Wykład 13 5 czerwca 2014

1. Wykład 135 czerwca 2014 Zaburzenia pamięci

2. Plan wykładu • Amnezja w pamięci długotrwałej: wsteczna i następcza • Amnezja psychogenna • Otępienie • Zaburzenia pamięci w wybranych zespołach chorobowych • Utrata pamięci specyficznych rodzajów wiedzy lub umiejętności

3. Klasyfikacja zaburzeń pamięci według J. Barbizeta • Zaburzenia pamięci spowodowane uszkodzeniami zespołu hipokampalno- suteczkowego: upośledzone trwałe zapamiętywanie nowych informacji; zaburzenia pamięci globalne; zaburzenia poznawcze wybiórcze • Zaburzenia pamięci spowodowane uszkodzeniami kory mózgowej • Zaburzenia pamięci spowodowane rozległymi uszkodzeniami mózgu • Amnezje afektywne

4. Czynniki zaburzające funkcjonowanie pamięci • Urazy mózgu • Trauma psychiczna • Schorzenia somatyczne lub psychiczne • Procesy neurodegeneracyjne • Stres

5. Amnezja wsteczna (retrograda) • Utrata dostępu do wspomnień poprzedzających traumatyczne zdarzenie, przechowywanych w pamięci długotrwałej.Przeważnie jest skutkiem urazu mózgu: uszkodzenie na skutek wypadków; udaru, wylewu • Hipoteza zakłócenia procesu konsolidacji śladu pamięciowego • Dotyka przede wszystkim pamięci autobiograficznej • Może nawet obejmować podstawowe dane osobowe (generyczne) • Zachowana w dużej mierze pamięć semantyczna i niedeklaratywna

6. Amnezja wsteczna c.d. • Czas pojawiania się: badania nad graczami w football amerykański • Cofanie się • Czas objęty trwałą amnezją • Zróżnicowana charakterystyka w poszczególnych przypadkach

7. Przypadek P.S. • P.S.: uszkodzenia wzgórza na skutek wylewu, gdy miał 67 lat • Amnezja obejmująca całe dorosłe życie z wyjątkiem Drugiej Wojny Światowej • Amnezja dotycząca przede wszystkim pamięci autobiograficznej • Część wspomnień dotyczących wydarzeń publicznych zachowana • Zaburzone powiązanie wspomnień z lokalizacją czasową • Także amnezja następcza

8. Amnezja po elektrowstrząsach • Stosowane czasami jako terapia w przypadku depresji i schizofrenii • Amnezja wsteczna i następcza • Wraz z upływem czasu z reguły dosyć szybkie cofanie się amnezji • Np. po 72 godzinach od elektrowstrząsu chorzy odtwarzali prawidłowo wszystkie fakty zapamiętane 1 godzinę przez elektrowstrząsami • Ale notowane przypadki względnie trwałej amnezji

9. Pamięć po eletrowstrząsach

10. Przykład badania z wykorzystaniem elektrowstrząsów u szczurów

11. Przejściowa amnezja globalna - TGA • Nagłe pojawienie się • Krótkotrwały charakter • Obejmuje na ogół krótki okres niepamięci wstecznej • Zachowana pamięć krótkotrwała, operacyjna, semantyczna i proceduralna • Niejasne przyczyny

12. Przejściowa amnezja globalna –okres objęty amnezją

13. Czas trwania epizodów przejściowej amnezji globalnej

14. Wiek, w jakim występuje przejściowa amnezja globalna

15. Amnezja następcza (anterograda) • Niepamięć zdarzeń występujących po urazie • Uszkodzenia części środkowej płatów skroniowych i hipokampa • Przyczyny: interwencje chirurgiczne, infekcje, udary, niedotlenienie • Przypadek H.M. • Clive Wearing • Zespół Korsakowa i encefalopatia Wernickego

16. Przypadek H.M. • Zachowany poziom inteligencji • Wspomnienia sprzed operacji w większości zachowane • Pamięć krótkotrwała, utajona i proceduralna nie zaburzona • Masywna i globalna amnezja następcza dotycząca pamięci deklaratywnej • Zachowana w niewielkim stopniu zdolność do zapamiętywania nowych informacji w pamięci deklaratywnej

17. Clive Wearing • Brytyjski muzyk, kompozytor, dyrygent • Zapalenie mózgu na skutek zakażenia herpes simplex • Masywna amnezja następcza dotycząca pamięci epizodycznej • Rozległa amnezja wsteczna, dotycząca pamięci epizodycznej • Amnezja w pamięci semantycznej • Zachowane zdolności i umiejętności muzyczne

18. Inne przypadki wybiórczej amnezji następczej • A.B.: uszkodzenia części płatów czołowych oraz ciemieniowych po lewej stronie na skutek wylewu – zaburzenia pamięci dotyczące wyłącznie zapamiętywania list słów i zdań w pamięci krótkotrwałej • T.R.: niedotlenienie mózgu na skutek zawału serca; zaburzenia pamięci epizodycznej polegające na braku identyfikacji osób występujących w zdarzeniu oraz czasu zdarzenia, zachowana pamięć samych zdarzeń i miejsc

