1 / 20

Waterconflicten en oplossingen daarvoor in de geschiedenis

Waterconflicten en oplossingen daarvoor in de geschiedenis. L. Reijnders. Wereldwaterbalans. De zee (1). Romeins recht: zee gemeenschappelijk erfgoed Grotius, Elisabeth Tudor: mare librum Stuart koningen: mare clausum Nazaat daarvan: territoriale wateren/continentaal plat

ida
Download Presentation

Waterconflicten en oplossingen daarvoor in de geschiedenis

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Waterconflicten en oplossingen daarvoor in de geschiedenis L. Reijnders

  2. Wereldwaterbalans

  3. De zee (1) • Romeins recht: zee gemeenschappelijk erfgoed • Grotius, Elisabeth Tudor: mare librum • Stuart koningen: mare clausum • Nazaat daarvan: territoriale wateren/continentaal plat • Deels gewapend conflict UK - IJsland over kabeljauwvisserij (jaren 50 en 70) & lopende geopolitieke conflicten over ijsvrij wordende Arctische wateren • Pacificatie: internationale verdragen

  4. De zee (2)

  5. De zee (3) • Wie regeert de golven? • Grotius: Nederlandse kaapvaart gerechtvaardigd • ‘Brittania rules de waves’ • Recent: Israël en brekers blokkade Gaza (2010) • Komend: mangaanknollen? • Pacificatie: internationale verdragen

  6. Te land. Zeer lang bron van conflicten: waterkrapte (1) • Bijvoorbeeld: Bijbel • Abraham versus koning Abimelech over bronnen tussen Gaza & Beer-Sheva

  7. Te land. Zeer lang bron van conflicten: waterkrapte (2) • Belangrijkste slachtoffer waterkrapte: landbouw • In oude Midden Oosten, na ontstaan landbouw. Bij waterkrapte: • Vaak: roof oogst + gewapende verhuizingen om tekorten aan voedsel aan te vullen • Migratie nog altijd belangrijk effect waterkrapte • recent: Darfoer, Ethiopië, ontvolking dorpen India

  8. Oude vormen van waterkraptebestrijding • Roep om bovennatuurlijke interventie • Aanpassen: • teelt droogteresistente gewassen • verbeteren waterproductiviteit • aanleggen voedselvoorraden vgl. Jozef in Egypte: zeven vette & magere jaren • Waterwerken & irrigatie • Goede arrangementen verdeling krap water belangrijk voor vreedzame oplossing

  9. Relatief recente veranderingen in waterkrapte bestrijding • Nu: • Import ‘virtueel water’ • Afgezien van China: vanaf 19e eeuw: vooral vertrouwen op aanvulling voedseltekorten door aankoop op wereldmarkt

  10. Irrigatie en karakter staat • Wittfogel: grootschalige irrigatiesystemen leiden tot zeer hiërarchische staatsvormen + hydraulische bureaucratie • Oude Egypte al zeer hiërarchisch voor opkomst farao’s • Gilgamesj-epos • Bali • Coöperaties van irrigeerders

  11. Balinese watertemnpel

  12. Waterkrapte als wapen • Onklaar maken putten • Bombarderen waterleiding (oorlogsvoering met Israel, Kossovo-oorlog, Irakoorlog)

  13. Conflicten over omgang met teveel water • Rijk vertegenwoordigd in Nederlandse geschiedenis; bijv. zestiende & zeventiende eeuw • Edam versus andere Zuiderzeesteden over waterkering (opgelost door Philips II) • Amsterdam tegen Rijnland over het Haarlemmermeer (onopgelost tot ver in 19e eeuw) • Bestuurders waterschap Delfland tegen ‘ambachtsbewaarders’ Maasland (opgelost door ‘polderen’) • Mijzenpolder versus Beemster (rechterlijke interventie) • Schiller (1759-1805): ‘Nederland is waterstaat’

  14. Teveel water als wapen • Nebuchadnezar: waterlinie rond Babylon • Lage Landen • Sinds 1383, doorsteken dijken om opmars legers tegen te gaan • Later: ‘vaste’ waterlinies

  15. Rivieren en rivaliteit (1) • Westerschelde: Antwerpen versus Noord Nederlandse steden sinds 1321

  16. Rivieren en rivaliteit (2) • Middeleeuwen: wildgroei activiteiten op ‘gemeenschappelijk erfgoed’ • Vijftiende eeuw: zalm oorlog in de Rijn/ Maas Delta • Strategische functie rivieren • Negentiende eeuw: Mark Twain over ‘Wilde Westen’: whisky is om te drinken, water om over te vechten & Egypte ten oorlog om de Nijl in handen te krijgen

  17. Door mens gemaakte wateren ook belangrijk • 4500 jaar geleden: oorlog tussen Lagish & Umma over irrigatiekanaal • Eerste kanaal (kanaal van Corbulo) in Nederland diende militair doel • Meer recent: • Albertkanaal mede tegen Duitse inval • Oorlogen over Suez kanaal

  18. Pacificatie conflicten langs waterwegen • Interventies ‘van bovenaf’ om conflicten tussen gebruikers te beslechten (effect op staatsvorming) • Verdragen • Eerste verdrag over rivier: Weser (1212) • Effectiviteit verdragen • Rijnverdrag tegen lozing chemicaliën (1870) • Zalmverdrag Rijn 1885 • Nijlverdrag 1929 (Egypte 87% Nijlwater en veto t.a.v. bovenstroomse projecten)

  19. Grondwater (1): hydroschizofrenie • Verbazend weinig conflicten • Lang: gebrekkig begrip grondwaterdynamiek & beperkte technische mogelijkheden • Meer recent van groter belang vanwege: • Sterke toename pompmogelijkheden • Privaat eigendom grond versus publiek karakter oppervlakte water • ‘Uit het oog uit het hart’

  20. Grondwater (2): 20ste eeuw • Opkomst grondwater conflicten 20ste eeuw: boer versus boer, beschermers natte natuur versus boeren • Oplossingen • Technische verbeteringen efficiency gebruik • Heffingen op verbruik, gebruiksbeperkingen • ‘Polderen’ • Internationaal: verdragen

More Related