TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI

1. TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI Yrd.Doç.Dr. Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

2. Bulgular • İnsan mumyası • İnsan iskeleti • Heykeller • Duvar/taş figürleri

4. ABD, Kifoz

5. Tavşan dudak/İnme

6. Fransa, MÖ 15.000-10.000

7. Bilim Dalları • Arkeoloji • Paleontoloji • Paleopatoloji • Fizik antropoloji

8. Bulgular • Eski mısır mumyalarında tüberküloza ve parazitik enfestasyonlara ait bulgular • Dişler ve kemiklerdeki bulgular; osteomiyelit kalıntıları, yanlış kırık kaynaması, travma, omurga tbc, kemik tm • Dekalsifikasyon, kemik kalınlaşması, kemik büyümesi

9. ABD, Altın dişler

10. Bulgular • Sifilize ait kemik deformiteleri • Kuzey bölgelerde raşitizm bulguları • Safra/böbrek taşı, konjenital anomaliler • Eski Mısır mumyalarında arterioskleroz, pnömoni, taş, parazit

11. Bulgular Yetersiz • Tarih öncesi döneme ait bilgiler yeterli değil • MÖ 4000 yılı öncesine ait bulgu yok

12. İspanya, Anne karnında fetus

13. İspanya, Anne karnında fetus

14. Yaşam Süresi • Kadınlar daha az yaşıyor (fazla doğum, az beslenme) • Erkekler daha çok yaşıyor

15. Çatalhöyük, MÖ 6500-5700

16. Aztek tanrıçası doğum yaparken

17. Tıbbi Uygulamaların Temeli • Hastalık yabancı bir gücün veya ruhun büyü ile vücudu kontrolü altına alması • Doğaüstü güçler • Din, büyü, tıbbi tedavi bir arada

18. ABD, Verrü (Siğil)

19. ABD, Fil hastalığı heykeli

20. Tarih Öncesi Dönem Tedavi Seçenekleri • Hastalıklarla büyü ile mücadele (Kötü ruhu teskin ya da kovma) • Bitkilerle tedavi; ateş düşürücüler, idrar söktürücüler, ağrı kesiciler, yatıştırıcılar, uyarıcılar (kürar, afyon, kenevir, coca) • Masaj • Su buhar tedavisi • Kraniyotomi, sünnet

21. Aztek buhar banyosu

22. Fransa’da neolitik döneme ait trepanasyon • Kötü ruhu kovmak • Gerçek cerrahi bir müdahale

23. Fransa, Trepanasyon

24. ABD, Trepanasyon

25. Trepanasyon • Avrupa • Anadolu • Kafkaslar • İran, İsrail bölgesi • Kuzey Pasifik adaları • Güney Amerika

26. Trepanasyon Aletleri • Çakmaktaşı • Volkanik obsidien • Hayvan kemikleri

27. Tıbbi Uygulamalar • Çeşitli danslar yapılıp kötü ruh kovulmaya ya da teskin edilmeye çalışılır • Kötü ruhu kovmak için maske, hayvan postu, davul vb. kullanılır • Emme (yılan ısırığı), şişe çekme, kan akıtma, tütsüleme • Suçlu obje çıkarma (kızılderililer)

28. Tıbbi Uygulamalar • Kanamayı durdurmak için turnike, baskı, dağlama • Amputasyon (daha çok adak için) • Kemikten iğneler ile tendondan yaptıkları dikiş iplikleri ile sütur • Çıkık redüksiyonu • Kırık tedavisi (tahta askı, hayvan derisi)

29. Tıbbi Uygulamalar • Sakatları öldürme/koruma • Akıl hastaları kötü ruh ifadesi olduğu için öldürülmüş/dışlanmış • Yükleri hafiflesin diye yaşlıların öldürülmesi • Eskimoların ana/babalarını buz üstünde bırakmaları

30. Tıp İnsanları • Eskimo ve Sibiryalılarda akıl hastalığı şaman olmak için yeterli bir neden • Hekimlik, atadan oğula geçer • Kadın hekimler de var • Hekim; kötü hava koşullarından, sürü kaybından, kötü hasattan ve her türlü felaketten korur • Sosyal politik konum iyi • Cerrahlar trepanasyon, kan akıtma, yara drenajı yapıp diğer tedavilere karışmazlar

31. Tıp İnsanları • Amerika’da kızılderili hekim (uzman büyücüler; yılan ısırması, yaralanma, bitkisel tedavi) • Kongo’da uzman büyücüler • Sibiryalı şamanın davulu, şapkası, maskesi olup ruhlara aracılık eden, gelecekteki olayları tahmin eden, sihirli sözler söyleyen kişi

32. Konuyla İlgili SORU/CEVAP Soru 1: Tarih öncesi dönemdeki tıbbi uygulamalara ait bulgular nereden elde edilmektedir? Cevap 1: Mumyalaşmış cesetler, insan iskeletleri, figürler, duvar resimleri, heykeller Soru 2: Tarih öncesi dönemde hastalıkların tedavisinde kullanılan yöntemler nelerdi? Cevap 2: Büyü, bitkiler, masaj, su buharı, kraniyotomi, sünnet

33. Kaynaklar • A. Selim ATAY, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri • Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları • Ali Haydar BAYAT, Tıp Tarihi • Emine ATABEK, Şefik GÖRKEY, Başlangıcından Rönesansa Kadar Tıp Tarihi • Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları • http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page