde, tespit edilen aykırılıklara ilişkin gereği yapılmak üzere ilgili idarelere bildirilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verilebilir. • Kararlar, 5 gün içinde taraflara tebligata çıkarılır ve Kurumun internet sitesinde yayımlanır. Ayrıca, nihai kararlar Resmî Gazetede yayımlanır. • İhale sürecinin durdurulmasına ilişkin karar taraflara derhal bildirilir.

25. KURUMCA İDDİALARIN İNCELENMESİ • Kurul, gerekli gördüğü takdirde, Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddiaları da inceleyerek sonuçlandırmak yetkisine sahiptir. • Bu kapsamda Kurul, kamuoyuna yansıyan ciddi ve somut nitelikteki ihale mevzuatına aykırılık iddialarından gerekli görülenleri ve Kuruma intikal eden yazılı başvuruları inceleyebilmektedir.

26. KURUMCA İDDİALARIN İNCELENMESİ • İddiaların incelenmesine geçilen hususlarla sınırlı yapılan inceleme sonucu Kurul; • İddiaların yerinde bulunmadığı, • Tespit edilen mevzuata aykırılıkların değerlendirilerek gereği yapılmak üzere ihaleyi yapan idareye bildirilmesi, kararlarından birini verir.

27. YARGISAL İNCELEME • İtirazen şikayet, dava açılması öncesinde kullanılması zorunlu bir başvuru yoludur. • Kurumun nihai kararlarına karşı, tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde, Kanunun 57 nci maddesi uyarınca Ankara İdare Mahkemelerinde dava açılabilecektir. • Açılan dava sonucunda verilen mahkeme kararının yeni bir karar alınmasını gerektirmesi durumunda, önceki karar iptal edilerek mahkeme kararının gerekçelerine uygun yeni bir karar alınır.

28. KAMU İHALE KURUMU • 4734 sayılı Kanunun 53. maddesiyle; kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve malî özerkliğe sahip düzenleyici ve denetleyici bir kurum olarak Kamu İhale Kurumu kurulmuştur. • “İhalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde, idarece yapılan işlemlerin Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırmak,” Kurumun temel görevleri arasında sayılmıştır.

29. KAMU İHALE KURUMU • Kurumun ilişkili olduğu Bakanlık Maliye Bakanlığıdır. • Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez. • Kamu İhale Kurumu; Kamu İhale Kurulu, Başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşur.

30. KAMU İHALE KURULU • Kamu İhale Kurumunun karar organı Kamu İhale Kuruludur. • Kurul biri başkan, biri ikinci başkan olmak üzere on üyeden oluşur. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanıdır. • Kamu İhale Kurulu üyeleri; Maliye Bakanlığınca önerilecek iki kişi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca önerilecek üç kişi, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık ile Danıştay ve Sayıştay Başkanlıklarınca önerilecek birer kişi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu tarafından kamu alımları ile ilgili meslek gruplarından önerilecek birer kişi olmak üzere Bakanlar Kurulunca 5 yıl için atanır.

31. YILLAR İTİBARİYLE İHALE VE ŞİKAYET BAŞVURU SAYILARI

32. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİAçıklama Talebi-Sözleşme İmzalanması İçin Beklenmesi Gereken Süre • Kanunun 41. maddesine göre idare tarafından alınan ihale kararı bütün isteklilere elden veya posta ile bildirilir. Posta ile bildirim halinde 7. gün tebliğ tarihi sayılır. • İhaleye katılan isteklilerden teklifi değerlendirmeye alınmayan veya uygun görülmeyenlerin tebliğ tarihini izleyen 5 gün içinde talepte bulunmaları halinde, idare 5 gün içinde gerekçelerini bildirmek zorundadır. • Bu sürelerin bitiminde ihale üzerinde bırakılan istekli sözleşmeye davet edilir ve sözleşme imzalanabilir. • İdareden açıklama talebinde bulunulması şikayet öncesi tüketilmesi zorunlu bir yol değildir.

33. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİAçıklama Talebi-Sözleşme İmzalanması İçin Beklenmesi Gereken Süre Yapılması öngörülen değişiklikler: • Açıklama talebi kaldırılmaktadır. • İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilecektir. • İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 10 gün geçmedikçe sözleşme imzalanamayacağı açık olarak düzenlenmektedir.

34. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİŞikayet Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Değişiklikler • Şikayet ve itirazen şikayet başvurularına ilişkin şekil ve usul kuralları açık olarak düzenlenmektedir. • İhale yetkilisince ivedilik ve kamu yararı bulunması nedeniyle ihale işlemlerine devam edilmesi yönünde karar alınabilmesine ilişkin hükmün kaldırılması önerilmektedir. • Süreler genel olarak azaltılmaktadır.

35. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİŞikayet Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Değişiklikler • 15 gün olan idareye başvuru süresi 10 güne, (21 /(b) ve (c) de 5 gün) • 30 gün olan idarenin inceleme süresi 10 güne, • 7 gün olan kararın bildirim süresi 3 güne, • 15 gün olan Kuruma başvuru süresi 10 güne, • 45 gün olan Kurumun inceleme süresi 30 güne(21 /(b) ve (c) de 10 gün) indirilmektedir.

36. MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİŞikayet Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Değişiklikler • İlan, ön yeterlik veya ihale dokümanına ilişkin şikayetlerin idareye şikayet süresi içinde kalması kaydıyla, en geç ihale veya son başvuru tarihinden 3 iş günü öncesine kadar yapılabilmesi ve idarelerce ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması düzenlenmektedir. • Kuruma başvuruda bulunulması halinde ise nihaî karar verilmeden sözleşme imzalanamayacağı açık olarak düzenlenmektedir.

37. TEŞEKKÜR EDERİM