MAŁE ELEKTROWNIE WODNE Energetyczne wykorzystanie rzeki Gwdy

1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU WYDZIAŁ MELIORACJI I INŻYNIERII ŚRODOWISKA KATEDRA INŻYNIERII WODNEJ I SANITARNEJ MAŁE ELEKTROWNIE WODNE Energetyczne wykorzystanie rzeki Gwdy dr inż. Paweł Zawadzki

2. Charakterystyka zlewni • prawobrzeżnym dopływem Noteci • największe dorzecze z wszystkich rzek Pomorza Zachodniego • w górnym biegu rzeka płynie w głębokiej dolinie sandrowej, porośniętej borem sosnowym • w środkowym przepływa przez pięć przepięknych jezior zaporowych przy EW • ostatni etap zwany "przełomem Gwdy", z licznymi bystrzami i szybkim nurtem

3. Charakterystyka zlewni • Gwda – potok źródłowy Bielska Struga – bierze początek pod wsią Białą na wysokości 157 m n.p.m. • Wg Wikipedii - koło wsi Porost 180 m m n.p. m. • ujście 48 m n.p.m • rzeka i jej dopływy przepływają przez liczne jeziora • długość 145,1 km • powierzchnia dorzecza 4 942,8 km2

4. Charakterystyka zlewni • Przepływy charakterystyczne w przekroju Piła(A = 4608 km2, km 21,2) z wielolecia 1951-1970 (20 lat): • Najwyższy 114,0 m3/s • Średni 25,6 m3/s • Najniższy 9,9 m3/s • P = 1% 110 m3/s • P = 2%101 m3/s

5. Energetyczne wykorzystanie wód Gwdy Na początku XX wieku zabudowano rzekę Gwdę. Wybudowano wówczas 5 stopni piętrzących: Dobrzyca (1907), Podgaje (1929), Jastrowie (1930), Ptusza (1932), Koszyce (1936). Na stopniach wodnych Podgaje, Jastrowie oraz Ptusza zastosowano przelewy lewarowe.

6. Energetyczne wykorzystanie wód Gwdy Profil podłużny Gwdy; częściowa kaskada

7. Jazy lewarowe Jazy lewarowe, zwane niekiedy syfonami lub potocznie pijawkami, należą do ciekawych i rzadko stosowanych rozwiązań przelewów w obiektach budownictwa hydrotechnicznego. Jazy te nie wymagają zamknięć.

8. Jazy lewarowe Przelewy lewarowe są to automatycznie działające urządzenia zrzucające wodę ze stanowiska górnego do stanowiska dolnego. Zaletą jest samoczynność pracy tych urządzeń zapewniona poprzez odpowiednie ukształtowanie przewodu lewara. Ponadto samoczynność ta nie jest uzależniona od żadnych urządzeń sterowniczych. Bolt A, Sterpejkowicz-Wersocki W.:Jazy lewarowe na rzece Gwdzie.

9. Jazy lewarowe Stopień wodny Ptusza; przekrój;

10. Jazy lewarowe Stopień wodny Podgaje;widok jazu od wody dolnej.

11. Jazy lewarowe Stopień wodny Podgaje:widok jazu od wody górnej (powyżej lustra wody widoczne otwory napowietrzające)

12. Elektrownia Wodna Podgaje • 73 km biegu rzeki wybudowana w 1929 r. • Jest to elektrownia szczytowa, 2 szt. hydrozespołów o łącznej mocy 3 920 kVA, i napięciu 10,5 kV, • Turbiny typu Kaplana, • Spad (różnica między poziomem przed i za elektrownią) wynosi 9,55 m, • Woda z rzeki Gwdy doprowadzana kanałem derywacyjnym o długości 900 m,

13. Elektrownia Wodna Podgaje • Pojemność zbiornika wodnego - 3,8 x 106 m3, • Powierzchnia zbiornika wodnego - 116 ha, • Zbiornik powstał dzięki zaporze ziemnej długości 520 m, • Średnia roczna produkcja energii elektrycznej   ok. 6 519 MWh, • Produkcja turbin hydrozespołów firmy VOITH.

