Download
1 / 46
E N D
Biblia Źródło kultury europejskiej
BIBLIA • Biblia, Pismo Święte (z gr. lp βιβλίον, biblion - księga, lm βιβλία, biblia - księgi) – zbiór ksiąg żydowskich i chrześcijańskich, uznawanych przez wiernych tych systemów wyznaniowych za natchnione przez Boga. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Biblia hebrajska - Tanach obejmuje część kanonu Starego Testamentu. Muzułmanie uważają, iż część Biblii (np. Księgi Mojżeszowe, Psalmy) powstała w wyniku boskiego objawienia, ale jej treść została zafałszowana.
Starego Testamentu grecki aramejski hebrajski Nowego Testamentu grecki aramejski (tylko Ewangelia św. Mateusza) Języki biblijne
Stary Testament 46 ksiąg od XIII do IV w.p.n.e. Nowy Testament 27 ksiąg I w. n.e. Biblia
Tłumaczenia Septuaginta, czyli tłumaczenie "siedemdziesięciu". Był to przekład na język grecki sporządzony w Aleksandrii dla Żydów, którzy nie władali innym językiem, powstało na przełomie III - II wieku p.n.e. Wulgata Pełny przekład Biblii na język łaciński, dokonany na przełomie IV i V wieku naszej ery. Przypisuje się go św. Hieronimowi. Sobór trydencki obradujący w XVI wieku uznał ten przekład za tekst obowiązujący w kościele rzymsko – katolickim. Przełom wieków XVI i XVII przyniósł pełne katolickie tłumaczenie Pisma Świętego na język polski zwane Biblią Wujka (1599). O wadze tej pracy może świadczyć fakt, że przekład ten zastąpiony został w liturgii Kościoła dopiero w okresie II Watykańskiego Soboru Biblią Tysiąclecia wydaną w 1965 roku. Biblia Tysiąclecia - tłumaczenie Biblii z języków oryginalnych zainicjowane przez opactwo benedyktynów tynieckich z Krakowa, wydane przez Pallottinum. Tłumaczenie katolickie, pierwsze polskie tłumaczenie całej Biblii zrywające z tradycyjnym językiem biblijnym. Tłumaczenie obejmuje pełny kanon katolicki, dotychczas ukazało się pięć jego wydań (1965 r.)
Gatunki literackie wywodzące się z Biblii: poemat epicki, saga rodowa, opowiadanie historyczne, kronika, zbiór praw, dialog i monolog filozoficzny, także pieśń miłosna (Pieśń nad pieśniami), przypowieść (Przypowieść o synu marnotrawnym), przysłowie, aforyzm (Mądrości Syracha), psalm, hymn, pieśń, modlitwa, kazanie (Kazanie na Górze), mowa religijna, wyrocznia, przekleństwo, list, apokalipsa.
Archetypy biblijne ARCHETYPY- Są to obrazy symboliczne, przenośnie językowe, wypełniające naszą nieświadomość, określająca odziedziczony sposób zachowania psychicznego. Archetypy stanowią skarbiec typowych przeżyć i doświadczeń ludzi. We wszystkich kulturach, mitologiach, bajkach motywy archetypów są niezmienne i zawsze należały do treści i najcenniejszych dóbr wszystkich religii świata. Typowymi przykładami archetypów są: matka, budynek, droga, itd.
Przykłady archetypów: • - Maryja - matka cierpiąca- Judasz – zdrajca, mający wyrzuty sumienia - Mojżesz - mędrzec, przewodnik- Maria Magdalena – nawrócona grzesznica- Hiob – człowiek cierpiący bez winy- Kain – bratobójca- Św. Paweł – nawrócony grzesznik- Prorocy starotestamentowi - Syn marnotrawny- Samarytanin – człowiek miłosierny, współczujący
Toposy biblijne Topos (greckie = miejsce), miejsce wspólne; pole znaczeniowe toposu obejmuje motyw, obraz, symbol, metaforę, alegorię, także stereotyp, schemat powszechnie funkcjonujący w kręgu kulturowym, powtarzalny odwiecznie.
Biblijne toposy: • - relacja nauczyciel-uczeń (uczniowie) – Jezus i Apostołowie- pielgrzymka ludu do ziemi obiecanej – Izraelici- raj utracony (Eden)- apokalipsa- śmierć męczeńska i zmartwychwstanie (Jezus)- miasto rozpusty (Sodoma i Gomora, Babilon)- kuszenie (kuszenie Jezusa na pustyni)
Biblijne inspiracje w sztuce William Blake (ur. 28 listopada 1757 w Londynie – zm. 12 sierpnia 1827 w Londynie) – angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk. „Stworzenie świata” 1794
Marc Chagall Marc Chagall, jid. מאַרק שאַגאַל; Mojsza Chackielewicz Szagałow (ur. 7 lipca 1887 w Łoźnie koło Witebska, zm. 28 marca 1985 w Saint-Paul-de-Vence), francuski malarz i grafik żydowskiego pochodzenia.
Michelangelo Buonarroti Michał Anioł (ur. 6 marca 1475 r. w Caprese prowincji Toskanii (Arezzo) we Włoszech – zm. 18 lutego 1564 r. w Rzymie) – malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki odrodzenia, jeden z najgenialniejszych artystów plastyków świata. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej.
