230 likes | 351 Views
Nationale Conferentie Landelijk Gebied. Economisch rendement van veranderingen in het landelijk gebied 28 oktober 2004, Arnhem Dirk Strijker Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen R u Groningen. Inhoud. Van autonoom naar geïntegreerd platteland
E N D
Nationale Conferentie Landelijk Gebied • Economisch rendement van veranderingen in het landelijk gebied • 28 oktober 2004, Arnhem • Dirk Strijker • Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen RuGroningen
Inhoud • Van autonoom naar geïntegreerd platteland • Noodzaak van investeren in een nu al bruisend platteland • Brussels geld leidt soms tot verkeerde investeringsbeslissingen • Voorzichtigheid is noodzakelijk
Bruisend Anloo,Wytgaard …en 1000-den andere dorpen • Het gaat uitstekend met grote delen van het platteland (Volkskrant, Warkelijk Waor: Verwey-Jonker Inst.) • Dorpen floreren • ook als er nauwelijks voorzieningen zijn • en ook als er geen werkgelegenheid ter plaatse is • van autarkisch/autonoom dorp naar woondorp/geïntegreerd dorp,maar geen slaapdorp
Het inkomen van het platteland • Zo’n 80-95% van het inkomen van plattelandsgebieden komt uit andere bronnen dan agro • Zo’n 50-90% van het inkomen van plattelandsgebieden komt uit pendel
Werkgelegenheid op het platteland • De werkloosheid in plattelandsgemeenten is de helft kleiner dan die in grote steden • Delen van het platteland zijn grijs, maar meestal niet vergrijzend
Werkgelegenheid op het platteland • Ook op het platteland is er inkomende pendel: een deel van de lokale werkgelegenheid wordt vervuld door niet-inwoners • gemiddeld zo’n 55%!!! • Dat percentage verschilt niet tussen stad en platteland • Gemiddelde afstand woon-werk verkeer is op het platteland niet groter dan is stedelijk gebied (17 km)
Dynamiek en mismatch • Jongeren trekken weg van het platteland: studie/avontuur. • Datzelfde is het geval in de woonbuurten in stedelijk gebied • Het percentage lokale arbeid is lastig op te krikken (en overigens ook niet zo nodig) • Tweeverdieners • Gespecialiseerde banen alleen in stedelijk gebied
(Non-) argumenten • In werkloosheidsniveau, vergrijzing, reisafstand en pendel is dus feitelijk geen argument te vinden voor prioritaire versterking van de werkgelegenheid ten plattelande • Met een beetje planologische ruimte loopt veel platteland geheel vol • Nota Ruimte kan zich tot een ramp ontwikkelen
Argumenten • Er zijn gebieden waar het niet echt bruist (Noordelijke kleigebieden) • Soms zijn er wel degelijk agrarische aanpassingsproblemen (intensieve veehouderijgebieden, Veenkoloniën) • Er zijn gebieden die onderbenut worden (Veenkoloniën, Groene hart) • Waterberging • Toegankelijkheid (landbouwgebieden, delen EHS-natuurparken) • Meer algemeen: voor een beter recreatief gebruik moet er nog veel gebeuren
Wel investeren • Het gaat meestal uitstekend met het platteland: geen grote ingrepen nodig: daar ligt geen grote ontwikkelingsopgave • In sommige gebieden zijn er wel belangrijke ingrepen te doen, aanpak daarvan is nodig en dat gebeurt soms ook (Herstructurering Intens. Veeh., Groene Hart, Veenkoloniën)
Wel investeren • Daarvoor zijn allerlei fondsen: • Nationaal (LNV, VROM) • Europees: allerlei plattelandsvernieuwingsgelden: wie een probleem met bijbehorende oplossing heeft kan meestal het geld wel verzamelen • EU-plattelandsbudget is inmiddels zo’n 5 mld euro per jaar
Brussel • Brussels plattelandsbeleid is gericht op: • Verbeteren werkgelegenheid • Tegengaan leegloop • Aanpassingen vanwege veranderend landbouwbeleid • Dit speelt op het Nederlandse platteland maar beperkt (Veenkoloniën is wellicht uitzondering)
Brussel • Voorwaarden Brussel en eis tot co-financiering leiden tot verkeerde keuzen • Landbouwgerelateerde projecten, LEADER-projecten, concurreren om middelen met andere projecten, maar zijn vanuit Nederlands perspectief goedkoper dan projecten die niet vanuit Brussel mee-gefinancierd worden • Geldt voor veel plattelandsvernieuwings-verbredings projecten • De druk van ‘onderaf’ om dergelijke projecten te steunen is groot
Brussel • Hameren op subsidiariteitsbeginsel: wellicht via nationale enveloppes • Het risico van verkeerde prioriteiten ligt op de loer
Rendabiliteit • Als de markt naar het platteland wil (woningbouw, bedrijventerreinen) dan schijnt dat rendabel te zijn: financiering mag dan geen probleem zijn • Vergelijk USA - urban sprawl
Rendabiliteit • Echter, er zijn meer – en belangrijker - doelen dan alleen (private) economische rendabiliteit • Plattelanders moeten globaal dezelfde kansen/toegang hebben als anderen, ook al is het per auto • Platteland moet bruikbaar/toegankelijk zijn voor stedelingen
Samenvattend • HET platteland in Nederland bruist • Er zijn delen waar wel wat aan de hand is: herstructurering • Voor goede projecten is er geld • Brussel maakt projecten vaak te goedkoop • Rendabiliteit is van ondergeschikt belang • Houdt planologische ruimte beperkt