Mimar Kemalettin 1870-1927

1. Mimar Kemalettin1870-1927

2. Mimar Ahmet Kemalettin, 1870’de İstanbul Acıbadem’de doğdu.Çocukluk ve gençlik yılları emperyalizmin en güçlü çağı olarak bilinen ve ulusal bağımsızlık savaşlarının yoğunlaştığı 19.yy’ın son çeyreğini kapsar. İlk eğitimine 1876 yılında İbrahim Ağa Mekteb-i İbtidaisi’nde başlamıştır. Orta öğrenimine 1881’de Girit ‘te başlamış, Suda tersanesi kumandanlık dairesinde subay çocukları için açılan bir okula devam etmiştir.

3. Kemalettin Bey’in kişiliği ve meslek seçiminde, hocalarından Mehmet Nadir Bey’in etkisi vardır.Mehmet Nadir Bey’in öğrencisine en büyük katkısı matematiği sevdirmesi olmuş, böylece teknik konulara ilgi duyan Kemalettin Bey, yüksek eğitime başlarken mühendis olmayı amaç edinmiştir. Kemalettin Bey yüksek eğitimi için 1887’de Hendese-i Mülkiye’ye gitmiştir.Burada eğitimini tamamladıktan sonra mimari tasarım dersi veren hocası Prof.Jackmund’a asistan olarak atanmıştır.

4. İlk tasarım denemesi Rumehisarı’nın tepesinde, eski Berlin büyükelçisi Galip Bey için yaptığı iki köşk olmuştur.Bu ilk dönemde mimar genellikle ahşap konutlarla uğraşmış, Nişantaşı’nda Halil Paşa ve İsmail Paşa konaklarıyla Ortaköy’de Sultan Reşat köşkünü de tasarlamıştır. Kemalettin Bey’in yaşamındaki dönüm noktalarından biri, 1895’te mimarlık eğitimini ilerletmek için devlet eliyle Berlin’e gönderilmesi olmuştur.Bu, mimar üzerindeki Alman kültürel etkisini pekiştirmiştir.Berlin’de iki yıl mimarlık eğitimi gördükten sonra iki buçuk yıl da Berlin’li mimarların yanında çalışmıştır.

5. Kemalettin Bey, mimarlık yaşamı boyunca belirli bir çizgi üzerinde sürekli gelişme göstermiş, kendi biçimlenme anlayışından ödün vermemiş, yeni geliştirilen yapı tekniklerinin olanaklarını ulusal mimarlık ölçüleri içinde olabildiğince tutarlı kullanmaya çalışmıştır. Yapılarının en özenle düzenlenmiş bölümlerini çoğunlukla ana girişler oluşturmaktadır.Genellikle simetri doğrultularına yerleştirilen bu girişler, bazen tarihi Türk mimarisinden esinlenmiş taç kapılar biçiminde çözümlenmiş, bazen önlerine revaklar yapılarak önemleri vurgulanmış, bazen de üzerlerine kubbeler oturtularak biçimsel yönleri pekiştirilmiştir. Dini amaçlı binalar dışındaki tüm yapıtları ahşap, çelik ya da betonarme tekniği ile yapılmıştır. Tasarım Özellikleri

6. Türkçülük akımının bir yan ürünü biçiminde ortaya çıkan ve 1908-1930 yılları arasındaki süreyi kapsayan bu dönem, Türk mimarisinin doğal gelişmesini engelleyen ‘Batılılaşma’ eğilimine ilk tepkilerin gösterildiği dönemdir.Ancak, bu dönemdeki yapı sanatını Türkleştirme çabalarının yüzeysel olmaktan öteye gidemediği, özünde yine Batı’dan kaynaklanmış yapı kütleleri üzerine tarihi Osmanlı mimarisine göre biçimlendirilmiş kılıfların geçirilmesiyle yetinildiği izlenmektedir. Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi yapıları, Batılılaşmanın II.Meşrutiyet yıllarında da sürmekte olduğunu, imparatorluktaki kültürel yozlaşmaya yalnızca biçimsel bir tepki gösterebildiğini kanıtlamaktadırlar. Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

7. Arsanın elverdiği ölçülerde yapıların orta doğrultulara göre simetrik bir biçimde planlanmasına çalışılmış, ana girişler genellikle simetri doğrultusuna yerleştirilmiş, bu tür bir planlamaya arsa elverişli olmadığı durumlarda bile en azından ön yüzün simetrik bir biçimde düzenlenmesine özen gösterilmiştir. • Genellikle yapıların sokaktan algılanabilen yüzlerinin görkemli bir biçimde bezenmesine dikkat edilmiştir.Simetrik olarak düzenlenmiş bu yüzeylerde simetriyi vurgulamak amacıyla orta doğrultuya ve köşelere gelen odalar yapı yüzeyinden dışarı taşan kapalı cumbalar ya da köşe kuleleri biçiminde çözümlenmişlerdir. Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi’ndeki Ortak Biçimleme İlkeleri

