1 / 24

Geschiedenis en Populisme

Geschiedenis en Populisme. Dirk Jan Wolffram Hoogleraar Geschiedenis van Bestuur en Politiek in de Moderne Tijd. Alles is populisme, of niet ?. Pim Fortuyn: tegen de Paarse regenten Rita Verdonk: elite versus volk

ros
Download Presentation

Geschiedenis en Populisme

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Geschiedenis en Populisme Dirk Jan Wolffram Hoogleraar Geschiedenis van Bestuur en Politiek in de Moderne Tijd

  2. Alles is populisme, of niet ? • Pim Fortuyn: tegen de Paarse regenten • Rita Verdonk: elite versus volk • Wouter Bos: leren van populisme: beleid toetsen op concrete gevolgen voor concrete mensen • Geert Wilders: tegen de 'zelfvoldane (linkse) politieke elite’

  3. Populisme volgens Taggart Zes kenmerken • Vijandig tegenover representatieve democratie • Identificatie met geïdealiseerde kern van de natie • Ideologie zonder kernwaarden • Krachtige reactie op crisisstemming • Tijdelijk fenomeen door interne tegenstrijdigheden • Kameleontische aanpassing aan omgeving

  4. Populisme vijandig tegenover representatieve democratie • Populisme is antipolitiek • Tegen de complexiteit van vertegenwoordiging • Partijen • Parlementen • Politieke elites • Paradox: populisme kan zich alleen manifesteren in een open politieke cultuur

  5. Populisme identificeert zich met een geïdealiseerde kern van de natie • Eigen volk en omgeving (landschap) • Heartland: ‘a central area of a country or region that has special economic, political, miltary or sentimental significance’ • Tegenover het vreemde, corrupte of ontwortelde • Collectief ervaren cultuur en geschiedenis, gedefinieerd door het volk • Paradox: ‘het volk’ is alleen ‘het eigen volk’

  6. Populisme is een ideologie zonder kernwaarden • Populisme gebruikt ideologie naar believen: links of rechts • Gaat niet uit van een samenhangend stelsel van waarden en opvattingen

  7. Populisme is een krachtige reactie op crisisstemming • Reële of imaginaire crisis • Gevoel van grote onzekerheid in een overgangstijdperk

  8. Populisme is tijdelijk door interne tegenstrijdigheden • Pleidooi voor eenvoud, voor een directe stem voor het volk in een complexe politieke omgeving • Wantrouwen tegen instituties staat institutionalisering in de weg.

  9. Populisme kent een kameleontische aanpassing aan omgeving • ‘Heartland’ bepalend • Omgeving dicteert betoog, symbool, mythe

  10. Is populisme wel een ‘isme’ ? • Populisme is een pseudo-ideologie • Populisme is een tegenbeweging • Populisme is een politieke stijl

  11. Populisme in de Nederlandse politieke geschiedenis • 19e eeuw: de liberale staat • Constitutie (1848: representatie en politieke vrijheden) • Beperkt kiesrecht • Afstand burger – politiek • De antirevolutionairen • Antiliberaal • God en de bijbel • Het volk achter de kiezer • Overheid i.p.v. staat

  12. Populisme in nieuwe bewegingen • Socialisme • Antiliberaal • Algemeen kiesrecht • Internationale ideologie • Sterke voormannen (Domela, Troelstra) • De crisis van het liberalisme na 1918 • Roep om sterke mannen • Tegen de hokjesgeest

  13. Volk – massa - populisme • Is een beroep op het volk per definitie populistisch? • Was Abraham Kuyper een populist?

  14. De gevolgen van ‘1917’ • Algemeen kiesrecht: het volk is mondig, maar ook: • Verdelende rechtvaardigheid • ‘verzuiling’ van de staatsmiddelen • Segmentering van de maatschappij • Tegenkracht: NSB: rechtsradicaal met populistische trekjes, beroep op volk en eenheid

  15. Fascisme en populisme • Is fascisme erflater van het hedendaagse populisme?

  16. 1945-1990 • Na 1945 iedereen in de Verzorgingsstaat • Verzuiling: verdeelde soevereiniteit • Geen ‘heartland’ dus geen populisme

  17. Secularisering–verzuiling-ontideologisering • Na WOII groei en specialisatie van de staatsorganen • Functionele representatie (bijv SER) • Verzwakking positie ‘verzuilde’ partijen • Jaren ’60 opkomst Boerenpartij, D’66 • Jaren ’90 ontideologisering na ‘1989’ • Zegetocht van neoliberale zakelijkheid

  18. Modern populisme • http://www.youtube.com/watch?v=wxO2hIoScpE

  19. Voorwaarden voor modern populisme: de staat • Een vertegenwoordigende democratie. • Een zekere mate van verstrengeling van staat en maatschappij. • Een sterke mate van convergentie van de gevestigde partijen • Nieuwe politieke tegenstellingen, bijv via een referendum • Het wegvallen van oude vijandbeelden

  20. Voorwaarden voor modern populisme: de maatschappij • Wijdverbreide gevoelens van crisis en malaise • Een angst voor een uiteenvallen van de natie en fragmentisering van de cultuur • De aanwezigheid van nieuwe commerciële media • Een ‘vervalvertoog’ onder delen van de intellectuele elite. • Een ‘nieuwe onderklasse’

  21. Populisme anno nu? • Vijandig tegenover representatieve democratie • Identificatie met geïdealiseerde kern van de natie • Ideologie zonder kernwaarden • Krachtige reactie op crisisstemming • Tijdelijk fenomeen door interne tegenstrijdigheden • Kameleontische aanpassing aan omgeving

  22. Populisme blijvertje? • Is er een populistische conjunctuur? • Is er een ontwikkeling weg van ideologische waarden? • De paradox van het heartland in een globaliserende wereld

More Related