470 likes | 887 Views
İÜ.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı. ÜLSERATİF KOLİTTE MEDİKAL TEDAVİ (Özetin özeti). Prof.Dr.Ahmet Dobrucalı. ÜK de tedavinin amacı;. Remisyon sağlanması Remisyonun sürdürülmesi Komplikasyonların önlenmesi -Büyüme yetersizliği -Anemi
E N D
İÜ.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı ÜLSERATİF KOLİTTEMEDİKAL TEDAVİ(Özetin özeti) Prof.Dr.Ahmet Dobrucalı
ÜK de tedavinin amacı; • Remisyon sağlanması • Remisyonun sürdürülmesi • Komplikasyonların önlenmesi -Büyüme yetersizliği -Anemi -Kanser -Deri lezyonları (EN, PG) -Artropati -Cerrahi tedavinin optimizasyonu
ÜK tedavisinde halen kullanılmakta olan ilaçlar • Sulfasalazine (SASP) • Mesalamine (5-ASA) -Oral -Topikal (Lavman / köpük / Supp.) • Kortikosteroidler -Topikal (Lavman / köpük / Supp.) -Oral -Parenteral • İmmunomodülatörler -6-MP / AZA -CyA / MTX • Anti-TNF alfa (Infliximab) Enterik immun yanıt İnflamasyon
Cerrahi Cy.A Infliximab İV kortikosteroidler Infliximab Oral / Lokal kortikosteroidler veya 5-ASA 5-ASA (Oral / Lokal) ŞİDDETLİ ORTA HAFİF %90 HASTALIK AKTİVİTESİ
ÜK de hastalık aktivitesinin değerlendirilmesi(Truelove - Witts) (Klinik + Bioşimik + Endoskopik aktivite) HAFİF ORTA ŞİDDETLİ Dışkılama (# /gün) <4 >6 >10 Dışkıda kan Seyrek Sıklıkla Her zaman Vücut ısısı (C0) Normal >37.5 >37.5 Nabız (#/dk) Normal >90 >90 Hb. (g /dl) Normal Normalin Transfüzyon %75 den az ihtiyacı E.sed. hızı. (mm / saat) <30 <30 >30 Radiografi Normal Parmak izi Dilate kolon Karın muayenesi Normal Hassasiyet (+) Hassasiyet (+) Rebound (-) Distansiyon (+) Barsak sesleri Rebound (+)
-Pancolitis -Extended colitis -Left side colitis -Distal colitis -Proctitis
Mesalamine -Oral -Topikal Kortikosteroidler Cyclosporine Infliximab -Oral (Aynı dozda) -Topikal -Mesalamine (?) -AZA / 6-MP (?) -AZA / 6-MP -Infliximab - AZA / 6-MP İndüksiyon Remisyon idamesi
Sulfasalazine (SASP) Aktif ÜK İdame tedavisi • Standart doz: 2-4g/gün 1-4g/gün • Tedaviye yanıt: %64-80 %68-80 • İlaç etkileşimi: Digoxin’ in biyoyararlılığını etkileyebilir, folik asit absorpsiyonunu azaltır. • Yan etki (%20): Bulantı,deri döküntüsü, ateş, baş ağrısı,karın ağrısı hemoliz, hepatit pankreatit, nöropati, agranülositoz, infertilite, folat eksikliği • Kontrendikasyon: Salisilatlara ve sülfonamide aşırı duyarlılık, porfiria. • Fiyat: 30-50 $ / ay. Dapeno M. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002. Greenwald D. Current Treatment Options in Gastroenterol, 2003.
%100 %50 Cevap Toksisite Sulfasalazine g/gün 1 2 3 4 Sulfasalazine doz / toksisite In:Kirshner JB.ed.Inflammatory Bowel Disease,5’th ed.2000.
5-aminosalicylic acid (Mesalazine, 5-ASA) Oral tedavi (Aktif ÜK) (İdame tedavisi) Lokal tedavi • Standart doz:3-4.8g/gün 1-3g/gün 2-4g/gün • Tedaviye yanıt:%40-75 %55-80 %60-89 • İlaç etkileşimi:Warfarin kulananlarda PTZ nı uzatabilir, diüretiklerin etkisini, rifampisin in tüberkülostatik etkisini artırabilir. Lactulosekullanımı kolon pH sını düşüreceğinden 5-ASA salınımını azaltabilir. • Yan etki (%0.01-0.1):Karın ağrısı, ishal (özellikle olsalazine ile), gaz, bulantı, kusma, baş ağrısı, myalji, artralji, pansitopeni, alopesi, KC fonksiyonlarında değişiklik, plöro-perikardit, nefrotoksisite, pulmoner toksisite (bronşial astım benzeri). • Kontrendikasyon:Salisilatlara ve mesalazine aşırı duyarlılık. • Fiyat: Maksimum dozda aylık 200-300 $ / ay. Dapeno M. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002. Greenwald D. Current Treatment Options in Gastroenterol, 2003.
