Meartaligens – in goede start! MELT Projekt

1. Meartaligens– in goede start!MELT Projekt • Idske Bangma MSc • Mercator Europeesk Kennissintrum • foar MeartaligensenTaallearen • FryskeAkademy • Dei fan de FryskeTaalkunde • Ljouwert, 14-12- 2012

2. Persoanlike eftergrûn • BA- Learare-opliedingprimêrûnderwiis • Learkrêft 3TS – fanôf gr. 1-8 trije talen • MA- Pedagogyskewittenskippen en ûnderwiiskunde • Skripsje taalattitude learlingen 1TS – 2TS – 3TS • Dosint Frysk • Undersyksmeiwurker

3. Oersjoch • Foardielenmeartaligens- ékfoar jonge bern • Europeeske MELTprojekt • Utkomsten en ‘eye-openers’ • Takomst en ‘challenges’: • meartalichûnderwiis(yn Fryslân)yn in trochgeandelearline!

4. Sosjaal • Pedagogysk • Kultureel • Kognityf • Funksjonearjenyn de maatskippij • Pree op dyn cv! Foardielenmeartaligens Hoe earder, hoe makliker!Genôchstimulearring! Worell (1972), Appel (1984), Lambert (1993), Myers (1995), Baker (2000), Bialystock(2004); Price (2004); Keshavarz (2004), Van Ruijven & Ytsma (2008), De Houwer (2006, 2009), Grosjean (2010), Dijkstra (2011), v.d. Linden & Kuiken (2012), Goorhuis-Brouwer (2007, 2012)

5. Benefits multilingualism C. Baker (2000) jout seis foardielen oan: 1- Communication 2- Cultural 3- Cognitive 4- Character 5- Curriculum 6- Cash • Dizze foardielen hingje fansels mei-inoar gear • En jilde ek al foar jonge bern!

6. Als kinderen te maken hebben met een taalachterstand dan komt dat door de meerdere talen (zoals bijv. een buitenlandse taal en/of een streektaal) die ze leren! Waar of niet waar?

7. Een mogelijke taalachterstand komt niet van een streektaal of dialect maar heeft met het taalaanbod te maken. Het maakt niet uit in welke taal/ talen kinderen opgroeien, als de omgeving maar taalrijk is! Een goede basis in de minderheidstaal of streektaal (bijv. Bildts of Fries) is niet schadelijk voor de beheersing van en meerderheidstaal (bijv. Nederlands)! De Friestalige kinderen worden bij de verwerving van het Nederlands niet gehinderd door hun eerste taal. Appel (1984), Baker (2000), Cummins (2000), Van Ruijven & Ytsma (2008), de Bot (2009), Grosjean (2010), Dijkstra (2011), Goorhuis-Brouwer (2012)

8. ouders als deskundigen een breed opgeleide professional uitdagend materiaal in een veilige binnen- en buitenomgeving, met veel uitdaging tot vrij spel een rijk en gevarieerd aanbod aan gesproken taal interactief voorlezen informeel en formeel rijk taalgebruik opvoeders kiezen bewust -‘informedchoice’ Een rijke (taal)omgevingS.Goorhuis-Brouwer (2012)

9. Oersjoch • Foardielenmeartaligens- ékfoar jonge bern • Europeeske MELT projekt • Utkomsten en ‘eye-openers’ • Takomst en ‘challenges’: • meartalichûnderwiis(yn Fryslân)yn in trochgeandelearline!

10. European Treaty: “EU respects the religious, culturalandlinguisticdiversity.” Mother tongue + 2 (or more) • It is the right of every child to become literate in their true mother tongue, as declared in the Universal Declaration of Children’s Rights. • The European Commission released a Staff Working Paper within the Strategic Framework for Education and Training (ET 2020): Language Learning at Pre-primary school level: Making it efficient and sustainable. • One of the four strategic objectives of the EU program Education and Training 2020: improving the quality and efficiency of education and training. EU policy on Earlymultilingualism

11. MELT Projekt Multilingual Early Language Transmission • Inisjatyffan NPLD (Network toPromoteLinguisticDiversity) • SubsydzjeEuropeeskeKommisje(Lifelong Learning/ Comenius, 2009-2011) • SubsydzjeProvinsje Fryslân (Ferfolch MELT to MOVE projekt, 2012-2013)

12. MELT projekt Teory - Praktyk Meartaligetaaloerdracht Bern fan 0-4 jier Taalpartners/ minderheidsregio’s: - FryskynFryslân, Nederlân - Bretons ynBretanje, Frankryk - WelskynWales, UK - Sweedske regio ynFinlân ‘best practices of (two way) immersion’

