MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU

1. "POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA DOSTOSOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOPODARCZEJ DO WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA"Wołomin 2009

2. Szkolenie sfinansowano przy udziale środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

3. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU . „Propagowanie Czystego Biznesu w Polsce” 2007 – 2011 Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego

4. Plan szkolenia • przedstawienie idei szkolenia oraz Programu Czysty Biznes • Programy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Programy Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Linie kredytowe Banku Ochrony Środowiska • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka • Podsumowanie seminarium i pytania

5. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU

6. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Program CZYSTY BIZNES jest wspólna inicjatywą Fundacji Partnerstwo dla Środowiska,brytyjskiej organizacji ekologicznej Groundwork UK i BP z partnerskim udziałem innych organizacji prywatnych i publicznych

7. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Celem przedsięwzięcia jest promowanie i wprowadzanie w życie zasad zrównoważonego rozwoju wśród polskich przedsiębiorców.

8. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Mazowiecki Klub Czystego Biznesu realizowany jest przy wsparciu • Zielonkowskiego Forum Samorządowego

9. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU

10. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Uczestnicząc w Mazowieckim Klubie Czystego Biznesu firma otrzymuje: • Profesjonalne doradztwo w jaki sposób: • obniżyć zużycie energii (średnio o 10%), • obniżyć zużycie wody (średnio o 20%), • obniżyć zużycie materiałów (średnio o 5%), • obniżyć ilości wytwarzanych odpadów i emisji (średnio o 10%).

11. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Uczestnicząc w Mazowieckim Klubie Czystego Biznesu otrzymujesz: • Dostęp do profesjonalnej informacji nt. ochrony środowiska poprzez Centrum Informacji Ekologicznej i poprzez naszych doradców. • Pomoc doradczą w kwestiach związanych z ochroną środowiska. • Wstępny oraz okresowy przegląd ekologiczny firmy, umożliwiający usunięcie nieprawidłowości oraz ciągłe udoskonalanie.

12. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Uczestnicząc w Mazowieckim Klubie Czystego Biznesu otrzymujesz: • Informację nt. nowości w ochronie środowiska. • Możliwość udziału w nieodpłatnych seminariach i warsztatach nt m.in. przepisów ochrony środowiska, nowoczesnych technologii proekologicznych, źródeł finansowania inwestycji itp. • Miesięcznik Programu "Biuletyn Czysty Biznes".

13. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Uczestnicząc w Mazowieckim Klubie Czystego Biznesu otrzymujesz: • Możliwość otrzymania eko-certyfikatów: • Czyste Biuro, • Czysta Turystyka • Przyjazny Rowerom.

14. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Celem przedsięwzięcia jest promowanie i wprowadzanie w życie zasad zrównoważonego rozwoju wśród polskich przedsiębiorców. • Dzięki tej inicjatywie firmy będą mogły ograniczyć swoje negatywne oddziaływanie na środowisko poprzez zmniejszenie zużycia energii,wody, surowców, ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów i emisji.

15. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Co zyskuje firma przystępując do Programu Czysty Biznes? • Obniża koszty działalności dzięki racjonalnej gospodarce surowcami, energią, wodą, odpadami. • Poprawia swój społeczny wizerunek – wypracowuje lepsze relacje z innymi firmami, samorządami, sąsiadami i organizacjami pozarządowymi. • Zmniejsza negatywne oddziaływanie na środowisko. • Nawiązuje kontakty z innymi firmami uczestniczącymi w Programie Czysty Biznes.

16. MAZOWIECKI KLUB CZYSTEGO BIZNESU • Jeśli chcesz przystąpić do Programu Czysty Biznes, skontaktuj się z nami: • Zielonkowskie Forum Samorządowe • Ul. Sienkiewicza 3 , 05-220 Zielonka • Koordynator Klubu - tel. 0 604 201 765 • biuro@forumzielonka.org.pl

17. „ZASADY OGÓLNE"

18. Zasady ogólne • Polski system finansowania ochrony środowiska oparty jest na zasadzie „zanieczyszczający płaci”, obowiązującej w Unii Europejskiej. Jest on podstawowym narzędziem realizacji Polityki Ekologicznej Państwa, • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie ustanowienia programu pomocowego w zakresie regionalnej pomocy publicznej na niektóre inwestycje w ochronie środowiska (Dz.U. z 2007 nr 76 poz. 503), precyzuje, iż pomoc może być udzielana na realizację nowej inwestycji w ochronie środowiska.