Aktif ÜK tedavisinde 5-ASA doz / cevap ilişkisi İntolerans olmadan cevap (%) Doz (g/gün) N Eng J Med 1987;317:1625-1629 Am J Gastroenterol 1993;88:1188-1197 Ann Intern Med 1991;115:350-355
ASCEND* I & II verileri • İki faz 3, çok merkezli,randomize çift kör kontrollü çalışma • Orta dereede aktif 423 ÜK hastası 4.8g/gün ve 2.4g/gün (800mg tb.) 5-ASA ile tedavi ediliyor • 4.8g/gün dozda 5-ASA ile tedavi edilen gurupta etkinlik istatiksel olarak anlamlı ölçüde daha fazla • Her iki dozda da tedaviye tolerans iyi ve yan etki profili benzer ölçüde ve çok düşük seviyede (*)ASCEND: Assessing the Safety and Clinical Efficacy of a New Dose of 5-ASA Am J Gastroenterol 2005;100:2478 -2485
ASCEND* I & II verileri Orta derecede aktif ÜK olguları İyileşme oranı (%) n=223 n=198 n=223 n=200 n=223 n=198 n=223 n=200 p=0.058 p=0.034 Am J Gastroenterol 2005;100:2478 -2485 (*)ASCEND: Assessing the Safety and Clinical Efficacy of a New Dose of 5-ASA
ÜK de remisyonun sürdürülmesinde oral 5-ASA dozu % Remisyon 2,4g/gün Ay Ann Intern Med 1996;124:204-211 World J Gastroenterol 2008;14(3):354-377
Transvers kolon İnen kolon Çıkan kolon Sigmoid kolon Lokal (Rektal) 5-ASA Rektum
Distal ÜK tedavisinde oral ve rektal 5-ASA nın tek başına ve kombine kullanımı Tedaiye yanıt % Am J Gasstroenterol 1997;92:1867-1871
Distal ÜK de remisyonun sürdürülmesinde lokal 5-ASA kullanım sıklığının etkisi (4g enema) Remisyonda kalma % Miner P. Gastroenterology 1994;106:106:A736
Distal ÜK de remisyonun sürdürülmesinde oral ve lokal 5-ASA nın etkinlikleri 4g enema (gün aşırı) % Remisyon Am J Gastroenterol 1997;92:1143-1147
Distal ÜK de konvansiyonel steroid vs 5-ASA enema tedavisinin semptomatik remisyon üzerindeki etkisi Campieri Friedman Danish 5-ASA study group Farup Lee 0.1 1 10 100 Kortikosteroidler daha iyi Oddsratio 5-ASA daha iyi Gut 1997;40:775-781
6 hafta 8 hafta % Remisyon 2g 5-ASA Lokal tedavide 5-ASA > Kortikosteroid Cohen R.Am J Gastroenterol,2000
Kortikosteroidler Oral / IV Lokal (enema,supp,köpük) • Standart doz: Prednisone 15-60mg/gün 20mg Hydrocortisone 300mg/gün 100mg • Tedaviye yanıt: %45-90 %40-90 • İlaç etkileşimi:Phenitoin, phenobarbital, ephedrine ve rifampin kortikosteroidlerin metabolik klirensini artırabilir. Diüretiklerle birlikte kullanıldığında hipokalemi oluşturabilir. • Yan etki:Hipertansiyon, hipokalemi, hiperglisemi, psikolojik değişiklikler, sıvı retansiyonu, subkapsüler katarakt, osteoporoz, myopati. • Kontrendikasyon:Kortikosteroidlere aşırı duyarlılık, sistemik fungal enfeksiyonlar ve aktif Tbc. • Relatif kontrendikasyon:DM, konjestif kalp yetersizliği, glokom ve labil hipertansiyon Dapeno M. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002. Greenwald D. Current Treatment Options in Gastroenterol, 2003.
1.Ay sonunda Kortikosteroide yanıt Remisyona giren hastalar Yanıtsız %16 n=10 Cerrahi tedavi %29 n=18 Parsiyel yanıt %25-30 n=19 1 yıl sonra Uzun süreli remisyon %49 n=31 Steroide bağımlı %22 n=14 Tam yanıt %54-60 n=34 - Kortikosteroidler idame tedavisinde etkili değil - Steroide bağımlılık !!! - Remisyon sağlandıktan sonra alternatif tedaviler düşünülmeli Gastroenterology 2001;121:255-260
Hafif - orta şiddette distal ÜK te sistemik kortikosteroidlerin rektal yoldan uygulanması Çalışma n Süre Steroid dozu Steroidle Plaseboda p remisyon remisyon Br Med J 1958;14:1072-1077 Gut 1962 ;3:207-210 Br Med J 1958;14:1077-1082
Budesonid Yan etki sıklığı az Distal ÜK de lokal tedavide daha etkili Giochetti P. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002.