13. Pre-school Compulsoryprimary-school Model : Ages of participating

14. Produktenfoartrije doelgroepen • Brosjuere- âlden • Hânboek- professionals • Regionale en ynternasjonalekonferensjes- beliedsmakkers • (Literatuer) ûndersyksrapport • www.fryske-akademy.nl • www.mercator-research.eu • www.npld.euwww.meartaligens.nlwww.meertalighyd.nl

15. Twataligebrosjueres: • Welsk-Ingelsk • Frysk-Nederlânsk • Sweedsk-Finsk • Bretonsk-Frânsk • Arabysk- Frânsk • Portugeesk-Frânsk • Bildtsk- Nederlânsk • Plattdútsk-Dútsk,Korsikaansk

16. Meertalige ontwikkeling“ Pake, ik jump van de stoel heur!” Talen mixen is niet erg! “Mag ik wel een stikjebôle?” Voor de geboorte– al gevoelvoortaalritme en taalklanken. 0-1 jaar: communicatie- kijken, luisteren, vocaliserenover en weer. 1-2 jaar: start van de woordenschatontwikkeling – benoemen van gebeurtenissen, situaties en afbeeldingen. 2-3 jaar: start van de zinsproductie – praten, lezen, zingen 3-6 jaar: uitbreidingzinsproductie en woordenschat; auditieveprocessen (rijmen en zingen) en ontluikendegeletterdheid Tweetaligekinderen: 5,6 jaar kennen eigenlijk voor alle begrippen de woorden in beide talen.

17. Hânboek meitaalaktiviteitenen taaladviezen • 1 jierútprobearretroch 160 ‘practitioners’ -meiwurkersfoarskoalskûnderwiisyn 4 EU regio’s • Ideeën opdwaantaalbeliedmeitsje/ oanskerpjetaalrikeûntjouwing/ genôchoanbodkânskrije- meartalich grut wurde

18. Adults as linguisticrolemodels • Interactionand ‘storybox’ telling • Workingwiththemesand • concrete materials • Observing and recording • Collaborationwith (grand) parents • Knowledge of development stages

19. Oersjoch • Foardielenmeartaligens- ékfoar jonge bern • Europeeske MELT projekt • Utkomsten en ‘Eye-openers’ • Takomst en ‘challenges’: • meartalichûnderwiis (yn Fryslân)yn in trochgeandelearline!

20. Utkomsten en ‘eye-openers’ MearweardeEuropeeskegearwurking? Reflection on: • Total immersion or two-way immersion • Language planning and language strategy • Collaboration with (grand-/god) parents, educatorsand institutes • Parent and toddler groups • Bachelor’s degree

21. EU policy recommendationsbased on best practices of the fourregions • Necessary to draft a conscious language policy about multilingualism and immersion into the minority language • Requires good skills of the pre-school practitioners, coached by mentors. • Tooffer a richlanguage environment, includingenough input in the minoritylanguage.

22. Summary of relevant literature on early multilingual learning, related to European smaller state and regional & minority language communities (2011, Bangma I. & RiemersmaA.M.J.www.mercator-research.eu )

23. Oersjoch • Foardielenmeartaligens- ékfoar jonge bern • Europeeske MELT projekt • Utkomsten en ‘Eye-openers’ • Takomst en ‘challenges’: • meartalichûnderwiis (yn Fryslân)yn in trochgeandelearline!

24. Taaltaske Language bag for new borns – Aim to strengthen the awareness for conscious (multilingual) upbringing

25. Takomst • meartalichûnderwiis (yn Fryslân)yn in trochgeandelearline! • 110 Fryske en twataligepjutteplakken– SFBO • 50 Trijetaligebasisskoallen – Cedin/ TaalsintrumFrysk • 600 vvto- basisscholen ynNederlân – Europees Platform • It ûnderwiis is meartalich • CLIL (Content Language Integrated Learning) – goede risseltaten • Taal as middel en net as doel • Meardere talen neistelkoaryn en bûten de klasse • Enkeltaligeminskenbinneútsûndering

26. Challenges • Promotion of Early Linguistic Diversity and multilingualism (including migrant languages, regional and minority languages). - parents/ educators – professionals- policy makers • Training of pre-school practitioners. • Dissemination: Best practices of the four MELT regions applied in different minority regions in Europe (in a digital and social media environment). • Continuity from pre-school to primary education etc.

27. The promotion of regional and minority languages from an early age is crucial for the long term future of those languages and the multilingual development of the child, particularly in increasing globalisation. “Eltsbern hat itrjocht en moat de kânskrije om meartalich grut te wurden!” Tige tank!