FON KAYNAKLARI

1. FON KAYNAKLARI Yard.Doç.Dr. Mehmet ERKAN

2. FON KAYNAKLARI Fonlar iki açıdan sınıflandırılabilir: • Fon Kaynağına Göre - Öz Kaynak - Yabancı Kaynak - Oto Finansman 2. Vadelerine Göre - Kısa Vadeli Fonlar (1 yıla kadar) - Orta Vadeli Fonlar (1-5 yıl) - Uzun Vadeli Fonlar (5 + yıl)

3. KISA VADELİ FON KAYNAKLARI • Vadeleri 1 yıla kadar olan fonlar, kısa vadeli fonlardır. • Kısa vadeli fonlar, genellikle, döner değerlerin finansmanı için kullanılmaktadır. • İşletmenin döner değerleri ne kadar yüksek ise, kısa vadeli fon ihtiyacı da o kadar yüksektir.

4. Kısa Vadeli Fon Kaynakları 1. Ticari Kredi 2. Ticari Banka Kredileri 3. Avans 4. Stoklar Karşılığı Kredi 5. Finansman Bonosu 6. Factoring 7. Menkulleştirme 8. Diğer Kısa Vadeli Fon Kaynakları

5. 1. TİCARİ KREDİ • Ticari kredi veya satıcı kredisi, satıcının malını satabilmek için, alıcıya açmış olduğu bir kredidir. • İşletmelerin en çok kullandıkları fon kaynaklarından biridir. • Ticari kredinin işletmeye bir maliyetinin olduğu unutulmamalıdır.

6. Ticari Kredi Maliyeti • ÖRNEK : 2/10 net 30 koşuluyla kullanılan ticari kredinin, 20 günlük ve yıllık maliyeti ne kadardır? - 20 günlük kredinin maliyeti = İskonto yüzdesi / (1- İskonto yüzdesi) = 0.02/(1 – 0.02) = 0.0204 • Kredinin yıllık maliyeti= %2.04*(360/20)= %36.7

7. Ticari kredinin iki kullanım şekli vardır: • Açık Hesap : Alıcının satıcıya herhangi bir ödemede bulunmadığı ve satıştan doğan alacağın, satıcının defterine alacak, alıcının defterine borç olarak yazıldığı bir hesap türüdür. • Borç Senetleri : Satıcının, alıcıdan bono veya poliçe istemesidir.

8. 2. BANKA KREDİLERİ • Kısa vadeli banka kredileri, ticari bankalar tarafından en fazla 1 yıl süreli olarak işletmelere verilen kredilerdir. • Satıcı kredisinden sonra en çok kullanılan kredi türüdür. • İşletmeler, kısa vadeli banka kredilerini, işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak, alacak ve stok finansmanını sağlamak amacıyla kullanırlar.

9. Ticari Banka Kredilerinin Çeşitleri 1. Avans Kredisi 2. Cari Hesap Kredisi 3. Alacak Senetleri İskontosu 4. Açık Kredi 5. Kefalet Karşılığı Kredi 6. Akreditif Kredisi 7. Kefalet ve Teminat Mektupları

10. Avans Kredisi : İşletmelerin, bankalardan, senet, mal, menkul kıymet karşılığında avans şeklinde kredi kullanmalarıdır. • Cari Hesap Kredisi : Banka ve işletme arasındaki hesapların borç-alacak şeklinde tutulduğu ve işletmenin kullandığı kredinin ana para ve faiz ödemelerinin belirli dönemler sonunda yapıldığı, bir kredi anlaşmasıdır. • Alacak Senetleri İskontosu : Bankaların, işletmelerin ellerindeki alacak senedi tutarlarından belli bir iskonto ve kar payını düştükten sonra, kalanı işletmeye ödemelerdir.