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Azathioprine / 6-Mercaptopurin (6-MP) Oral • Standart doz:1.5-2.5mg/kg (100-200mg/gün) • Tedaviye yanıt veya steroid dozunda azalma :%30-78 • İlaç etkileşimi: Allopurinol 6-MP detoksifikasyonunu azalttığından birlikte kullanımda 6-MP dozu 1/3-1/4 oranında azaltılmalıdır. Co-trimazole ve ACE inhibitörleri ile kullanımı lökopeni ve anemi gelişimini kolaylaştırabilir.Warfarin’in antikoagülan etkisini artırabilir. • Yan etki:Kİ supresyonu, pankreatit (%3-15),bulantı, ateş, deri döküntüsü, hepatit. (Ort. intolerans %10) • Kontrendikasyon:6-MP ne aşırı duyarlılık, sistemik enfeksiyonlar, daha öce alkile edici ajanlarla tedavi görmüş RA. • Fiyat:200-250$ / ay. Dapeno M. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002. Greenwald D. Current Treatment Options in Gastroenterol, 2003.
Azathioprine Nonenzimatik konversiyon 6-Mercaptopurine (6-MP) Thiopurin methyltransferase Xanthine oxidase Hypoxanthine-phosphoribosyl-transferase (HPRT) 6-methlymercaptopurine Thiouric acid 6-Thioinosine-5’-monophosphate 6-Thioxanthosine-5’-monophosphate 6-Thioguanosine-5’-monophosphate -diphosphate -triphosphate Thioguanine nucleotides (TGN) Kromozom 6p %88.6 normal (14-25 U/ml RBC) %11.1 orta (5-13.9 U/ml RBC) %0.3 düşük (<5 U/ml RBC) Eritrosit 6-TG düzeyi >450pmol = myelotoksisite
Steroide bağımlı aktif ÜK de AZA / 6-MP 80* 4 %78 %68 2.5 0.45 52 %40 %23 2.5 0.15 79** 52 %36 %59 1.5 0.04 20*** 12 %60 %80 2.5 NS 52**** 48 %58 %26 2 0.04 73***** 96 %74 %70 2.2 >0.1 12****** 48 %29 %60 100mg NS n Süre Tedaviye yanıt (%) Doz (mg/kg) p (Hafta) AZA Plasebo Br Med J,1974;4:627-630*, Br Med J1992;305:20-22**,Am J Dig Dis 1975;20:115-120***, Gastroenterology 2001, Am J Gastroenterol 2001;96:2797-2798*****, BMJ 1992;305:20-22******
Steroide bağımlı ÜK de AZA / 6-MP tedavisi steroid dozunun azaltılmasını sağlarmı? 26 h.* 18mg 20mg NS 6mg 17mg <0.05 1.5 26 h.** 22mg 23mg NS 2mg 14mg <0.001 2-2.5 Steroid dozu Steroid dozu AZA dozu Süre AZA öncesi Plasebo p AZA sonrası Plasebo p (mg/kg) Rosenberg. Gastroenterology,1979* Kirk. Br Med J, 1982**
Aminoglikozidler Vankomycin, Aamphotericine-B Ketoconazole, Co-trimazole, H2 reseptör blok. NSAEİ lar Diltiazem Verapamil Metoclopramide Eriyhromycin Rifampin Phenytoin Phenobarbital Carbamazepine CyA CyA P-450 P-450 Cyclosporine (CyA) İV Oral • Standart doz:4mg/kg/gün 5-7.5mg/kg/gün • Tedaviye yanıt:Şid.akt. ÜK de %80 Kronik aktif ÜK de %39-54 • İlaç etkileşimi: • Yan etki:Hipertansiyon, nefrotoksisite, hirsutizm, tremor, parestezi, gingiva hiperplazisi, elektrolit düzeylerinde değişiklikler, bulantı, kusma, hepatotoksisite. • Kontrendikasyon:CyA ya aşırı duyarlılık, renal yetersizlik, sistemik infeksiyon varlığı. • Fiyat:Oral tedavi 1000 $ / ay. NEFROTOKSİSİTE Dapeno M. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 2002.
