5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

1. 5018 SayılıKamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Hamdi GÜLŞEN Erkan KARAARSLAN 23 Haziran 2006

2. İçerik • 5018 Sayılı KMYKK • Konsept • İkincil Mevzuat • Üçüncül Mevzuat • Düzenlemeler • 1 Nolu Tebliğ • 2 Nolu Tebliğ • Mahalli İdareler Düzenlemesi • Belge Düzenlenmesi

3. Amaç Kamu mali yönetimini genel kavramları ile birlikte görev, yetki ve sorumluluk ekseninde açıklamak

4. Sorular... ? • Sorumluluktan ne anlaşılması gerekiyor ? • Üst Yönetici Kimdir ? • Harcama Yetkilisi Kimdir ? • Gerçekleştirme Görevlisi Kimdir ? • Sayman ve Saymanlık kavramlarına ne oldu ? • İta amiri ve tahakkuk memuru kavramlarını da son zamanlarda neden duymuyoruz ? • Tahakkuk Müzekkeresi Verile Emri belgesini neden bulamıyorum ? • Yeni Belgelerin adları nelerdir ? • Belgelerin düzenlenmesinde nelere dikkat edeceğiz ? • Belge düzenlenmesinde en sık yapılan hatalar nelerdir ? • Muhasebe ve Bütçe yapımızdaki temel değişiklikler nelerdir ? • ......

5. Merkezi planlama Merkezden yönetim Hiyerarşik yönetim Kuralcı ve bürokratik içe dönüklük Girdi odaklı Mevzuata uygunluk denetimi Stratejik planlama Yerinden yönetim Katılımcı ve paylaşımcı yönetim Saydam ve hesap verebilir Çıktı ve hedef odaklı Performans denetimi GELENEKSEL ANLAYIŞ MODERN ANLAYIŞ

6. Ana Unsurları Nelerdir ? • Performansa dayalı çok yıllı bütçe • Ekonomik ve mali analizlere uygun bütçe kodlama sistemi • Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun tahakkuk esaslı muhasebe • Nakit planlamasına dayalı nakit yönetim sistemi • Kapsamlı ve şeffaf borç yönetimi • İç kontrol • İç denetim • Dış denetim • Mali yönetim bilgi sistemi

7. AB’YE ÜYE ÜLKELERDE MALİ KONTROL KUZEY MODELİ (İNGİLTERE, HOLLANDA, İSVEÇ, DANİMARKA) -YÖNETİM SORUMLULUĞU ANLAYIŞI HAKİMDİR -KURUMUN MALİ KONTROL SİSTEMİNE KURUM DIŞINDAN MÜDAHALE YOKTUR GÜNEY MODELİ (FRANSA, PORTEKİZ, İSPANYA, YUNANİSTAN) -DENETİM HARCAMACI KURULUŞ DIŞINDA ÖRGÜTLENMİŞTİR -MALİYE BAKANLIĞI VE BENZERİ İDARELERİN MÜDAHALESİ VARDIR

8. MALİ KONTROL SİSTEMİ REFORMLARI İÇİN AB STANDARTLARI 1- MALİ KONTROL SÜRECİNİ TANIMLAYAN BİR YASA 2- AMACA UYGUN İÇ KONTROL SİSTEM VE YÖNTEMLERİ -Muhasebe ve Raporlama Standartları ile Politika Belgesi -Otomasyona Dayalı Muhasebe -Fonların Denetimini Ortaya Koyan Mekanizma -Ödeme Ve Taahhütler Üzerinde Ön Mali Kontrol -İhale Kontrol Sistemi -Kamu Gelirleri Kontrolü 3- FONKSİYONEL OLARAK BAĞIMSIZ BİR İÇ DENETİM 4- USULSÜZLÜK VE YOLSUZLUKLARI ÖNLEYİCİ BİR MEKANİZMA

9. KAMU MALİ YÖNETİMİNDE DEĞİŞİM ÇALIŞMALARI • 8. Beş Yıllık Kalkınma Planında • Özel İhtisas Komisyonu Raporunda • 2001, 2002, 2003 Yılları Programlarında • Ulusal Programda (2001),(2003) • Katılım Ortaklığı Belgesinde • IMF’ye verilen Niyet Mektuplarında • Türkiye’de Saydamlığın Arttırılması ve Kamuda Etkin Yönetimin Geliştirilmesi Eylem Planında • 59. Hükümet Programında ve Acil Eylem Planında • Eleştirilen konularda yapılması düşünülen değişikliklere yer verilmiştir.

10. KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİNDE YENİ DÜZENLEMELER 1- 4749 SAYILI KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN 2- 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU 3- 4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU 4- 5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU 5- 5217 SAYILI ÖZEL GELİR VE ÖZEL ÖDENEK KANUNU (Fonların tasfiyesi) 6- 5216 SAYILI BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ KANUNU 7- 5393 SAYILI BELEDİYE KANUNU 8- 5302 SAYILI İL ÖZEL İDARELERİ KANUNU KAMU YÖNETİMİNİN TEMEL KANUNU SAYIŞTAY KANUN TASARISI PERSONEL KANUNU TASARISI SOSYAL GÜVENLİK KANUN TASARISI

11. 5018 SAYILI KANUN ÖNCESİ MALİ SİSTEMİMİZDEKİ EKSİKLİKLER • Bütçe birliği ilkesinden uzaklaşılmış olması, • Bütçe planlaması ve uygulamalarının mali yılla sınırlı olması, • Kalkınma planları ve bütçeler arasında gereken ölçüde bir bağ kurulamaması, • Bütçe uygulamalarında kamu idarelerine yeterli inisiyatif tanınmaması, • Kamu harcamalarında etkin bir denetimin gerçekleştirilememesi, • Sayıştay denetiminin sınırlı olması, • Kamuoyuna istenilen düzeyde bilgi üretilememesi, • Kamu mali yönetimi ve kontrol sistemimizin uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun olmaması,

12. 5018 SAYILI KANUNUN AMACI • kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda • kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, • hesap verebilirliği • mali saydamlığı sağlamak

13. 5018 SAYILI KANUNUN AMACI KAMU MALİ YÖNETİMİNİN YAPISI VE İŞLEYİŞİ KAMU BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI MALİ İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE RAPORLANMASI MALİ KONTROL

14. Kapsamı Nedir ?

15. Hesap verebilirlik sağlanmaktadır. Hesap verebilirlik; hükümetin, kamu idarelerinin ve mali yönetimde görevli olanların kamu kaynaklarının elde edilmesi, yönetimi ve kullanılmasında yürüttükleri faaliyetler ile iş ve işlemleri nedeniyle hiyerarşik üstlerine, denetim ve değerlendirme yapmakla görevli kuruluşa (sayıştay), parlamentoya ve kamuoyuna hesap vermeleridir. • Hesap verme sorumluluğu idari bir sorumluluktur. • Hesap verme sorumluluğunun gereği esas itibariyle raporlamayla yerine getirilmektedir. Bu amaçla kanunda; -Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması -Kaynakların elde edilmesi, kullanılması, muhasebeleştirilmesi ve raporlanması süreçlerinin belirlenmesi -Kamu idarelerinin faaliyet raporu düzenlemeleri Öngörülmüştür.

16. Mali saydamlık • Tüm gelir ve giderlerin bütçelerde yer alması • Kanunda öngörülen bütçeler dışında bütçe yapılmaması • Stratejik planlar, bütçeler, kamu hesapları ve mali istatistiklerin kamuoyuna açık olması • Kamu idarelerinin kesin hesap ve faaliyet raporları düzenlemek suretiyle yetkili mercileri ve kamuoyunu bilgilendirmeleri Amaçlanmıştır

17. Klasik gider süreci • Saymanlar • Tahakkuk memurları • İkinci derece ita amirleri (Sorumluluk üstlenmeleri halinde) • Ödemeye esas teşkil eden belgeleri düzenleyen ve onaylayanlar (1050/22-E) Kusursuz Sorumluluk Modeli...

18. Harcama prosedüründe yapılan değişiklikler • Üst yönetici • Harcama yetkilisi • Gerçekleştirme görevlileri • Muhasebe yetkilisi Yönetim Sorumluluğu Modeli...