19. Zespół Korsakowa i encefalopatia Wernickego • Podłoże: uszkodzenia międzymózgowia: wzgórza, podwzgórza i ciał suteczkowatych • Objawy osiowe: • Niepamięć zdarzeń po wystąpieniu choroby, a może brak konsolidacji śladów pamięciowych? • Amnezja wsteczna • Dezorientacja w czasie i przestrzeni • Konfabulacje

20. Osiągnięcia pacjenta z amnezją następczą w zadaniu sensoryczno-motoryczym

21. Amnezja następcza – podsumowanie • Dotyka przede wszystkim pamięć deklaratywną • Brak efektu dystynktywności i efektu świeżości • Przeważnie brak zaburzeń pamięci krótkotrwałej • Zachowana pamięć proceduralna • Osiągnięcia w testach pamięci utajonej na tym samym poziomie, co u osób zdrowych

22. Współwystępowanie amnezji wstecznej i następczej

23. Amnezja pourazowa • Amnezja pourazowa: zarówno wsteczna, jak i następcza • Z reguły następcza obejmuje dłuższy okres niż wsteczna • Amnezja następcza do 1 godz. – amnezja wsteczna do kilku sekund; od 1 do 24 godzin – do 30 minut; powyżej 7 dniu – powyżej 30 minut • Związek między ciężkością urazu a wielkością amnezji: od 5 min do 1 godz., niezdolność do pracy do 6 tyg.; od 2 do 24 godzin, 6-8 tyg.; 1-7 dni, 4-7 miesięcy

24. Amnezja pourazowa • Zespół pourazowy – ogólne osłabienie pamięci • Długotrwałe następstwa nawet po 2-10 latach • Rodzaje amnezji: z wyspami pamięci (łatana); odroczona; z konfabulacjami; z automatyzmami ruchowymi

25. Amnezja pourazowa c.d. • Zaburzenia pamięci częściej po urazach tępych, wstrząsowych niż ogniskowych • Przypadek N.A., 22 letni lotnik amerykański, ranny w trakcie fechtowania się; amnezja wsteczna obejmująca 2 lata; upośledzona pamięć materiału werbalnego i niewerbalnego, prezentowanego wzrokowo i słuchowo

26. Amnezja psychogenna • Przyczyny psychiczne a nie neurologiczne • Utrata pamięci jako sposób radzenia sobie z traumą • Represja • Amnezja dysocjacyjna: przeważnie wsteczna; świadomość utraty wspomnień • Fuga dysocjacyjna: amnezja wsteczna; zachowana pamięć utajona • Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości – osobowość wieloraka

27. Otępienie • Obniżanie się umiejętności nabywania nowych danych • Stopniowa utrata wcześniejszych wspomnień • Częstsze u osób w podeszłym wieku

28. Choroba Alzheimera • Zmniejszanie się liczby neuronów oraz połączeń między nimi, początkowo głównie w płatach czołowych i skroniowych • Obecność kłębków neurofibrylarnych • Obecność złogów beta-amyloidu • Zmiany w układzie cholinergicznym, głównie dotyczące wydzielania acetylocholiny • Diagnoza pewna zasadniczo tylko post mortem

29. Choroba Alzheimera – czynniki ryzyka • Dwie postaci choroby: o wczesnym i o późnym początku • Czynniki genetyczne • Starszy wiek • Płeć • Stres i depresja • Niski poziom wykształcenia

30. Choroba Alzheimera – stadia • Kilka lat przed pierwszymi objawami, zaburzenia pamięci węchowej • Niewielkie problemy z pamięcią, „roztargnienie” • Narastające problemy ze znajdowaniem właściwych słów, pogorszenie pamięci przestrzennej • Uogólnione deficyty w zakresie rozumowania, potrzebna pomoc w codziennych czynnościach • Poważne zaburzenia pamięci, utrata umiejętności komunikowania się

31. Inne choroby, w których występuje otępienie • Zespoły, w których występują uszkodzenia struktur podkorowych • Otępienie występuje w tych zespołach często, jednak nie u wszystkich chorych • Polega przede wszystkim na osłabieniu funkcji wykonawczych w zakresie pamięci operacyjnej • Choroba Parkinsona • Pląsawica Huntingtona • Stwardnienie rozsiane

32. Zaburzenia pamięci w wybranych zespołach chorobowych i stanach • Schizofrenia • Padaczka • AIDS • Depresja • Nerwice • Lęk

33. Utrata pamięci specyficznych rodzajów wiedzy lub umiejętności • Amnezja semantyczna: często na skutek uszkodzeń płatów skroniowych; pamięć epizodyczna względnie dobrze zachowana • Afazja – utrata zdolności posługiwania się językiem; afazja Broca i Wernickego; amuzja – problemy z rozumieniem lub tworzeniem muzyki; prozopagnozja – zaburzenia rozpoznawania twarzy • Kończyny fantomowe