11. 4. Açık Kredi : Bankaların, işletmelerin veya kişilerin güvenirliklerine göre açtıkları kredilerdir. Banka, teminat istemez. 5. Kefalet Karşılığı Kredi : Kefil karşılığı kredi verilmesidir. 6. Akreditif Kredisi : Bankaların, akreditif açan ithalatçılara kullandırmış olduğu kredidir. İthalatçı, mal bedelini peşin ödemek yerine, mal gümrüğe ulaştığında bankaya öder. 7. Teminat ve Kefalet Mektupları : Bankadan nakit çıkışı gerektirmeyen, gayri nakdi kredilerdir.

12. 3. AVANS • İşletmelerin, gelecekte üretip satacakları mal ve hizmetler için, bugünden müşterilerinden avans adı altında, mal ve hizmet bedelinin bir kısmını peşin almalarıdır. • Genellikle, rekabetin az olduğu sektörlerde faaliyet gösteren ve sipariş üzerine çalışan işletmeler işletmeler tarafından kullanılır.

13. 4. STOKLAR KARŞILIĞI KREDİ • İşletmelerin, stoklarını karşılık göstererek, bankalardan kredi temin etmesidir. • Stoklar iki şekilde karşılık gösterilebilir: 1. Koşulsuz Menkul Rehni : İşletmenin stokları üzerinde her türlü tasarrufa sahip olduğu fakat, bankanın haciz hakkının şimdiki ve gelecekteki bütün stokları kapsadığı rehin türüdür. 2. Koşullu Menkul Rehni : Malların seri numaralarının alındığı, belirli bir yerde saklandığı, kullanımının bankanın iznine tabi olduğu rehin türüdür.

14. 5. FİNANSMAN BONOSU • Anonim şirketlerin ihraç ettikleri kısa vadeli borçlanma senetleridir. • Vadesi, 90 günden az, 360 günden fazla olmamak üzere, 30 gün ve katları şeklinde belirlenir. • Finansman bonoları iskonto esasına göre satılmaktadır. • Küpür büyüklüğü 5 milyon TL’den az olamaz. • Taşıdıkları güvenceye göre; A, B, C, D, E, ve F tipi olarak sınıflandırılmaktadır.

15. 6. FACTORİNG • Factoring, işletmelerin, genellikle kısa vadeli satışlardan doğan alacak haklarının factor adı verilen kuruluşlara satılmasıdır. • Factor kuruluş, işletmeye, garanti, tahsilat, muhasebe ve finansman hizmetlerinin bir kısmını veya tamamını sunmaktadır. • Factoring sürekli bir işlem olup, işletme alcaklarının tümünü factor’e devreder.

16. Factoring’in İşleyişi

17. Factoring’in İşleyişi • Satıcı işletmenin factor’e başvurması • Gerekli inceleme sonrası, factor’ün işletmeye teklifi • Factoring sözleşmesi • Alınan şiparişlerin factor’e bildirilmesi ve onaylanması • Malların müşteriye gönderilmesi • Faturaların factor’e temliki • Factor’ün satıcıya ön ödeme yapması • Fatura bedelinin alıcıdan tahsili

18. Factoring Türleri • Full Servis Rücu Edilemez Factoring • Full Servis Rücu Edilebilir Factoring • İhracat Veya Yurt Dışı Factoring • Yerel Veya Yurt İçi Factoring • Açıklanmamış Factoring • İskonto Esasına Göre Peşim Ödemeli Factoring • Vade Esasına Göre Uygulanan Factoring

19. 7. MENKULLEŞTİRME • Menkul kıymetleştirme, alacaklar ve benzeri varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen, kısa vadeli, teminatlı borç senetleridir. • 1970’li yıllarda, ABD’de ipoteğe bağlı menkul kıymetlerin ihracıyla başlamış, daha sonraları finansal kiralama alacakları ve kredi kartı alacakları menkulleştirmeye konu olmuştur. • Türkiye’de 1992 yılında mevzuata girmiş, bu tarihten itibaren kullanılmaya başlanmıştır.