19. Zasady ogólne • . Potrzeba Pozyskiwanie dotacji Możliwości pozyskania dotacji Wykreowanie potrzeb

20. Zasady ogólne • Zasadniczymi źródłami finansowania inwestycji proekologicznych w Polsce są: • 1. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (istnieje od 1989 roku), 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, 2489 gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, 373 powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. • 2. Środki własne przedsiębiorstw, • 3. Banki krajowe udzielające pożyczek i kredytów. • 4. Fundusze UE

21. Zasady ogólne • Zasadniczymi sposobami finansowania inwestycji proekologicznych w Polsce są: • Kredyty na warunkach preferencyjnych; • Pożyczki częsciowo umażalne; • … • … • Dotacje (płatne na zasadzie refundacji).

22. Zasady ogólne • Zasadniczymi kierunkami wspierania ekologii u przedsiębiorców są: • Oczyszczanie ścieków; • Zmniejszanie zanieczyszczenie powietrza (koniec rury); • Zmiana systemów ogrzewania; • Termomodernizacja; • Modernizacja lub zmiana linii technologicznych na bardziej „ekologiczne”. • Utylizacja azbestu; • Szkolenia pracowników; • Zmniejszanie ilości powstających odpadów; • Gospodarka odpadami; • Wdrażanie norm ISO 14001, EMAS

23. Zasady ogólne Rodzaje naborów wniosków: • Nabory otwarte – wnioski można składać w każdej chwili aż do wyczerpania puli • Nabory zamknięte – wnioski należy składać w określonym terminie

24. „NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ"

25. NFOSIGW Narodowy Fundusz stosuje następujące formy dofinansowania: 1) oprocentowane pożyczki; 2) dotacje; 4) dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych i pożyczek;

26. NFOSIGW Wysokość oprocentowania ustala się w szczegołowych zasadach udzielania dofinansowania danego Programu Priorytetowego. Wysokość oprocentowania w skali roku wynosi od 0,1 s.r.w. do 0,9 s.r.w. lub wysokość oprocentowania jest stała. PoŜyczka może być u dzielona na okres nie dłuższy niż 15 lat • Pożyczka, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 może być częściowo umorzona pod warunkiem • terminowego wykonania przedsięwzięcia i osiągnięcia planowanych efektow.

27. NFOSIGW • 1. Narodowy Fundusz może: • 1) udzielać wnioskodawcom, którzy dokonali wyboru banku, dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytową udzielanych przez ten bank; • 2) udostępniać bankom wybranym przez Narodowy Fundusz, środki finansowe z przeznaczeniem na dopłaty do oprocentowania udzielanych przez te banki preferencyjnych kredytów na wskazane przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz potrzeb geologii. • 2. Dopłaty do oprocentowania preferencyjnego kredytu udzielane są na okres nie dłuższy niż 10 lat, licząc od daty wypłaty przez bank pierwszej transzy kredytu. • 3. Pożyczki udzielone przez Narodowy Fundusz mogą być przekształcane w preferencyjne kredyty z dopłatami do oprocentowania.

28. NFOSIGW NFOSiGW realizuje większość zadań poprzez programy priorytetowe

29. NFOSIGW • Ochrona Ziemi • 1. Program dla przedsięwzięć w zakresie redukcji ilości składowanych odpadów poprzez uzupełnianie i rozbudowę systemową służących ich zagospodarowaniu. • 2. Program dla przedsięwzięć w zakresie zamykania i rekultywacji składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, niespełniających wymogów obowiązującego prawa. • 4. Program dla przedsięwzięć w zakresie usuwania i unieszkodliwiania PCB i PCT. • 5. Program dla przedsięwzięć w zakresie wsparcia zbierania i demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz gospodarowanie odpadami powstałymi w wyniku demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. • 6. Program dla przedsięwzięć w zakresie wsparcia gospodarowania odpadami zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz edukacji ekologicznej i rozwoju technologii w tych dziedzinach. • 7. Program dla przedsięwzięć w zakresie wsparcia gospodarowania odpadami opakowaniowymi i poużytkowymi oraz edukacji ekologicznej i rozwoju technologii w tych dziedzinach. zasobów wód zaliczanych do kopalin.

