380 likes | 758 Views
ÇOCUKLUK ÇAĞI KANSERLERİ TEDAVİSİNDE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Ph.D. Medine Ç. YILMAZ E.Ü.T.F. PEDİATRİK ONKOLOJİ BİLİM DALI. UKK -2011 21 Nisan 2011. Günümüzde kanser tedavisindeki değişimler, sağlık bakım sunum sistemindeki gelişmeler pediatrik onkoloji hemşirelerinin rol ve
E N D
ÇOCUKLUK ÇAĞI KANSERLERİ TEDAVİSİNDE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Ph.D. Medine Ç. YILMAZ E.Ü.T.F. PEDİATRİK ONKOLOJİ BİLİM DALI UKK -2011 21 Nisan 2011
Günümüzde kanser tedavisindeki değişimler, sağlık bakım sunum sistemindeki gelişmeler pediatrik onkoloji hemşirelerinin rol ve sorumluluklarının, bakım alanının genişlemesini sağlamaktadır
Çocukluk çağı kanserlerinde hemşirelik bakımının amacı; Çocuğun fiziksel ve psikososyal sağlığının sürdürülmesi, çocuk ve ailenin bakıma katılımının sağlanmasıdır
Pediatrik onkoloji hemşireleri hem AKUT hem KRONİK sağlık sorunu olan kanserli çocukların; • yeni tanı alma • tedavinin ortasında • relaps döneminde • palyatif bakım döneminde bakımlarına odaklanırlar
hemşirelik bakımı; Test/ KİA / MR-BT izlem Yan etkileri erken belirleme ve kontrol etme Fiziksel tanılama, Semptom yönetimi KT uygulama ve değerlendirme
Bilinmesi Gerekenler… • Hastalık • Semptomlar • Tıbbi Öykü • Tanı-test İşlemleri • Laboratuvar Değerleri • Vital Bulgular • Geç Yan Etkiler • Alerjiler • Görüntüleme Yöntemleri • Aile Dinamikleri • Destek Sistemleri • Hasta ve Ailenin Beklentileri
Vaka -1 • 7 yaşında- down sendromu olan kız hasta Anne çocuğun; • Çok yorgun ve halsiz • Kol ve bacaklarında eziklik ve morluk • Son 2 gündür 38.2oC ve üzeri ateşi , • Aynı zamanda karın ağrısı şikayeti olduğunu anlatıyor
Fiziksel muayenede ; • Sağ üst kadranda ağrı Hepatosplenomegali • Karında şişlik • Boyun çevresinde şişlik Lenfadenopati • Hb: 8.0 gr/dl • Hct:24 • Plt: 85.000 ALL
Tıbbi girişimler… • Sağlık öyküsü ve fiziksel muayene • Kan sayımı ve periferik yayma • Kemik iliği aspirasyonu • BOS örneği alma • Görüntüleme yöntemleri • İntratekal tedaviler
ALL- Hemşirelik Yaklaşımı • NÖTROPENİ- Sepsis izlemi • ANEMİ – Kan Tx • TROMBOSİTOPENİ- Kanama İzlemi • MUKOZİT (Derece 3-4)- Oral bakım • GIS semptomlar- Etkin yönetim • BESLENME- Enteral Beslenme desteği Nötropenik Diyet • YORGUNLUK; Etkin yönetim • PSİKOSOSYAL SORUNLAR - Hastalığa uyum ? - Uzun dönemli hastanede kalma
Gözönünde bulundurulması gerekenler… • SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ (Tümör Lizis Sendromu) -Ph izlemi (hiperürisemi) - Ürikoliz kullanımı • Vincristin- Periferik nöropati !!! • Siklofosfamid- Hemorajik sistit izlemi • Vincristin- Doxorubicin- Ekstravazasyon • L-Asparaginaz- Anaflaktik şok !!! • İntratekal tedavi- Eğitim
Tümör Lizis Sendromu (TLS) Çok miktarda tümör hücresinin hızla yıkımı Hücre içi metabolitler; ürik asit, potasyum, fosfor Böbrekte renal tübüllerde çökme RENAL YETMEZLİK
TLS - Diürez izlemi - Ph izlemi - Allopurinol kullanımı - Fosfordan kısıtlı diyet - Tansiyon- Nb-solunum - EKG Bulantı- kusma İshal Sırt ağrısı (kramp) Oligüri Kardiyak aritmi
Vaka -2 • Erkek- 3 yaşında- sol gözde şişlik • Ateş = 38.4o C • Dişetlerinde şişlik, sağ üst karın bölgesinde hassasiyet, yürümeye çalıştığında ağlıyor • Son bir hafta içinde yaklaşık 1 kg. kaybı
Sağ üst kadranda ağrı Hepatosplenomegali • Karında şişlik • PT; 16 dk.’dan daha fazla • PLT: 30.000 • Hb:9 gr/dl AML
Varolan semptomlar.. • Anormal kan değerleri • Kemik veya eklem ağrıları • Karaciğer ve dalakta genişleme • Büyük lenf nodları • Dişetlerinde şişlik • Ateş • Kilo kaybı
AML- Hemşirelik Yaklaşımı • ATEŞ – Sepsis izlemi • NÖTROPENİ- İnfeksiyon Önlemleri • ANEMİ – Kan Tx • TROMBOSİTOPENİ- Kanama İzlemi • MUKOZİT (G3-4 DERECE)- Oral bakım • GIS semptomlar - Enteral Beslenme desteği Nötropenik Diyet Diyare izlemi • YORGUNLUK; Etkin yönetim
Bilinmesi Gerekenler… • Böbrek- Krc fonk.- yakın izlem • Pneumocysitis carinii proflaksisi – Sulfametoksazol trimetoprim (Bactrim) • Steroid kullanımı- Tuzsuz diyet - Sıkı tansiyon izlemi • Vincristin- Periferik nöropati • Fungal infeksiyonlara dikkat !!!!