20. VDMK • Varlığa Dayalı Menkul Kıymet (VDMK), menkulleştirmenin Türkiye’deki uygulaması olup, ihraççıların kendi ticari işlemlerinden doğan alacakları veya temellük edecekleri alacakları karşılığında ihraç edilen kıymetli evraklardır. • VDMK, doğrudan veya alacakların temellükü suretiyle dolaylı olarak ihraç edilebilir.

21. VDMK’ya Konu Alacak Türleri • Tüketici Kredileri • Konut Kredileri • Finansal Kiralama Sözleşmelerinden Doğan Alacaklar • İhracat İşlemlerinden Doğan Alacaklar • Taksitli Satışlardan Doğan Alacaklar

22. VDMK İhracına Yetkili Kuruluşlar • Bankalar • Finansal Kiralama Şirketleri • Genel Finans Ortaklıkları

23. 7. DİĞER KISA VADELİ FON KAYNAKLARI • Ödenecek Giderler • Ödenecek Vergi, Resim ve Sigorta Primleri • Depozito ve Teminatlar

24. ORTA VADELİ FON KAYNAKLARI • Orta vadeli fon kaynakları, genellikle vadeleri 1-5 yıl arası olan fonlardır. Bazı ülkelerde, 10 yıla kadar olan fonlar da orta vadeli fon kapsamında değerlendirilmektedir. • Orta vadeli fonlar, işletmelerde devamlılık taşıyan fon gereksinimleri için kullanılır.

25. Orta Vadeli Fon Kaynakları • Orta Vadeli Banka Kredileri • Sigorta Şirketlerinin Orta Vadeli Kredileri • Makine ve Teçhizat Karşılığı Orta Vadeli Kredi • Leasing • Forfaiting

26. LEASİNG • Leasing veya Finansal Kiralama, belirli bir süre için kiralayan ve kiracı arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın, mülkiyetini kiralayanda, kullanımını ise kiracıda bırakan bir sözleşme olup, malın kullanımı belirli bir kira ödemesi karşılığında kiracıya bırakılmaktadır.

27. Leasing Sisteminin İşleyişi

28. Finansal Kiralama Türleri • Faaliyet Kiralaması : Tüketim mallarına yönelik, kısa vadeli, önceden haber vermek suretiyle feshedilebilen, bakım, onarım gibi hizmetlerin kiralayana ait olduğu kiralama türüdür. • Finansman Kiralaması : Kiraya verenin, kiralanan mala ait bütün risk ve menfaatlerini, aynen malikmişçesine kiracıya devrettiği, orta ve uzun vadeli, önceden feshedilemeyen kiralama türüdür.

29. Satış ve Geri Kiralama : İşletmenin, arazi, bina, makine ve teçhizat gibi sabit varlıklarını leasing şirketine satması ve tekrar geri kiralamasıdır. • Yurt İçi Finansal Kiralama : Kiracı ve kiralayanın aynı ülkede olması durumunda söz konusu olan kiralamadır. Kiralanan malın ithal olup olmamasına göre, ithalatsız ve ithalatlı yut içi kiralama olarak ikiye ayrılır. • Uluslar arası Finansal Kiralama : Kiracı ve kiralayanın farklı ülkelerde olması durumunda, söz konusu olan kiralamadır. Kiracının, gümrük muafiyetli teşvik belgesine sahip olup olmamasına göre, gümrük muafiyetli ve gümrük muafiyetsiz uluslar arası finansal kiralama olarak ikiye ayrılır.

30. Türkiye’de Finansal Kiralama • Türkiye’de, Finansal Kiralama Kanunu, 1985 yılında yürürlüğe girmiştir. • FKK’na göre, sözleşme süresi 4 yıldan az olamaz. • FKK, doğruda doğruya üretici işletmenin, finansal kiralama sözleşmesine taraf olmasını kabul etmemiştir. • Finansal kiralama sözleşmesine, taşınır ve taşınmaz mallar konu olabilir, fakat, patent gibi fikri ve sınai haklar sözleşmeye konu olamaz.