30. NFOSIGW • Ochrona Ziemi c.d. • 8. Program dla przedsięwzięć w zakresie wsparcia gospodarowania substancjami kontrolowanymi oraz edukacji ekologicznej i rozwoju technologii w tych dziedzinach. • 10. Program dla przedsięwzięć w zakresie wsparcia gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, w tym niebezpiecznymi odpadami medycznymi i weterynaryjnymi. • 11. Program dla przedsięwzięć związanych z realizacją rządowego „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest”.

31. NFOSIGW Ochrona Wód • 1. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji. • 2. Program dla przedsięwzięć w zakresie ograniczania emisji lotnych związkow organicznych. • 3. Program dla przedsięwzięć służących poprawie jakości paliw i technologii • silnikowych oraz biopaliw i biokomponentow. • 4. Program dla przedsięwzięć służących wdrażaniu technologii zapewniających czystszą i energooszczędną produkcję oraz oszczędność surowców naturalnych i energii pierwotnej. • 5. Program dla przedsięwzięć w zakresie oszczędzania energii. • 8. Program dla przedsięwzięć w zakresie ograniczenia emisji z procesow energetycznego spalania paliw.

32. NFOSIGW Odnawialne źródła energii • W Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej można starać się nie tylko o pożyczkę na realizację inwestycji w ramach IV Priorytetu. Podmioty podejmujące przedsięwzięcia z zakresu odnawialnych źródeł energii też mogą liczyć na finansowe wsparcie w ramach Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji (technologie ograniczające zużycie paliwa przy produkcji energii). Preferencyjna pożyczka może osiągnąć wysokość nawet 50 mln zł. Co istotne, przedsiębiorcy mogą starać się o jej umorzenie do 50 proc. pożyczonej kwoty, w zależności od rentowności przedsięwzięcia i osiągnięcia efektu ekologicznego. Im niższa rentowność, tym większa szansa na umorzenie. Jeden wnioskodawca, działając w imieniu własnym lub za pośrednictwem spółek zależnych, w których ma udziały przekraczające 50 proc., może złożyć do danego konkursu tylko jeden wniosek o dofinansowanie. Minimalny koszt przedsięwzięcia wynosi 10 mln zł. Program jest realizowany od początku 2009 roku i potrwa do końca 2012 roku.

33. NFOSIGW Odnawialne źródła energii c.d. • Budowa odnawialnych źrodeł energii (OZE) na poziomie 300 MW. • • Budowa lub modernizacja wysokosprawnej kogeneracji na poziomie 50 MW. • Wytwarzania energii cieplnej przy uŜyciu biomasy (źrodła rozproszone o mocy poniŜej 20 MWt). • Wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu przy uŜyciu biomasy • (źrodła rozproszone o mocy poniŜej 3 MWe). • Wytwarzania energii elektrycznej i/lub ciepła z wykorzystaniem biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ściekow albo rozkładu szczątek roślinnych i zwierzęcych. • Elektrownie wiatrowe o mocy poniżej 10 MWe. • Wysokosprawna kogeneracja bez uŜycia biomasy. • Minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia: 10 mln zł.

34. „WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ"

35. WFOSiGW • Podstawą oferty WFOŚiGW w Warszawie są niskooprocentowane pożyczki preferencyjne z możliwością częściowego ich umorzenia po spłacie połowy zadłużenia. • Wysokość pożyczki może wynieść do 90% kosztu całkowitego przedsięwzięcia. Jej spłata może zostać rozłożona na okres do 15 lat z możliwością 18 miesięcy karencji w spłacie. • Oprocentowanie pożyczki jest uzależnione od typu podmiotu oraz charakteru realizowanego przedsięwzięcia i wynosi od 0.2 do 0.8 stopy redyskonta weksli (SRW).

36. WFOSiGW Obecnie wysokość oprocentowania jest następująca:>> 0.2 do 0.6 SRW - dla zadań związanych z wykorzystaniem energii odnawialnej i biomasy, dla zadań związanych z budową oczyszczalni ścieków, dla zadań związanych ze składowaniem, unieszkodliwianiem i zagospodarowaniem odpadów, powiązanych dodatkowo z selektywną zbiórką odpadów; >> 0.3 do 0.6 SRW dla zadań związanych z ochroną wód i gospodarką wodną, składowaniem, unieszkodliwianiem i zagospodarowaniem odpadów; >> 0.5 do 0.75 SRW dla zadań związanych z zakupem samochodów gaśniczych oraz innych pojazdów specjalnych dla straży pożarnych, samochodów do wywozu odpadów stałych i płynnych oraz do czyszczenia i udrażniania kanałów, ochroną atmosfery, ochroną przed hałasem; >> 0.5 do 0.8 SRW dla pozostałych zadań, w tym związanych z programami i czystą produkcją.Wysokość minimalnego oprocentowania w stosunku rocznym nie może być jednak niższa niż 3,5 %.