8. Tarihi bir görünüm vermek ya da yapıldıkları tarihi çevreye uymak amacıyla yapıların dışarıdan algılanabilen yüzeyleri kesme taşla kaplanmış ya da kesme taş izlenimi verebilecek biçimde sıvanarak derzlenmiştir. • Dini işlevli yapıların dışında kalan tüm bina türlerinin özellikle algılanabilen yüzeyleri, sürekli taş kuşaklarla yatay yönde üç ana bölüme ayrılmış, her bölüm kendi içinde bir bütün olarak düzenlenmiş, her katta değişik pencere biçimleri kullanılmıştır. • Yapıların kütlesel çözümlerinde görülen Batı etkisine karşılık, yüzey düzenlemelerinde kullanılan öğelerin daha çok Osmanlı mimarisinin en özgün dönemleri olan 15. ve 16.yy örneklerinden seçilmesine özen gösterilmiştir.

9. Yapıları

10. Kemalettin Bey’in en verimli yıllarını oluşturan II.Meşrutiyet döneminden önce tasarladığı en son yapı, Ahmet Ratip Paşa için Çamlıca’da gerçekleştirdiği büyük konak olmuştur.Bu konak mimarın son ahşap yapıtıdır.Özellikle büyüklüğü ve görkemli merdiven holüyle dikkat çeken konak, biçimlenmesinde Art Nouveau akımından izler taşır.Günümüzde Çamlıca Kız Lisesi olarak bilinmektedir.

11. Ahmet Ratip Paşa Konağı - İstanbul(Çamlıca Kız Lisesi)

12. Ahmet Cevat Paşa Türbesi, Fatih-İstanbul 1901

13. Dördüncü Vakıf Hanı (Günümüz Legacy Ottoman Hotel) – 1911,Eminönü.

14. Edirne Gar Binası - 1914

15. Filibe Gar Binası - Bulgaristan

16. Tayyare Apartmanları – 1922, İstanbul

17. Gazi İlk Muallim Mektebi – 1930,Ankara( Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası)

18. Tasarımı 1927 yılında tamamlanmış, bina 1930’da bitirilerek aynı yıl eğitime başlanmıştır.Günümüzde Gazi Üniversitesi’nin Rektörlük binası olarak kullanılmaktadır. Bodrumla birlikte genellikle dört katlı olan yapının orta bölümü beş katlı olup, girişin üzerine gelen ve gözlem evi olarak kullanılan bir de altıncı katı bulunmaktadır. Betonarme iskelet yapı sistemine göre gerçekleştirilmiş olan yapının dışa bakan yüzleri kesme taşla kaplanmış, üzeri kiremit kaplı kırma bir ahşap çatıyla örtülmüştür. Binanın cephe düzenlemelerinde görülen sivri kemerli pencereler, geniş saçaklar, ön ve arka yüzlerde orta bölümün yapı yüzeyinden dışarıya doğru çıkarılmasıyla vurgulanan orta doğrultulu ve ön yüzde, girişin iki yanındaki odalarla, arka yüzde köşelerdeki merdiven kovalarının genel saçak düzeyinden yukarı doğru taşırılıp, üzerleri beşik çatılarla örtülerek, bunlara simetriyi pekiştiren kuleler görünümü verilmesinde Kemalettin Bey’in ulusal mimarlık anlayışının etkili olduğu söylenebilir.

19. Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası

20. Yapı büyük bir dikdörtgen alana oturmaktadır.Giriş aksına göre simetrik konumda iki iç avlu ile onu çevreleyen koridor sisteminin aksiyal bir düzenek içinde yerleştirildiği bir şeması vardır. Geniş merdivenlerle ulaşılan giriş revakı, yüksek kolonlar ve kemerlerle işaret edilmiştir.Üstteki veranda, bu kez basık kolon çiftlerinin düz atkılı kurgusuyla özgün bir denge ve dekoratif vurgu motifi işlevi üstlenmiştir. Girişlerdeki kolonadların baklava motifli klasist kurgusu, yapının görkeminin insan ölçeğinde de duyumsanmasını sağlar.

22. Yavuz,Yıldırım.1981.Mimar Kemalettin ve Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi.ODTÜ Mimarlık Fakültesi.Ankara. • Sarıaslan,Ümit.2005.Cumhuriyet’in Mimarları.Otopsi Yayınevi.İstanbul. • Batur,Afife.Yavuz,Yıldırım.2008.Mimar Kemalettin Yapıları Rehberi.TMMOB Mimarlar Odası.İstanbul. • Çetintaş, Sedat.1944.Mimar Kemalettin : mesleği ve sanat öyküsü.Güzel Sanatlar Dergisi. • Mimar Kemaleddin : tarihin dönüm noktalarında bir yaşam.2007.TMMOB Mimarlar Odası. • www.mimarlarodasi.org.tr Kaynakça :

23. :) Yirmi Liranın Arka Yüzü ; Mimar Kemaleddin… Aslıhan Poyraz 20845764