7.11 Veranderingen in de sociale zekerheid en zorg

1. 7.11 Veranderingen in de sociale zekerheid en zorg Actuele stand van zaken in aanvulling op het tekstboek

2. Keuzes overheid binnen de sociale zekerheid • Werken wie werken kan! • Accent op ‘arbeidsgeschiktheid’ • Financiële prikkels voor werkgevers, werknemers en uitvoerders • Acceptatieplicht tot werken t.b.v. behoud uitkering

3. Vergrijzing en ontgroening • 2004: 7 miljoen werkenden t.o.v. 4,2 miljoen uitkeringsgerechtigden … er komen twee miljoen AOW-ers bij de komende twintig jaar • 2020: schatting 6 miljoen werkenden t.o.v. 6 miljoen uitkeringsgerechtigden

4. Veranderingen Ziektewet • Financiële prikkels voor werkgever om verzuim te verminderen • Premiedifferentiatie (1992) • Werkgever betaalt 1 jaar loon bij ziekte zelf (1996) (Wet ULBZ) • Ziektewet is vangnetvoorziening geworden (1996) • 2004: Wet verlenging loonbetalingsverplichting bij ziekte (Wet VLZ doorbetaling 2e jaar)

5. Voorbeeld ‘afslanken’: maatregelen WAO/ WAZ • 1985: vermindering uitkering 80% naar 70% • 1987: opheffen verdiscontering werkloosheid • 1992: invoering bonus / malus regeling • 1993: Wet TBA • 1998: Pemba, WAZ en Wajong (wet REA) • 2002: Wet verbetering poortwachter • 2004: Afschaffing WAZ per 1 augustus 2004 • 2006: WIA (Wet Werk en inkomen naar arbeidsvermogen)

6. Ziek na 1-1-2004 1e ziektejaar : 100% 2e ziektejaar: 70% WIA-beoordeling door UWV 0 – 35% a.o. 35-80% a.o. > 80% a.o. WW WGA - LGU IVA < 50 jaar WWB > 50 jaar IOAW WGA-vervolguitk. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

7. WAO-herziening in 2006 • WAO wordt WIA – Wet Werk en inkomen naar arbeidsvermogen – bestaat uit de regelingen: • IVA • WGA • IVA = Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten • WGA = Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten

8. Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten • Volledig en duurzaam arbeidsongeschikt (duurzaam is binnen vijf jaar geen herstel meer mogelijk) • Ook recht op IVA bij slechts geringe kans op herstel  dan wel jaarlijkse herbeoordeling gedurende 5 jaar • IVA uitkering = 70% van het dagloon (laatst verdiende loon) tot 65 jaar • Verhoging IVA-uitkering naar 75% van dagloon indien doelstelling (< 25.000 mensen in IVA in 2006) EN dat afspraak van 170% loon over twee ziektejaren wordt nageleefd

9. Loonverlies < 35% • Gedeeltelijk arbeidsongeschikt is iemand met loonverlies > 35% • Bij minder loonverlies geldt geen bijzondere regeling (dus reguliere WW en bijstand) Wet Werk en Bijstand voor werklozen < 50 jaar = met vermogenstoets en partnertoets IOAW voor werklozen > 50 jaar = wel partnertoets, geen vermogenstoets

10. Vermogenstoets Wet Werk en Bijstand • Vermogen is waarde in economisch verkeer bij vrije oplevering en is van invloed op hoogte vaststelling uitkering • Grensbedragen (2005): • € 5.105,- voor een alleenstaande • € 10.210,- voor een alleenstaande ouder • € 10.210,- voor gehuwden gezamenlijk • Grensbedragen eigen woning • EUR 43.100 (grenzen kunnen worden aangepast)

11. Partnertoets (inkomenstoets) bij alle bijstandsregelingen) • Alleen bijstandsaanvulling indien totale gezinsinkomen onder sociaal minimum ligt • Sociaal minimum is afhankelijk van leefsituatie: • Gehuwd of daarmee samengesteld: 100% minimumloon • Alleenstaande ouder met kind(eren) onder de 18 jaar – 90% van het minimumloon • Alleenstaanden (overig) – 70% van het minimumloon

12. Regeling WGA bij loonverlies > 35% • Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten • Eerst een WGA loongerelateerde uitkering (conform duur werkloosheidswet) • Hoogte uitkering is 70% van verschil tussen voormalig loon en hetgeen op dat moment met werken wordt verdiend • Indien geen werk dan heeft betrokkene altijd nog 70% van laatste loon (tot max. € 43.770) over