Steroide dirençli şiddetli ÜK de CyA tedavisi 20* - %82 %0 <0.001 4 20** %70 %60 NS 4 20*** %67 %93 - NS 4 30**** %64 - %53 NS 4 73***** %84 - - 4 6 aylık tedavi sonrasında hastaların %45 inde kolektomi uygulanmış n CyA Steroid + CyA Sadece steroid p Doz (mg/kg) Lichtiger 1994*,D’Haens 2001**,Bonassi1998***, D’Haens 2001****, Van Ache 2003*****
Anti-TNF alpha (Infliximab) İV infüzyon • Standart doz: 5-15mg/ kg 2 hafta ara ile 2.doz sonrasında 8 haftada bir • Tedaviye yanıt : Şiddetli aktif ÜK de %54-88 İdame tedavisinde %35-45 • İlaç etkileşimi: ? • Yan etki: Flushing ve infüzyona bağlı reaksiyonlar, injeksiyon yerinde deri döküntüleri, pnömoni, sellülit, lupus benzeri reaksiyon. • Kontrendikasyon: Infliximab ve murin proteinlerine aşırı duyarlılık, aktif Tbc. • Fiyat: 500-1500$/ infüzyon Hommes DW.Current Opinion in Gastroenterology,2003.
Monoklonal IgG1, %25 murine %75 insan proteini Humanize (%95) monoklonal IgG4 TNFp75 reseptörü kopyasına bağlı insan IgG1 Soluble p55 TNF-alfa reseptör antikoru %100 humanize %100 humanize Recombinant IgG1
Şiddetli aktif ÜK de Infliximab tedavisi Çalışma n Doz Inflxmb. Plaseb. Steroidle remisyon remisyon remisyon
% %67 n=18 %44 %33 n=9 n=22 Şiddetli aktif ÜK de Infliximab infüzyonuna cevap Chey. Inflammatory Bowel Disease,2001
ACT 1 çalışması (Active ulcerative Colitis Trial) ( * ) İnfüzyonlar
ACT-1 & ACT-2 çalışmaları(Klinik yanıt) ACT-2 ACT-1 * * * * * * * * * * Tedaviye yanıt (%) (*) p<0.002 ve 0.001 Rutgeerts et al, Sandborn et al. L, Dig Dis Week 2005, A688, 689
ACT-1 & ACT-2 çalışmaları(Klinik remisyon ve mukozal düzelme) ACT-2 ACT-1 * * * * * * * * * * Tedaviye yanıt (%) (*) p<0.003 ve 0.001 Rutgeerts et al, Sandborn et al. L, Dig Dis Week 2005, A688, 689
ÜK de nezaman cerrahi tedavi ? • Masif kanama • Tedaviye cevapsız toksik megakolon veya perforasyonu düşündüren bulguları olan toksik mega kolon • Striktüre bağlı obstrüksiyon • Malignite veya ileri derecede displazi • Tedaviye yeterli cevap vermeyen sistemik komplikasyonlar • Tedaviye dirençli ve yaşam kalitesini etkileyen semptomların varlığı • Steroide bağımlılık • Medikal tedaviye intolerans • ÜK li hastanın 1.derece akrabasında kolon kanseri varlığı? ELEKTİF ACİL
Şiddetli aktif ÜK de Medikal tedavinin 3. gününde; Dışkılama sayısının 9 / gün veya daha fazla olması veya Dışkılama sayısının 3-8 / gün + CRP>45mg/l olması Dışkılama sayısı ± [ 0.14 X CRP(mg/L)] < 10 1 ay içinde kolektomi +PR : %16 > 10 1 ay içinde kolektomi +PR : %87 +PR %85 Şiddetli kolit %70 Toksik megakolon %20 Perforasyon < %10 Kanama < %5 Cerrahi tedavi Travis. Gut,1996.
Hafif - orta şiddette ÜK de tedavi Akut hastalık Enterik patojen olasılığını uzaklaştır Distal kolit Sol taraf koliti veya Ekstensiv kolit Oral 5-ASA Rektal tedavi istemeyen hasta Rektal tedavi Yanıt yeterli Yetersiz yanıt Lokal tedavi ( 5-ASA veya steroid) 5-ASA dozunu artır veya lokal 5-ASA ekle Oral 5-ASA tedavisini sürdür Oral 5-ASA Yetersiz yanıt Yanıt yeterli Yanıt yeterli Yetersiz yanıt İdame tedavisi Yetersiz yanıt Oral steroid
Orta – ileri derecede aktif ÜK de tedavi Orta derecede aktif hastalık Şiddetli aktif hastalık ? Yetersiz yanıt Yetersiz yanıt Oral steroid IV steroid Hastayı Cy A için değerlendir Yetersiz yanıt Yanıt yeterli Yanıt yeterli Tedavi başarılı AZA / 6 MP Yetersiz yanıt Yetersiz yanıt Dozu azaltarak kes Tedavi başarılı Yetersiz yanıt Infliximab Kolektomi Yanıt yeterli Tedaviyi 5-ASA ile sürdür ve izle Tedaviyi AZA / 6 MP ile sürdür Infliximab tedavisini sürdür ? Yanıt yeterli
ÜK de halen denenmekte olan diğer tedaviler • Heparin • Lökoforez • PPAR-gamma ligands (Rosiglitazone) • Nicotine • Kİ transplantasyonu?