31. FORFAITING • Forfaiting, kredili mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsil edilecek, orta vadeli bir alacağın, vadeden önce satılarak, tahsil edilmesidir. • Senetli ve senetsiz alacaklar, forfaiting konusu olabilir. Fakat, uygulamada, bono ve poliçe gibi senetlerle temsil edilen alacaklar, forfaiting’e konu olmaktadır. • Forfaiting’de vade, 6 ayla 10 yıl arasında değişmektedir.

32. Forfaiting’in İşleyişi

33. Factoring Devamlı bir işlemdir. %80 kadar finansman sağlar. Sadece fatura yeterlidir. Banka avali gerekmez. İkinci pazarı yoktur. Vade 180 güne kadardır. Çalışma alanı tüketim mallarıdır. Forfaiting Bir defalık işlemdir. %100 finansman sağlar. Poliçe ve bono istenir. İkincil pazarı vardır. Vade 180 günden 10 yıla kadar çıkabilir. Çalışma alanı yatırım mallarıdır. Forfaiting İle Factoring Arasındaki Farklılıklar

34. UZUN VADELİ FON KAYNAKLARI • Uzun vadeli fon kaynakları, genellikle, vadesi 5 yıldan uzun fon kaynaklarını kapsar. • Uzun vadeli fonlar, sabit varlıkların finansmanı için kullanılır. • Uzun vadeli fon kaynakları genellikle, sermaye piyasasından sağlanır.

35. Uzun Vadeli Fon Kaynakları • Uzun Vadeli Banka Kredileri • Tahvil İhracı • Öz Kaynaklardan Sağlanan Fonlar • Oto Finansman

36. Uzun Vadeli Banka Kredisi : Bankalardan sağlanan, vadesi 5 yılı aşan kredilerdir. • Tahvil İhracı : Tahvil, anonim şirketlerin ve kamu iktisadi kuruluşlarının çıkardığı, uzun vadeli borçlanma senetleridir. Ülkemizde, tahvillerin vadesi 2 yıldan az olmaz. İşletmeye yeni ortak alınmaması ve ödenen faizlerin vergi matrahından düşülebilmesi, bu yolla borçlanmanın en önemli avantajıdır.

37. Öz Kaynaklardan Sağlanan Fonlar • İşletmelerin sahip veya ortakları tarafından, gerek kuruluş sırasında gerekse, daha sonra sermaye artışları ile konmuş olan sermaye, öz kaynaklardan sağlanmış olan sermayedir. • Sermaye artırımı, bedelli ve bedelsiz olabilir. • En önemli öz kaynak aracı, hisse senetlerinin halka arzıdır.

38. Oto Finansman • Otofinansman, bir işletmenin elde ettiği kârın tümünü veya bir kısmını dağıtmayarak işletme bünyesinde bırakmasıdır. • Oto finansman iki şekilde yapılabilir. - Açık oto finansman, - Gizli oto finansman.

39. Açık Oto Finansman • Açık oto finansman, karların dağıtılmayıp, şahıs şirketlerinde sermaye hesaplarında, anonim şirketlerde yedek akçe hesaplarında tutulmasıdır. • TTK’ya göre, ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar, her yıl kardan %5 kanuni yedek akçe ayrılması zorunludur. • Açık oto finansman kapsamına giren kalemler, dağıtılmayan karlar, kanuni ve yedek akçeler ve karşılıklar (Amortismanlar, Şüpheli alacaklar karşılığı, Stok değer kaybı karşılığı vb.) dır.

40. Gizli Oto Finansman • Gizli otofinansman, gizli yedek akçe ayrılması yoluyla yapılır. • Gizli yedekler, genellikle aktif değerlerin olduğundan düşük, amortisman oranlarının yüksek, şüpheli alacakların kabarık veya pasifteki borçların şişirilmesiyle yaratılır.