Podstawy prawne ochrony przyrody dotyczące siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory

1. Podstawy prawne ochrony przyrody dotyczące siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory Toryfter Dorota Zakrzewska Marta

2. Dokumenty europejskie • Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków • Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory

3. Dokumenty krajowe • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000

4. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków • została uznana za słuszną • Rzeczpospolita Polska ratyfikowała konwencję, zgłaszając jednocześnie zastrzeżenia w trybie art. 22 ust. 1 do załączników I, II i III o treści zamieszczonej w oddzielnym piśmie

5. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków Zastrzeżenia zgłoszone obejmowały:- Wyszczególnienie gatunków flory wymienionych w załączniku I, jako ściśle chronione, które nie są w Polsce zagrożone, nie będą zatem objęte ochroną - Z gatunków fauny wymienionych w załączniku II, jako ściśle chronione, Canis lupus objęto w Polsce innym statusem ochrony niż przewidziany w konwencji - Z gatunków fauny wymienionych w załączniku III, Leucapius delineatus nie jest w Polsce gatunkiem zagrożonym i nie został objęty ochroną

6. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków Rozdział I - Postanowienia ogólne, Art.1 • Niniejsza dyrektywa dotyczy ochrony wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim na europejskim terytorium państw członkowskich, do których stosuje się Traktat. Dyrektywą objęto ochronę, gospodarowanie i regulowanie liczebności tych gatunków i podano w niej zasady dopuszczalnego ich wykorzystania. • Postanowienia dyrektywy stosują się do ptaków, ich jaj, gniazd i siedlisk.

7. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków Rozdział I - Postanowienia ogólne, Art.2 • Państwa członkowskie podejmą wymagane działania w celu utrzymania populacji gatunków, o których mowa w art. 1, na poziomie, odpowiadającym przede wszystkim wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym, uwzględniając przy tym wymagania ekonomiczne i rekreacyjne, lub dostosowanie populacji tych gatunków do tego poziomu.

8. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków Rozdział II - Ochrona siedlisk, Art.3 • Państwa członkowskie podejmą niezbędne działania w celu zachowania, utrzymania lub odtworzenia dostatecznego zróżnicowania i obszaru siedlisk dla gatunków ptaków, o których mowa w art. 1 • Zachowanie, utrzymanie i odtworzenie biotopów i siedlisk będzie obejmowało następujące działania: - tworzenie obszarów chronionych;- utrzymywanie i zagospodarowywanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi siedlisk w strefach chronionych i poza nimi; - odtwarzanie zniszczonych biotopów; - tworzenie biotopów.

9. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptakówRozdział III - Ochrona gatunków, Art.5 • Państwa członkowskie podejmą niezbędne działania w celu stworzenia ogólnego systemu ochrony wszystkich gatunków ptaków, o których mowa w art. 1, zabraniając w szczególności: - umyślnego zabijania lub chwytania tych ptaków jakąkolwiek metodą - umyślnego niszczenia lub uszkadzania ich gniazd i jaj lub usuwania tych gniazd - zbierania jaj tych ptaków w naturalnych siedliskach oraz zatrzymywania jaj, nawet jeśli jaja te są puste - umyślnego płoszenia tych ptaków, zwłaszcza w okresie lęgowym i wyprowadzania młodych, w takim zakresie, w jakim płoszenie to miałoby znaczenie ze względu na cele niniejszej dyrektywy - przetrzymywania ptaków z gatunków, na które polowanie lub których chwytanie jest zabronione

10. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptakówRozdział III - Ochrona gatunków, Art.6 Bez uszczerbku dla postanowień ust. 2 i 3, państwa członkowskie zabronią w odniesieniu do wszystkich gatunków ptaków, o których mowa w art. 1: • sprzedaży • transportu w celu sprzedaży • przetrzymywania w celu sprzedaży • oferowania na sprzedaż żywych lub martwych ptaków i jakichkolwiek łatwo rozpoznawalnych ich części lub produktów pochodzących z tych ptaków

11. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków. Art.7 • Ze względu na liczebność populacji, geograficzne rozmieszczenie i tempo rozrodu gatunków wymienionych w załączniku II w całej Wspólnocie, na gatunki te można polować na mocy prawa krajowego. • Państwa członkowskie zapewnią, że polowania, łącznie z sokolnictwem będą realizowane w praktyce zgodnie z obowiązującymi zaleceniami na szczeblu krajowym i będą zgodne z zasadami rozsądnego wykorzystywania i ekologicznie zrównoważonej regulacji liczebności populacji odnośnych gatunków ptaków

12. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków. Art.8 • W odniesieniu do polowania, chwytania lub zabijania ptaków na mocy ustaleń niniejszej dyrektywy, państwa członkowskie zabronią stosowania wszelkich urządzeń, sposobów lub metod stosowanych do chwytania lub zabijania ptaków na dużą skalę bądź niewybiórczo, lub powodujących lokalne zanikanie gatunków. • Ponadto, państwa członkowskie zabronią polowania ze środków transportu i na warunkach wspomnianych w załączniku IV(b), z zachowaniem podanych tam zastrzeżeń.

13. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków. Art.9 • Państwa członkowskie mogą stosować derogacje od postanowień art. 5, 6, 7 i 8, jeżeli nie ma innego zadawalającego rozwiązania. Derogacje te mogą być stosowane z następujących powodów: - w interesie zdrowia i bezpieczeństwa publicznego - w interesie bezpieczeństwa ruchu powietrznego - w celu zapobieżenia poważnym szkodom w plonach, wśród zwierząt hodowlanych, w lasach, hodowli ryb i wodach - w celu ochrony flory i fauny - ze względu na potrzeby prac badawczych i nauczanie oraz konieczne do tego ponowne zasiedlanie, reintrodukcję i rozmnażanie, - w celu zezwolenia, na warunkach ścisłego nadzoru i na zasadzie wybiórczej, chwytania, przetrzymywania lub innego rozważnego wykorzystania niektórych ptaków w niewielkich ilościach.

14. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory • zważywszy, że uznając za główny cel wspieranie zachowania różnorodności biologicznej przy uwzględnieniu wymagań gospodarczych, społecznych, kulturalnych i regionalnych, niniejsza dyrektywa przyczynia się do realizacji ogólnego zadania zrównoważonego rozwoju; zważywszy, że zachowanie takiej różnorodności biologicznej może w niektórych przypadkach wymagać utrzymania lub wręcz wspierania działalności człowieka; • zważywszy, że na europejskim terytorium państw członkowskich stan siedlisk naturalnych nadal się pogarsza i coraz większa liczba dzikich gatunków jest poważnie zagrożona;

15. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory • zważywszy, że w celu zapewnienia zachowania siedlisk naturalnych i gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty w stanie sprzyjającym ochronie lub w celu odtworzenia takiego stanu, konieczne jest wyznaczenie specjalnych obszarów ochrony w celu stworzenia spójnej europejskiej sieci ekologicznej zgodnie z wyszczególnionym harmonogramem.

16. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Definicje. Art.1 • ochrona oznacza zestaw działań wymaganych do zachowania naturalnych siedlisk dzikiej fauny i flory w stanie sprzyjającym ochronie lub też do odtwarzania takiego stanu • siedliska naturalne oznaczają obszary lądowe lub wodne wyodrębnione w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne, zarówno całkowicie naturalne jak i półnaturalne • rodzaje siedlisk naturalnych będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty oznaczają te siedliska które:(i) są zagrożone zanikiem w swoim naturalnym zasięgu(ii) mają niewielki zasięg naturalny w wyniku regresji lub z powodu ograniczonego obszaru występowania wynikajacego z jego wewnętrznych, przyrodniczych właściwości(iii) stanowią wybitne przykłady typowych cech jednego lub więcej z pięciu wymienionych regionów biogeograficznych: alpejskiego, atlantyckiego, kontynentalnego, makaronezyjskiego i śródziemno- morskiego.

17. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Definicje. Art.1 • gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty oznaczają te gatunki, które w obrębie terytorium o którym mowa w art. 2, są:(i) zagrożone (ii) podatne na zagrożenie, to znaczy, o których sądzi się, że mogą w najbliższej przyszłości przejść do kategorii gatunków zagrożonych, jeśli czynniki będące przyczyną zagrożenia będą na nie nadal oddziaływać (iii) rzadkie, to znaczy o niewielkich populacjach (iv) endemiczne i wymagające specjalnej uwagi ze względu na szczególny charakter ich siedliska i/lub potencjalne oddziaływanie ich eksploatacji na te siedliska i/lub potencjalne oddziaływanie ich eksploatacji na stan ich ochrony.

18. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Definicje. Art.1 • obiekt oznacza geograficznie zdefiniowany obszar o wyraźnie określonych granicach • obiekt o znaczeniu dla Wspólnoty oznacza obiekt, który w regionie lub regionach biogeograficznych do których należy w znaczący sposób przyczynia się do zachowania lub odtworzenia stanu sprzyjającego ochronie rodzaju siedliska naturalnego, wymienionego w załączniku I lub gatunku wymienionego w załączniku II, a także może się znacząco przyczynić do spójności sieci Natura 2000 o której mowa w art. 3 i/lub przyczynia się znacząco do zachowania różnorodności biologicznej w obrębie danego regionu lub regionów biogeograficznych

19. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Definicje. Art.1 • specjalny obszar ochrony oznacza obiekt mający znaczenie dla Wspólnoty wyznaczony przez akt prawny, administracyjny i/lub umowę, w którym stosowane są konieczne działania ochronne w celu zachowania w stanie naturalnym siedlisk i/lub populacji gatunków, dla których obiekt został wyznaczony w stanie sprzyjającym ochronie, lub w celu odtworzenia takiego stanu • okaz oznacza każde zwierzę lub roślinę, żywe lub martwe, należące do gatunków wymienionych w załącznikach IV i V, dowolną część zwierzęcia lub rośliny tych gatunków, produkt pochodny oraz inne towary, które wydaję się być częściami lub produktami pochodnymi zwierząt lub roślin tych gatunków według załączonego dokumentu, opakowania, oznaczenia lub etykiety albo na podstawie jakichś innych okoliczności

20. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory - Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków, Art. 3 • Zostanie stworzona spójna Europejska Sieć Ekologiczna specjalnych obszarów ochrony, pod nazwą Natura 2000. Sieć ta, złożona z obiektów, w których znajdują się rodzaje siedlisk naturalnych wymienione w załączniku I i siedliska gatunków wymienionych w załączniku II, umożliwi zachowanie tych rodzajów siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków w stanie sprzyjającym ochronie w ich naturalnym zasięgu lub tam gdzie to stosowne - odtworzenie takiego stanu. Sieć Natura 2000 będzie obejmować obszary specjalnej ochrony sklasyfikowane przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą 79/409/EWG. • Każde państwo członkowskie weźmie udział w tworzeniu Natury 2000 proporcjonalnie do reprezentacji na jego terytorium rodzajów siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków z ust. 1

21. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków. Art.4 • Na podstawie kryteriów określonych w załączniku III oraz odnośnych informacji naukowych każde państwo członkowskie zaproponuje spis obiektów, wskazując które rodzaje siedlisk z załącznika I i które gatunki z załącznika II są rodzime w odniesieniu do terytorium, na którym obiekty się znajdują. • Na podstawie kryteriów określonych w załączniku III i w ramach zarówno każdej z pięciu krain biogeograficznych o których mowa w art. 1 jak i całego terytorium o którym mowa w art. 2 ust. 1 Komisja opracuje w porozumieniu z każdym państwem członkowskim projekt spisu obiektów ważnych dla Wspólnoty, wskazujący te obiekty, które utraciły jeden lub więcej rodzaj siedlisk naturalnych albo jeden lub więcej gatunków o pierwszorzędnym znaczeniu.

22. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków. Art.4 • Po zatwierdzeniu obiektu ważnego dla Wspólnoty państwa członkowskie jak najszybciej, nie później niż w ciągu sześciu lat, wyznaczą ten obiekt jako specjalny obszar ochrony, ustalając priorytetowe działania w świetle znaczenia tych obiektów dla zachowania rodzaju siedliska naturalnego wymienionego w załączniku I lub gatunku wymienionego w załączniku II w stanie sprzyjającym ochronie lub dla odtworzenia takiego stanu, a także dla potrzeb spójności Natury 2000 oraz w świetle zagrożenia degradacją lub zniszczeniem, na które narażone są te obiekty.

23. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków. Art.6 • Dla specjalnych obszarów ochrony państwa członkowskie ustalą konieczne działania ochronne obejmujące, jeśli zaistnieje taka potrzeba, odpowiednie plany zagospodarowania opracowane specjalnie dla tych obiektów bądź zintegrowane z innymi planami rozwoju oraz odpowiednie działania prawne, administracyjne lub oparte na dobrowolnych umowach, korespondujące z ekologicznymi wymaganiami rodzajów siedlisk naturalnych wymienionych w załączniku I lub gatunków wymienionych w załączniku II żyjących w tych obiektach.

24. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków. Art.6 • Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obiektu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego obiektu z punktu widzenia założeń jego ochrony. W świetle wniosków wynikających z tej oceny oraz z zastrzeżeniem postanowień ust. 4, kompetentne władze krajowe będą wyrażać zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie po upewnieniu się, że nie będzie on wpływać bezpośrednio na dany obiekt oraz, jeśli to stosowne, po uzyskaniu opinii ogółu ludności.

25. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona siedlisk naturalnych i siedlisk gatunków. Art.6 • Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obiektu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub projekt musi jednak zostać zrealizowany ze względu na imperatyw wynikający z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie podejmie wszelkie działania kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000. Jeżeli dany obiekt obejmuje rodzaj siedliska naturalnego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o pierwszorzędnym znaczeniu, jedyne względy, na które można się powołać to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, pozytywne skutki o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska oraz inne przyczyny związane z imperatywem nadrzędnego interesu publicznego.

26. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona gatunkowa Art. 12 • Państwa członkowskie podejmą konieczne działania, aby ustanowić system ścisłej ochrony w ich naturalnym zasięgu, gatunków zwierząt wymienionych w załączniku IV pkt (a), zakazujący: • jakichkolwiek form celowego chwytania lub zabijania okazów tych gatunków żyjących w stanie dzikim, • celowego płoszenia tych gatunków, w szczególności podczas okresu rozrodu, wychowu młodych, snu zimowego i migracji, • celowego niszczenia lub wybierania jaj ptaków żyjących w stanie dzikim, • pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu lub odpoczynku. W odniesieniu do tych gatunków państwa członkowskie zakażą przetrzymywania, transportu, sprzedaży lub wymiany oraz oferowania do sprzedaży lub wymiany okazów pozyskanych ze stanu dzikiego

27. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Ochrona gatunkowa Art. 13 • Państwa członkowskie podejmą konieczne działania, aby ustanowić system ścisłej ochrony gatunków roślin wymienionych w załączniku IV pkt (b), zakazujący: • celowego zrywania, zbierania, ścinania, wyrywania lub niszczenia roślin tych gatunków w ich naturalnym zasięgu, żyjących w stanie dzikim, • przetrzymywania, transportu, sprzedaży lub wymiany oraz oferowania do sprzedaży lub wymiany okazów tych gatunków pozyskanych ze stanu dzikiego, z wyjątkiem okazów pozyskanych legalnie przed wprowadzeniem w życie niniejszej dyrektywy.

28. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Art. 16 • Pod warunkiem, że nie ma zadowalającej alternatywy i że derogacja nie jest szkodliwa dla zachowania populacji danych gatunków w stanie sprzyjającym ochronie w ich naturalnym zasięgu, państwa członkowskie mogą dokonać derogacji od postanowień art. 12, 13, 14 i 15 pkt. (a) i (b): • w interesie ochrony dzikiej fauny i flory oraz ochrony siedlisk naturalnych, • aby zapobiec poważnym szkodom, w szczególności w odniesieniu do upraw rolniczych, zwierząt hodowlanych, lasów, połowów ryb, wód oraz innych rodzajów własności,

29. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Art. 16 • w interesie zdrowia i bezpieczeństwa publicznego lub z innych imperatywnych powodów wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym z powodów o charakterze społecznym lub gospodarczym oraz powodów związanych z pozytywnymi skutkami o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska, • dla celów związanych z badaniami i edukacją, dla odbudowy populacji zasiedlania i reintrodukcji określonych gatunków oraz dla koniecznych do tych celów działań hodowlanych włączając w to sztuczne rozmnażanie roślin,

30. Dyrektywa Rady 92/43/EWG zdnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, Art. 23 • Państwa członkowskie wprowadzą w życie ustawy i inne akty normatywne oraz decyzje administracyjne niezbędne do zapewnienia zgodności z niniejszą dyrektywą w ciągu dwóch lat od jej notyfikacji. Powiadomią o tym >niezwłocznie Komisję. • Przyjmowane postanowienia będą zawierać odesłanie do niniejszej dyrektywy lub też odesłanie takie zostanie do nich dołączone przy ich urzędowej publikacji. Sposób dokonania takiego odesłania określą państwa członkowskie. • Państwa członkowskie prześlą Komisji teksty postanowień prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

31. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich: • Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.Urz. WE L 103 z 25.04.1979, str. 1, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne,rozdz. 15, t. 1, str. 98, z późn. zm.) • Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 102, z późn. zm.) • Dyrektywy Rady 1999/22/WE z dnia 29 marca 1999 r. dotyczącej trzymania dzikich zwierząt w ogrodach zoologicznych (Dz.Urz. WE L 94 z 9.04.1999, str. 24; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 4, str. 140).

32. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: • dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; • roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; • zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; • siedlisk przyrodniczych; • siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, • zwierząt i grzybów; • tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i • zwierząt; • krajobrazu; • zieleni w miastach i wsiach; • zadrzewień.

33. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody Celem ochrony przyrody jest: • utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; • zachowanie różnorodności biologicznej; • zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; • zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; • ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; • utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; • kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, • informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.

34. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody Użyte w ustawie określenia oznaczają: • gatunek - zarówno gatunek w znaczeniu biologicznym, jak i każdą niższą od gatunku biologicznego jednostkę systematyczną, populację, a także mieszańce tego gatunku w pierwszym lub drugim pokoleniu, z wyjątkiem form, ras i odmian udomowionych, hodowlanych lub uprawnych; • korytarz ekologiczny - obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów; • obszar specjalnej ochrony ptaków - obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju;

35. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody • różnorodność biologiczna - zróżnicowanie żywych organizmów występujących w ekosystemach, w obrębie gatunku i między gatunkami, oraz zróżnicowanie ekosystemów; • siedlisko przyrodnicze - obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne; • siedlisko roślin, siedlisko zwierząt lub siedlisko grzybów - obszar występowania roślin, zwierząt lub grzybów w ciągu całego życia lub dowolnym stadiumich rozwoju;

36. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody Formami ochrony przyrody są: • parki narodowe; • rezerwaty przyrody; • parki krajobrazowe; • obszary chronionego krajobrazu; • obszary Natura 2000; • pomniki przyrody; • stanowiska dokumentacyjne; • użytki ekologiczne; • zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; • ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

37. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 25 Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: • obszary specjalnej ochrony ptaków; • specjalne obszary ochrony siedlisk. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6-9.

38. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 27 • Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej. • Projekt, o którym mowa w ust. 1, wymaga zasięgnięcia opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. • Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej: - projekt listy specjalnych obszarów ochrony siedlisk; - szacunek dotyczący współfinansowania przez Wspólnotę Europejską ochrony obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym.

39. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 29 • Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 sporządza sprawujący nadzór nad obszarem w terminie 5 lat od dnia wyznaczenia • Plan ochrony obszaru Natura 2000 zawiera: - opis i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania tych zagrożeń i ich skutków; - opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków, o których mowa w ust. 1; - wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres stosowny do potrzeb; - określenie zakresu monitoringu przyrodniczego; - opis przebiegu granic obszaru Natura 2000.

40. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 33 • Zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, z zastrzeżeniem art. 34. • Przepis ten stosuje się odpowiednio do projektowanych obszarów Natura 2000, znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 1, do czasu odmowy zatwierdzenia albo zatwierdzenia tych obszarów przez Komisję Europejską jako obszary Natura 2000 i ich wyznaczenia w trybie przepisów, o których mowa w art. 28.

41. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 33 • Projekty planów i projekty zmian do przyjętych planów oraz planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów, o których mowa w ust. 2, lub nie wynikają z tej ochrony, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

42. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 34 • Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2.

43. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 33 • Jeżeli na obszarze Natura 2000 występuje siedlisko lub gatunek o znaczeniu priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu: - ochrony zdrowia i życia ludzi; - zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; - uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; - wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.

44. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 37 • Jeżeli działania na obszarze Natura 2000 zostały podjęte bez przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, o którym mowa w art. 33 ust. 3, wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, nakazuje ich natychmiastowe wstrzymanie i podjęcie w wyznaczonym terminie niezbędnych czynności w celu przywrócenia poprzedniego stanu danego obszaru, jego części lub chronionych na nim gatunków.

45. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 46 • Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.

46. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 48 Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia gatunki dziko występujących roślin: • objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej, • objętych ochroną częściową, • objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane oraz sposobów ich pozyskiwania, • wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk,

47. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 49 Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia gatunki dziko występujących: • zwierząt objętych ochroną ścisłą, wymagających ochrony czynnej, • zwierząt objętych ochroną częściową, • zwierząt objętych ochroną częściową, oraz sposoby ich pozyskiwania, • ptaków, które mogą być sprzedawane, przetrzymywane w celach handlowych, jeżeli • zwierząt wymagających ustalenia lub regularnego przebywania,

48. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 51 W stosunku do dziko występujących roślin i grzybów gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy: • zrywania, niszczenia i uszkadzania; • niszczenia ich siedlisk i ostoi; • dokonywania zmian stosunków wodnych, chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach; • pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, przetwarzania całych roślin oraz grzybów i ich części; • zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, roślin i grzybów żywych, martwych, przetworzonych także ich części i produktów pochodnych; • wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa roślin i grzybów żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych.

49. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 52 W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone zakazy: • zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania żywych zwierząt; • zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych; • niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych oraz ich siedlisk i ostoi; • niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień; • wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj; • wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek; • preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;

50. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, Rozdział 2 - Formy ochrony przyrody, Art. 52 • zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych; • wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych; • umyślnego płoszenia i niepokojenia; • fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie; • przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca; • przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.