37. WFOSiGW Fundusz ma również w swojej ofercie dotacje - formę pomocy bezzwrotnej - przeznaczone głównie na realizację zadań o charakterze nieinwestycyjnym (edukacja ekologiczna, ochrona przyrody, itp.). Standardowo wynoszą one do 50% kosztu całkowitego przedsięwzięcia, ale w uzasadnionych przypadkach poziom ten może być wyższy.Kolejną propozycją są dopłaty do kredytów komercyjnych zaciąganych w bankach. Spłata takiego kredytu może zostać rozłożona maksymalnie na 8 lat, zaś jego oprocentowanie, łącznie z dopłatami Funduszu powinno wynosić 0.5 SRW. Także w tym wypadku możliwe jest uzyskanie 1 roku karencji w spłacie.

38. WFOSiGW • Przykładowe przedsięwzięcia finansowane z WFOSiGW: • Wprowadzanie zmian technologicznych w zakładach przemysłowych, zmniejszających ładunki zanieczyszczeń w ściekach i ograniczających zużycie wody, oraz budowa i przebudowa instalacji oczyszczających lub odczyszczających ścieki • Zadania mające na celu racjonalizację i ograniczanie zuŜycia wód powierzchniowych i podziemnych. • Rozwój małej energetyki wodnej. • Zadania i programy dotyczące wykorzystania odnawialnych źródeł energii. • Wprowadzanie nowych technologii w zakładach przemysłowych mających na celu ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza. • Zadania polegające na ograniczaniu poziomu przenikania hałasu do środowiska • Przedsięwzięcia związane z odzyskiem surowców wtórnych oraz gospodarczym wykorzystaniem odpadów.

39. WFOSiGW Zadania polegające na usuwaniu i unieszkodliwianiu azbestu mogą być dofinansowane w formie dotacji, w wysokości do 100% kosztów kwalifikowanych, a po wyczerpaniu środków dotacyjnych przeznaczonych w ramach planu finansowego na ochronę ziemi w danym roku, dofinansowanie może być przyznane w formie pożyczki,   2. Koszty kwalifikowane stanowią:      a). koszt demontażu płyt azbestowych      b). koszt przewiezienia azbestu z miejsca demontażu do miejsca unieszkodliwienia      c). koszt unieszkodliwieniaazbestu   3. Środki Funduszu nie mogą być przeznaczone wykonanie nowych pokryć dachowych.

40. WFOSiGW Dopłaty do kredytów BOŚ • Fundusz w Warszawie udziela pomocy finansowej, na realizację zadań o charakterze proekologicznym w postaci dopłat ze środków Funduszu do oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Bank Ochrony Środowiska I, II i III Oddział w Warszawie. • Procedura:Kredyty przeznaczone dla klientów indywidualnych, korporacyjnych i jednostek samorządu terytorialnego. Wnioski kredytowe składane są w Banku. • Kontakt:W celu uzyskania szczegółowych informacji o możliwości uzyskania dopłat do kredytu należy skontaktować się z Bankiem Ochrony Środowiska:

41. WFOSiGW Dopłaty do kredytów BOŚ • Kwota kredytu: do 70% kosztów zadania (w indywidualnych przypadkach do 90%),  • Okres kredytowania: do 10 lat, licząc od dnia zawarcia umowy kredytowej,  • Okres karencji: do 1 roku, licząc od dnia zawarcia umowy kredytowej,  • Oprocentowanie: zmienne, negocjowane, nie mniejsze niż 0,9 s.r.w.i nie mniejsze niż 3,5% • Możliwa refundacja wydatków poniesionych przez Klienta po dniu decyzji WFOŚiGW o przyznaniu dopłat a przed podpisaniem umowy kredytu - za zgodą Funduszu • Prowizje: zgodnie z taryfą opłat i prowizji BOŚ S.A.

42. WFOSiGW Przedmioty kredytowania: • W zakresie ochrony ziemi: • Realizacja przedsięwzięć związanych z unieszkodliwianiem odpadów komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych - w tym szpitalnych. • Wspieranie przedsięwzięć związanych z odzyskiem surowców wtórnych oraz gospodarczym wykorzystaniem odpadów. • Budowa i rekultywacja wysypisk odpadów oraz ich wyposażenie. • Opracowanie wieloletnich programów gospodarki odpadami. • Usuwanie i unieszkodliwianie azbestu.

