Llojet e Lojës

1. Llojet e Lojës EdonaBerisha Kida FakultetiiEdukimit UniversitetiiPrishtines

2. 1. Lojërateksplorative/shqisore Nëpërgjithësikjolojëmundësonpërfëmijëtpërdorimine shkathtësivefizikedheshqisorenëtëmësuarin e materialevetëlodravetëtyre, sidukenatodhe se cfaremundtëshërbejnë.

3. 2. Loja funksionale • Ndryshenjihetedhesilojapraktike. Eshtenjenderlojat me tezakonshme per foshnjatdhefemijet e vegjël. Veprimetgjatekesajlojajanetekarakteritperseritesdhekontribuojne ne arritjen e vetebesimitdheaftesivefizike. Njeshembullilojësfunksionalemundtejetëkurfoshnjafutobjetktet ne njekutidhepastaj e zbrazkutine. Pastaj e përsërit veprimin e njëjtë disa herë.

4. 3. Loja fizike • I referohenaktiviteteveqëpërfshijnëtëgjithallojet e lëvizjevefizike. Gjatëkëtyrelojëravenjësërshkathtësishmotorikeushtrohendhezotërohen. • Nëmoshënparashkollore/fillorelojëratfizikepërfshijnevrapimin, fshehja, lojërate ndryshme me top etj. Aktivitetetëtjerakufëmijëtmundtëpërfshihensidomospërtëtreguarshkathtësitëdheforcën e tyrejanëvrapimi, ngjitja, kërcimietj.

5. 4. Lojëratmanipulative • Fëmijëtzhvillojnëdhekontrollojnëforcënnëgishtërinjtëdheduart e tyrepërmeslojës manipulative. Lojërat manipulative përfshijnëlojërat puzzle, prerja me gërshërë, veshja e kukullave, lojërat e tjerandërtuese, blloqetetj. Këtollojetëlojëraveindihmojnëfëmijëvetëzhvillojnëaftësitë precise motorikesidomos duke përdorurkontrollingjatëmanipulimittëobjekteve, vizualizimin e objekteve, sidhepërdorimin e shqisacetëtëparit/tëshikuarit.

6. 5. Loja simbolike • I referohenllojevetëlojëravespontanedhezakonishtpërfshinpërdorimin e lojëraveapoobjektevetëtjeratëcilatpërfaqësojnëdiqkandonjëobjekttjetër. P.Shfëmijët e përdorinbrushën e flokëvesitelefon. Loja simbolikemëtejpërfshindykategoritëtjera: 1. lojënkonstruktivedhe2. lojënimagjinativeapodramatike. • Kjolojëmundtëshihettekfemijetdyvjeçaredhevazhdonedhenëmoshamëtërritura.

7. Loja konstruktive • Ka tëbëje me shfrytëzimin e materialevengaanae fëmijëspërtëkrijuardiqka. • Kjo ndihmon ne zhvillimin e te menduarit kreativ.Shembull mund të jetë përdorimi i kutive nga fëmija per te krijuar njefortese. • Loja konstruktive është e ngjajshme me lojen funksionale mirepo permban me teper detaje. • Fëmijët të cilët fitojnë vetëbesim gjatë manipulimit të objekteve bëhen të zotë në krijimin e ideve dhe janë njohës më të mirë të koncepteve matematikore. • Fëmijët e moshave më të mëdha punojnë edhe në grupe gjatë lojërave konstruktive

8. LojëratImagjinative: • I referohenkryesishtlojëravetëkarakteritdramatik. Këtuhyjnëlojadramatike, loja e pretenduar, lojabëjedhebesosidheloja socio-dramatike. • Këtumundtëpërfshihenloja me shtëpiapolojërat e tjerabëjedhebeso. • Gjatëkëtyrelojëravefëmijëtpërdorinimagjinatën e tyrenëpretendimin e roleve, objektevedhesituatave. Me rritjen e fëmijëvedhekrahaszhvillimittëimagjinatëssëtyrelojëratimagjinativebëhenmëkomplekse . Ata përdorindheaftësitë e tyregjuhësoredhenëkëtëmënyrëatasajojnëtregimedheskenaretëndryshme.

9. Loja dramatikendodh kur femija pretendon te jete dikush tjeter apo te luan nje rol. • Shembull i kesaj loje mund te jete momenti kur femija vesh nje pelerine dhe pretendon te jete nje superhero. • Loja dramatike ndihmon zhvillimin e gjuhës dhe fjalorit ,rrit aftesite e kujteses, zhvillon te menduarin fleksibil dhe zbulues, etj. • Lojërat socio-dramatike – konsiderohenatëherëkur ne lojëmarrinpjesëdyapomëtepërfëmijë. • Shembullmundtëjetëkurfemijëtluajneshkollashkunjëribëhetmësuesi e tjetrinxënesi. • SipasPiazhesëlojërat socio-dramatikezhvillojnëtëmenduarinabstrakt, rafinojnëtëkuptuarit e fëmijëvepërbotënsidhemësojnët’izgjidhinproblemetnënjë ambient tësigurt.

10. 6. Lojërat e bazuar në rregulla • Jane mjaft te zakonshme per femiejt shkollore. • Atonjihensilojeratecilatikrijojnefemijetdheperfshijnetemenduarit e tyrelogjikdheaftesite e tyresociale. P.sh kurnjegrupifemijeveluanfshehurazi.

11. 7. Lojëratgjuhësoreoselojërat me fjalë • I referohenaktivitetevevetëushtruesegjatëtëcilavemanipulohet me tingujtdhe me fjalë. • Me rritjen e fëmijëvekëtollojetëlojëravezakonishtpërfshijnërimën, lojërat me fjalëapohumoret.

12. Observimiisjelljes se femijeve ne loje LojëratPasive: • joipërfshirë – atëherëkurfëmijalëvizmirëponukmerrpjesënëasnjëaktivitettëlojës. • shikues– atëherëkurfëmijamundtëvëzhgojëapoflas me lojtarëtpornukinkuadrohetnëlojë. Loja e Involvuar • ivetmuar – atëherëkurfëmijaluannëvetmi • paralel- atëherëkurfëmijaluanvetëmkurgjendetafërfëmiuttjeter. • ishoqëruarndodhatëherëkurfëmijaluandheflet me lojtarët e tjerëporqëllimetdheaktivitetet e lojësjanëtëndryshme • bashkëpunuesekurfëmijandandhenegocionlojën me tëtjerëtnëpërmjettëmarrjessëradhësetj.

13. Funksionet e Lojës dhe Rëndësia e Saj Gjatë Fëmijërisë së Hershme • Ta kuptojë botën që e rrethon • Zgjerontëkuptuarin social dhekulturor • Shprehmendimetdhendjenjat e tij • Praktikon të menduarin fleksibil dhe divergjent • Ballafaqohet dhe zgjidh problemet reale • Mëson të merr në konsideratë edhe perspektivën e të tjerëve • Zhvillon vetë-kontrollin • Rrit aftësitë dhe shkathtësitë gjuhësore • Ndihmon zhvillimin ”e trurit” dhe zhvillimin motorik.