14. EW Podgaje

15. EW Podgaje

16. EW Podgaje

17. Elektrownia Wodna Jastrowie • 66 km biegu rzeki - wybudowana w 1930 r. • Elektrownia szczytowa • 2 szt. hydrozespołów o łącznej mocy 2 920 kVA,  napięciu 10,5kV, • Turbiny typu Kaplana, • Spad 7,2 m,

18. Elektrownia Wodna Jastrowie • Pojemność zbiornika wodnego 6,20 x 106 m3, • Powierzchnia zbiornika wodnego 150 ha, • Zbiornik powstał dzięki zaporze ziemnej długości 450 m, • Średnia roczna produkcja energii elektrycznej  ok. 6 177 MWh

19. EW Jastrowie

20. EW Jastrowie

21. Elektrownia Wodna Ptusza • 54 km biegu rzeki - wybudowana w 1932 r. • Elektrownia przepływowa ze zbiornikiem wyrównawczym, • 2 szt. hydrozespołów o łącznej mocy 2 200 kVA i napięciu 10,5 kV, • Turbina typu Kaplana, • Spad 6,1 m,

22. Elektrownia Wodna Ptusza • Pojemność zbiornika wodnego 4 x 106 m3, • Powierzchnia zbiornika wodnego 200 ha, • Zbiornik powstał dzięki zaporze wodnej o długości  300 m, • Średnia roczna produkcja energii elektrycznej  ok. 4 412 MWh, • Produkcja turbin hydrozespołów firmy VOITH.

23. EW Ptusza

24. EW Ptusza

25. EW Ptusza; jaz lewarowy

26. Elektrownia Wodna Dobrzyca • 34 km biegu rzeki - wybudowana w 1907 r. • Elektrownia przepływowa, • 3 szt. hydrozespołów o łącznej mocy 1 800 kVA i napięciu 0,4kV, • Turbiny Kaplana typ RTK 1600, • Spad 4,8 m,

27. Elektrownia Wodna Dobrzyca • Powierzchnia zbiornika wynosi 92 ha, • Zbiornik powstał dzięki zaporze ziemnej o długości 230 m, • Średnia roczna produkcja energii elektrycznej ok. 6 370 MWh.

28. EW Dobrzyca

29. EW Dobrzyca

30. EW Dobrzyca

31. EW Dobrzyca

32. EW Dobrzyca

33. Elektrownia Wodna Koszyce • 26,5 km biegu rzeki - wybudowana w 1937 r. • Elektrownia przepływowa, • 2 szt. hydrozespołów o łącznej mocy 1 600 kVA i napięciu 6,3 kV, • Turbiny typu Kaplana, • Spad 3,5 m,

34. Elektrownia Wodna Koszyce • Pojemność zbiornika - 0,74 x 106 m3, • Średnia roczna produkcja energii elektrycznej ok. 5 500 MWh.

35. EW Koszyce

36. EW Koszyce

37. EW Koszyce

38. EW Koszyce

39. EW Koszyce • Elektrownięwybudowano w miejscu dawnego młynu wodnego. • Elektrownia to jeden z najciekawszych zabytków Piły. • Budowla utrzymana jest w typowo modernistycznym, niemieckim duchu i stanowi modelowe rozwiązanie właściwe dla lat 30, XX wieku.

40. EW Koszyce • Ma kształt prostopadłościennej bryły z jednonawowa hala maszyn i dwukondygnacyjna rozdzielnia, ustawiona na kanałach turbinowych. • Stropy między kondygnacyjne wykonane są z nowoczesnego jak na owe czasy materiału - żelbetonu.

41. Zakład Elektrowni Wodnych w Jastrowiu Zakład jest drugą co do wielkości spółką elektrowni wodnych działającą na terenie ENEA S.A. jest Energetyka Poznańska Łączna moc tych elektrowni wynosi 8,2 MW, a produkcja - uzależniona od stanu wody - wynosi średnio rocznie 28,6 tys. MWh

42. Zakład Elektrowni Wodnych w Jastrowiu http://www.epzew.com.pl Bolt A., Sterpejkowicz-Wersocki W: Jazy lewarowe na rzece Gwdzie. Inżynieria Morska i Geotechnika nr 3/2002, str. 162 – 165 Zdjęcia http://www.panoramio.com/user/441526/tags/elektrownia%20wodna