Vaka- 3 • 20 yaşında erkek hasta • Boyunda ağrısız, katı, lastiksi lenfoadenopati • Hasta son birkaç haftadır çok çabuk yorulduğunu ve hiçbir şey yiyemediğini söylüyor • 6 aydır 10 kilo kaybı var • Göğüs röntgeninde mediastende kitle görünüyor
Lenfoma (Hodgkin) • Baş-boyun; ağrısız kitle • Mediasten; plevral effüzyon, respiratuvar distres • Karın; distansiyon, bağırsak alışkanlıklarında değişkenlik, akut karın • Kemik iliği; anemi, trombositopeni • SSS; başağrısı
Tıbbi girişimler • Biyopsi • Kan sayımı ve periferik yayma • Kemik iliği aspirasyonu • Göğüs,karın ve pelvis röntgeni • BT-MR
HL- Hemşirelik Yaklaşımı • ATEŞ – Sepsis izlemi • NÖTROPENİ-Febril Nötropeni !!!! • GIS SEMPTOM- Etkin yönetim • AŞIRI KİLO KAYBI – Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! • PSİKOSOSYAL SORUNLAR
Gözönünde bulundurulması gerekenler • SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ (TLS); Ph izlemi-Ürikoliz kullanımı • Vincristin- Doxorubicin- Ekstravazasyon • Vincristin- Periferik nöropati • Kortizon- Tuzsuz diyet
Vaka-4 • 15 yaşında- futbol oynuyor • Sol dizde ağrı, şişlik ve aksama şikayeti • 3 ay önce oyun oynarken düşme öyküsü (kendi kendine tedavi) • 1 hafta önce; ağrıda artış, hareket kısıtlılığı kilo kaybı
Tıbbi girişimler… • Göğüs röntgeni • BT / MR • Metastaz değerlendirmesi • Kemik taraması • Göğüs BT’si EWING SARKOM
Tıbbi Girişimler • KMT- Cerrahi • Amputasyon (….) • Protez problemleri • Graft yetmezliği • Geç enfeksiyonlar • Protezi kaybetme • Rezeksiyon ( Fonksiyonda azalma)
HL- Hemşirelik Yaklaşımı • SIVI-ELEKTROLİT DESTEĞİ • ATEŞ-Sepsis izlemi-Febril Nötropeni !!!! • BULANTI-KUSMA- Etkin yönetim • MUKOZİT (G3-4) - Oral Bakım • AŞIRI KİLO KAYBI - Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! • PSİKOSOSYAL SORUNLAR - Adölesan Dönem - Amputasyon !!!
Gözönünde bulundurulması gerekenler… • İyon desteği ( Hipomagnezemi- hipokalsemi ) • Cisplatin – Odyometrik testler • Adriamisin- EKO izlemi • Vincristin- periferik nöropati • Siklofosfamid- Mesna uygulaması Hemorajik sistit izlemi
Vaka- 5 • Erkek- 2.5 yaşında • 3 hafta önce ÜSYE, bazen karın ağrısı • Karında şişlik • Elle muayenede karında bir sertlik • Batın- Abdominal USG Nöroblastom
Varolan Semptomlar • Karında şişlik • Karın ağrısı • Hepatomegali • Kemik hassasiyeti • Mesane disfonksiyonu
Tıbbi girişimler • MIBG- uzak metastazlar • BT- MR • İdrarda VMA düzeyi (Vanilyadan kısıtlı diyet) • Cerrahi- KT- RT
NRB- Hemşirelik Yaklaşımı • SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ • ATEŞ- Sepsis izlemi-Febril Nötropeni !!!! • BULANTI-KUSMA- Etkin yönetim • AŞIRI KİLO KAYBI - Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! • PSİKOSOSYAL SORUNLAR
Gözönünde bulundurulması gerekenler.. • Etoposid- Hipotansiyon (hızlı uygulama) • Siklofosfamid – İzlem- Mesna uygulaması • Vincristin- Periferik nöropati- Ekstravazasyon !!!! • Cisplatin- Odyometrik test
Vaka -6 • 8 yaş- erkek • Yaklaşık 3-4 aydır süren başağrısı • Kusma • Konuşma bozukluğu BT- MR tetkiki KİA- LP ASTROSİTOM
Varolan semptomlar • Başağrısı • Kusma • Görme bozukluğu • Koordinasyon bozukluğu • El ve ayaklarda karıncalanma
Hemşirelik Yaklaşımı • GIS semptomların yönetimi • Psikososyal destek; - IQ testi - Okula uyum
Gözönünde bulundurulması gerekenler… • Etoposid- Hipotansiyon (hızlı uygulama) • İfosfamid – İzlem- Mesna uygulaması • Vincristin- Periferik nöropati- Ekstravazasyon !!!! • Cisplatin- Odyometrik test