19. Yönetim sorumluluğu modeli nedir? • Siyasi sorumluluk • İdari sorumluluk • Mali sorumluluk • Cezai sorumluluk

20. Mali Yönetim ve Kontrol Yapısı ÜST YÖNETİCİ Mali Hizmetler Birimi İç Denetim Birimi Muhasebe Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama sonrası Denetim Ön Mali Kontrol İç Kontrol

21. Harcama Süreci • STRATEJİK PLAN • BÜTÇE • AYRINTILI HARCAMA PROGRAMI • HARCAMA TALİMATI • İHALE VE SATINALMA SÜRECİ • ÖN MALİ KONTROL • MAL VEYA HİZMETİN ALINMASI • ÖDEME EMRİ BELGESİ • ÖN MALİ KONTROL • ÖDEME • MUHASEBE • DENETİM (İç Denetim - Dış Denetim)

23. Bütçe Nedir ? 1050 SAYILI KANUN’UN 6’NCI MADDESİNE GÖRE BÜTÇE; “DEVLET DAİRE VE KURUMLARININ YILLIK GELİR VE GİDER TAHMİNLERİNİ GÖSTEREN VE BUNLARIN UYGULANMASINA VE YÜRÜTÜLMESİNE İZİN VEREN BİR KANUNDUR” 5018 SAYILI KANUN’UN 3’ÜNCÜ MADDESİNE GÖRE BÜTÇE; BELİRLİ BİR DÖNEMDEKİ GELİR VE GİDER TAHMİNLERİ İLE BUNLARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN HUSUSLARI GÖSTEREN VE USULÜNE UYGUN OLARAK YÜRÜRLÜĞE KONULAN BELGE,

24. Bütçe İlkeleri Nelerdir ? • Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir. • Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir. • Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır. • Bütçelerde gelir ve gider denkliğinin sağlanması esastır. • Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce TBMM veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanamaz. • Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez. • Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tabi tutularak hazırlanır ve uygulanır. • Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. • ...

25. Red ve İade... ESKİSİ YENİSİ BÜTÇE Gelir Gider BÜTÇE Gelir Gider 1.000.- 900.- 100.- 1.000.- - 100.- 900.- 1.000.- 1.000.- 900.- 900.- Red ve İade

26. Bütçe Gelirleri ... Kamu İdaresinin Öz Geliri (Tahsilat)

27. 810 Nolu Bütçe Gelirlerinden Yapılan Red ve İadeler Hesabı Bütçe Gelirleri ... Kamu İdaresinin Öz Geliri (Tahsilat) RED ve İADE Ödenek ile İlişkisi Yok

28. 810 Nolu Bütçe Gelirlerinden Yapılan Red ve İadeler Hesabı Bütçe Gelirleri ... Kamu İdaresinin Öz Geliri (Tahsilat) RED ve İADE Ödenek ile İlişkisi Yok PAYLAR 363 Nolu Kamu İdareleri Payları Hesabı • 5018 /37’nci Md. • Ödenek ile olacak • Bütçe ile ilişkisi var

29. 810 Nolu Bütçe Gelirlerinden Yapılan Red ve İadeler Hesabı Bütçe Gelirleri ... Kamu İdaresinin Öz Geliri (Tahsilat) RED ve İADE Ödenek ile İlişkisi Yok PAYLAR 362 Nolu Hesap Fonlar ve Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat 363 Nolu Kamu İdareleri Payları Hesabı • 5018 /37’nci Md. • Ödenek ile olacak • Bütçe ile ilişkisi var Tahsildar /Sorumlu Sıfatıyla Ödenek ile İlişkisi Yok

30. Çankaya Belediyesi tarafından işyerlerine 20.000.-YTL’lik Çevre Temizlik Vergisi tahakkuku yapılmıştır.

31. Çankaya Belediyesi tarafından bütçe geliri olarak nakden 10.000.- YTL tutarında çevre temizlik vergisi tahsil edilmiştir.

32. Çankaya Belediyesi tarafından işyerlerinden tahsil edilen 10.000.-YTL’lik Çevre Temizlik Vergisinin %20 ‘lik tutarı Ankara Büyükşehir Belediyesine hesabına pay olarak ayrılmıştır.

33. Çankaya Belediyesi tarafından işyerlerinden tahsil edilen 10.000.-YTL’lik Çevre Temizlik Vergisinin %20’si olan 2.000.- YTL Ankara Büyükşehir Belediyesine hesabına gönderilmiştir. .