43. WFOSiGW Przedmioty kredytowania: • W zakresie ochrony powietrza: • Wspieranie zadań i programów w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. • Modernizacja systemów cieplnych w połączeniu z likwidacją lokalnych kotłowni o niskiej sprawności i złym stanie technicznym. • Wspieranie zadań z zakresu ograniczenia emisji pyłowych i gazowych. • Likwidacja niskich emisji na terenach miejskich i obszarach szczególnie chronionych. • Wprowadzanie nowych technologii w zakładach przemysłowych, mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza. • Racjonalizacja zużycia energii, w tym termorenowacja. • Ochrona przed hałasem.

44. WFOSiGW Przedmioty kredytowania: • W zakresie gospodarki wodnej: • Ochrona przed powodzią - wspieranie przedsięwzięć związanych z budową i remontem wałów przeciwpowodziowych wraz z likwidacją skutków powodzi. • Zwiększenie zasobów wodnych poprzez budowę zbiorników małej retencji oraz odtwarzanie starych zbiorników i piętrzeń. • Racjonalizacja i ograniczanie zużycia wody. • Poprawa stanu zasobów wodnych, stosunków wodnych oraz zapobieganie erozji wodnej. • Wykorzystanie energii wodnej do celów małej energetyki wodnej. • Poprawa zaopatrzenia w wodę pitną.

45. WFOSiGW Przedmioty kredytowania: • W zakresie ochrony wód: • Porządkowanie gospodarki ściekowej w zlewniach rzek województwa oraz na obszarach szczególnie chronionych, poprzez budowę nowych oraz rozbudowę i modernizację istniejących oczyszczalni ścieków, jak również budowę sieci kanalizacyjnych. • Porządkowanie gospodarki osadowej w oczyszczalniach ścieków. • Wprowadzanie zmian technologicznych w zakładach przemysłowych, mających na celu zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń zawartych w ściekach oraz budowa instalacji oczyszczających ścieki. • Ochrona powierzchniowych ujęć wody do picia oraz ochrona obszarów zasilania zbiorników wód podziemnych. • Wdrażanie indywidualnych systemów oczyszczania ścieków dla obszarów wiejskich o rozproszonej zabudowie.

46. WFOSiGW Dopłaty do kredytów BOŚ Przykład: Przykładowa, rzeczywista stopa oprocentowania kredytu wynosi 5,35% w skali roku, przy założeniach • kwota kredytu - 80.000 PLN • oprocentowanie - 4,73% p.a. (0,9 s.r.w. dla s.r.w. = 5,25%) • okres kredytowania - 8 lat • prowizja - 1.200 PLN (1,5% kwoty kredytu) • zabezpieczenie w formie poręczenia wekslowego

47. „BANK OCHRONY ŚRODOWISKA"

48. BOŚ • Oferta europejska • Kredyty preferencyjne • Kredyty ze środków Banku z dopłatami do odsetek • Kredyty ze środków donatorów • Kredyty w ramach wspólnego finansowania • Kredyty komercyjne • Finansowanie projektów partnerstwa publiczno-prywatnego • Obligacje komunalne i korporacyjne

49. BOŚ • Dopłaty NFOŚiGW do oprocentowania • Wniosek Inwestora do NFOŚiGW o dopłaty • Promesa udzielenia dopłat • Wniosek kredytowy • Umowa kredytu • Decyzja o udzieleniu dopłat • Umowa trójstronna • Współpraca z WFOŚiGW (dopłaty, linie kredytowe, wspólne finansowanie) • Warunki kredytowania ustalane przez BOŚ S.A. indywidualnie z każdym z WFOŚiGW na etapie podpisywania umów o współpracy • Wspólne finansowanie – warunki negocjowane indywidualnie dla każdej umowy kredytowej

50. BOŚ • Kredyty z finansowymi korzyściami dla Klienta: • Premia – kredyty na termomodernizację (we współpracy z BGK) • Obniżone oprocentowanie – kredyty we współpracy z dystrybutorami urządzeń służących ochronie środowiska • Długie okresy kredytowania i karencji – linie zagranicznych instytucji finansowych Doradztwo w zakresie finansowania projektów ekologicznych