13. Uitkering na WGA loongerelateerde uitkering Afhankelijk van loon in relatie met verdiencapaciteit • Nieuw loon < 50% van theor. verdiencapaciteit  vervolguitkering gebaseerd op 70% van minimumloon * arbeidsongeschiktheidspercentage • Nieuw loon > 50% van theor. Verdiencapaciteit  loonaanvullingsregeling gebaseerd op 70% van het loonverlies door de arbeidsongeschiktheid • Indien totale gezinsinkomen onder sociaal minimum ligt, dan geldt WGA bijstandsaanvulling door UWV (zonder vermogenstoets)

14. Waarom een nieuw zorgstelsel? • Stijging van de zorgkosten • mede door vergrijzing / nieuwe technologieën • Overheidsmaatregelen kostenbeheersing zijn beperkt • Gebudgetteerde zorg leidde tot wachtlijsten • Vaste tarieven in zorg worden geleidelijk losgelaten • Macht NU bij zorgaanbieder  heeft belang bij hoge verzuimconsumptie • Verzekeraars keren slechts uit, hebben nu nog weinig invloed om schade te beperken

15. Nieuw Zorgstelsel moet doelmatiger en kostenbewuster! • Van aanbod naar vraag (vraag van klant staat centraal) • Zorginkoop door verzekeraars (afspraken over volume, prestatie en prijs) • zorgaanbieders moeten contracten afsluiten met verzekeraars • Er ontstaat geleidelijk markt / concurrentiewerking • Verzekerden mogen jaarlijks wisselen, dus verzekeraars worden afgerekend op goede prijs / kwaliteit • Zorgaanbieders zullen ook goede tarieven moeten hebben, anders gaan verzekeraars naar buurman verderop

16. Eén basisverzekering voor iedereen gelijk • Geen onderscheid tussen particulier en ziekenfonds • Basisverzekering is gebaseerd op ziekenfondsdekking van noodzakelijke zorg • Iedereen heeft recht op zorg! Verzekeraar bepaalt waar! =Basisverzekering is vervanging van huidige ziekenfonds, de particuliere ziektekostenverzekering en de publiekrechtelijke regelingen voor ambtenaren. Ziekenfondsen worden zorgverzekeraars (mogen 1e 10 jaar geen winstoogmerk hebben). De particuliere verzekering eindigt van rechtswege (voor gedeelte gelijk aan basisdekking).

17. Basisverzekering • Acceptatieplicht voor verzekeraar • ongeacht zorgconsumptie gebruik • Risicoverevening via het Zorgverzekeringsfonds • (leeftijd, geslacht, regio, medicijngebruik, aandoeningen en aard van het inkomen) • No claim regeling (< 255 euro) • Huisarts, medische zorg voor kinderen en verloskundige hulp vallen buiten no claimregeling • Vrijwillig eigen risico (€ 100, € 200, € 300, € 400, € 500)

18. Concurrentie tussen verzekeraars op prijs en kwaliteit • Er ontstaan veel verschillende polisvarianten met verschillende nominale premies: • Polis in natura (vergelijkbaar met huidige ziekenfonds) • Restitutie polis (vergelijkbaar met particulier ziektekosten) • Gecontracteerde zorgpolis (werknemer beperkt zijn keuze tot zorgaanbieders waar verzekeraars gunstige contracten mee heeft afgesloten, daardoor goedkopere polis) • Zorg collectief of niet? – Werkgever heeft belang bij goede en SNELLE gezondheidszorg

19. Premiestructuur nieuw stelsel • Nominale premie (verschillend per polisvariant) voor elke volwassene (premie is ca. 1100 tot 1200 euro per jaar). • Procentuele inkomensafhankelijk bijdrage (verplicht door werkgever) = 5,96% van loon over max. € 30.800 • Kinderen tot 18 jaar betalen geen premie! • Compenserende zorgtoeslag via de Belastingdienst

20. Hervorming van de AWBZ • AWBZ terug naar kern – wat is onverzekerbare zorg? (AWBZ gaat over in nieuwe wet op de Maatschappelijke Ondersteuning) • Zorg voor gehandicapten • Zorg voor zorgbehoevende ouderen • Zorg voor (psychiatrische) patiënten die langer dan een jaar in een inrichting verblijven • WMO = samenvoeging van de AWBZ, WVG (Wet Voorzieningen Gehandicapten) en de Welzijnswet  gemeente is verantwoordelijk voor uitvoering

21. (Nabije) toekomst • Cultuuromslag (niet alleen rechten, ook plichten) • ‘werken voor uitkering’ • ‘passende arbeid voor loon’ • financiële prikkels werknemers in eerste ziektejaar • Integratie van arbozorg, reïntegratie, zorg- en inkomensverzekeringen • Arbeidspools : op brancheniveau, industrieterreinen, tussen toeleveranciers en afnemers, bevriende ondernemers, ondernemerskringen)

22. De toekomst: Werken wie werken kan