Masaccio właśc. Tommaso di Ser Giovanni di Simone Wygnanie z Raju (426/1427)
"On bowiem rzekł, i powstało; on nakazał, i zaczęło się." (Psalm 33:9)
Ogród rozkoszy ziemskich Hieronim Bosch, ok. 1480-1490, olej na desce 220 × 389 cm, Museo del Prado
Albrecht Dürer – Hiob Hiob z żoną, ok. 1504 Renesans XVII tren Jana Kochanowskiego zawiera alegorię historii o Hiobie. Żywot św. JOBA w Żywotach Świętych Piotra Skargi Romantyzm nawiązanie do postaci Hioba można odnaleźć w poemacie "Ojciec zadżumionych" Juliusza Słowackiego. Współczesność Karol Wojtyła – dramat Hiob z 1940 roku. Jerzy Prokopiuk – Bóg, Szatan, Hiob, 1999. Jacek Kaczmarski – wiersz Hiob z 1979 r. i Dzieci Hioba z 1981. Anna Kamieńska – tomik wierszy Drugie szczęście Hioba z 1974 roku.
Pytania do Hioba Anna Kamienska Hiobie zachodzę w głowę co ci pomogło przetrwać jedna setna twoich klęsk nieszczęść chorób zdruzgotałaby każdego można by rzec że zszedłeś na samo dno niedoli gdyby niedola ludzka mogła mieć dno
Będziesz wiecznym Hiobem Hiobem powracającym symbolem nie zawinionego cierpienia jakbyś już zawisł na krzyżu Coś sobie powtarzał gdy cię opuścili wszyscy gdy wszystko straciłeś i łaknąłeś tylko śmierci
Jak się cierpi tak bardzo jak się żyje z wątrobą poszarpaną z pokązanym sercem z wstrętem do sibie samego Jak sie znosi życie które już nie jest życiem (…)
Hiobie chciałabym cię tylko zapytać o jedno Lecz to pytanie także mogłoby cię zranić Hiobie o nic już nie pytam W twoich oczach jak w młynie jest więcej wody niż w moich ustach ziarna pytań Żegnaj A Hiob odwrócił się i szeptał Panie Panie
Wisława Szymborska Streszczenie Hiob, doświadczony na ciele i mieniu, złorzeczy doli ludzkiej. To wielka poezja. Przychodzą przyjaciele i rozdzierając szaty swe badają winę Hioba przed obliczem Pana. Hiob woła, że był sprawiedliwy. Hiob nie wie, czemu dosięgnął go Pan. Hiob nie chce mówić z nimi. Hiob chce mówić z Panem. Zjawia się Pan na wozie wichru. Przed otwartym do kości chwali dzieło swoje: niebiosa, morza, ziemię i zwierzęta. A osobliwie Behemota, a w szczególności Lewiatana, dumą napawające bestie. To wielka poezja. Hiob słucha – nie na temat mówi Pan, bo nie na temat pragnie mówić Pan. Pośpiesznie przeto korzy się przed Panem. Teraz wypadki następują szybko. Hiob odzyskuje osły i wielbłądy, woły i owce dwakroć przyczynione. Skóra obrasta wyszczerzoną czaszkę. I Hiob pozwala na to. Hiob się godzi. Hiob nie chce psuć arcydzieła.
Zbigniew Herbert U wrót doliny Po deszczu gwiazd na łące popiołów zebrali się wszyscy pod strażą aniołów z ocalałego wzgórza można objąć okiem całe beczące stado dwunogów naprawdę jest ich niewielu doliczając nawet tych którzy przyjdą z kronik bajek i żywotów świętych ale dość tych rozważań przenieśmy się wzrokiem do gardła doliny z którego dobywa się krzyk po świście eksplozji po świście ciszy ten głos bije jak źródło żywej wody jest to jak nam wyjaśniają krzyk matek od których odłączają dzieci gdyż jak się okazuje będziemy zbawieni pojedynczo aniołowie stróże są bezwzględni i trzeba przyznać mają ciężką robotę ona prosi - schowaj mnie w oku w dłoni w ramionach zawsze byliśmy razem nie możesz mnie teraz opuścić kiedy umarłam i potrzebuję czułości starszy anioł z uśmiechem tłumaczy nieporozumienie staruszka niesie zwłoki kanarka (wszystkie zwierzęta umarły trochę wcześniej) był taki miły – mówi z płaczem – wszystko rozumiał kiedy powiedziałam głos jej ginie wśród ogólnego wrzasku nawet drwal którego trudno posądzić o takie rzeczy stare zgarbione chłopisko przyciska siekierę do piersi - całe życie była moja żywiła mnie tam wyżywi i tu nikt nie ma prawa - powiada – nie oddam ci którzy jak się zdaje bez bólu poddali się rozkazom idą spuściwszy głowy na znak pojednania ale w zaciśniętych pięściach chowają strzępy listów wstążki włosy ucięte i fotografie które jak sądzą naiwnie nie zostaną im odebrane tak to oni wyglądają na moment przed ostatecznym podziałem na zgrzytających zębami i śpiewających psalmy Koniec świata… Apokalipsa…
W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć. Skaczą w morzu wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć. W dzień końca świata Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa, Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa I noc gwiaździstą odmyka. A którzy czekali błyskawic i gromów, Są zawiedzeni. A którzy czekali znaków i archanielskich trąb, Nie wierzą, że staje się już. Dopóki słońce i księżyc są w górze, Dopóki trzmiel nawiedza różę, Dopóki dzieci różowe się rodzą, Nikt nie wierzy, że staje się już. Tylko siwy staruszek, który byłby prorokiem, Ale nie jest prorokiem, bo ma inne zajęcie, Powiada przewiązując pomidory: Innego końca świata nie będzie, Innego końca świata nie będzie. Czesław Miłosz Piosenka o końcu świata
Zdzisław Beksiński (ur. 24 lutego 1929 w Sanoku, zm. 22 lutego 2005 w Warszawie) — polski malarz, rzeźbiarz, fotografik, rysownik i artysta posługujący się grafiką komputerową.
Biblia… …. ETYKA …. DEKALOG …. MORALNOŚĆ …. POSTAWY ŻYCIOWE …. WZORY …. ARCHETYPY