34. Mükellef (A) tarafından Şişli Belediyesine 3.000.- YTL tutarında emlak vergisi beyannamesi verilmiştir. Belediye hesap işleri müdürlüğü tarafından alınan beyana göre gerekli tahakkuk kaydını yapmıştır..

35. Mükellef (A) tarafından, tahakkuk eden vergisinin ilk taksit tutarı olan 1.500.-YTL ve bu verginin %10’u oranında da kültür varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi amacıyla tahsil edilen 150.-YTL’lik katkı payı da dahil olmak üzere toplam 1.650.-YTL belediye veznesine yatırılmıştır.

36. Üst Yönetici Kimdir ? • Bakanlıklarda Müsteşar, • İl Özel idarelerinde Vali, • Belediyelerde Belediye Başkanı, • Diğer Kamu İdarelerinde en üst yönetici. • Ancak Milli Savunma Bakanlığında Bakan üst Yöneticidir. Diğer kamu idarelerinde en üst yönetici ifadesinden; • Bağlı İdarelerde (ASKİ, EGO gibi ) -Genel Müdür, • Yerel Yönetim Birliklerinde- Birlik Başkanı, üst yönetici gözükmektedir.

37. Üst yöneticilerin sorumluluğu nedir? ÜST YÖNETİCİLER, • Bütçelerininkalkınma planına, kurumun stratejik plan ve performans programına uygun hazırlanması ve uygulanmasından, • Sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,

38. Üst yöneticilerin sorumluluğu nedir? • Kaynakların kayıp ve kötüye kullanılmasının önlenmesinden, • Mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; Mahalli idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

39. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini;- Harcama yetkilileri,- Mali hizmetler birimi ile- İç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.

40. Üst Yöneticilerin Yetkileri Nelerdir ? 1-Gelecek yıla veya yıllara sari işlere onay vermek 2-Harcama yetkilisini belirlemek 3-Şartlı bağış ve yardım için gelir ve ödenek kaydına izin vermek 4-İdari faaliyet raporunu hazırlamak 5-Muhasebe yetkilisini atamak 6-İç denetçiyi atamak 7-Kanunda sayılan para cezalarını vermek 8-Kamu alacaklarının silinmesine karar vermek

41. Harcama Yetkilisi Kimdir ? • Bütçe ile ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi • Ödenek gönderme belgesi ile ödenek verilen merkez dışı birimlerin en üst yöneticisi

42. ÖDENEK HARCAMA YETKİSİNİN SINIRINI GÖSTERİR.

43. Düzenlemeler • Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) (31/12/2005 tarih ve 26040/4.M. sayılı RG) • Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 2) (28 Nisan 2006 tarih ve 26152 sayılı RG) • Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Tebliği (24.02.2006 tarih ve B050MAH074000l/45181 Sayılı)

44. Harcama Yetkilisi Kimdir ? Analitik bütçe sınıflandırmasının üçüncü ve dördüncüdüzeyinde yer alan birimler bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerini, bu birimlerin en üst yöneticileri ise harcama yetkililerini ifade etmektedir.

45. ABS kurumsal

46. 5018 sayılı kanunun 31.maddesindeki benzer hükümler mahalli idarelerin teşkilat kanunlarında da yer almıştır. 5393 sayılı Belediye Kanununun 63.maddesi; Belediye bütçesiyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 46.maddesiİl özel idaresi bütçesiyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisiharcama yetkilisidir. İlçelerde bu yetki kaymakam tarafından kullanılır. 5355 sayılı Mahalli İdareler Birlikleri Kanununun 14’üncü maddesine göre harcama yetkilisi birlik başkanıdır.

47. Soru ? 8.300 nüfuslu (A) Belediyesine; Yazı İşleri Müdürlüğü Fen İşleri Müdürlüğü ve Hesap işleri Müdürlüğü kurumsal ayrımı olmak üzere çeşitli kodlardan ödenek koyduk. Ancak yazı işleri müdürlüğüne bakan bir müdür olmadığı için hesap işleri müdürü yerine harcama yetkilisi olarak görevlendirilebilir mi ?

48. Harcama Yetkilisi Kimdir ? • Bütçelerinin kurumsal sınıflandırmasında harcama birimleri kodlanmakla birlikte, nüfusu 10.000 ve aşağı olan ilçe ve ilk kademe belediyelerinde harcama yetkilisi belediye başkanı olacaktır. • Bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırılmayan kasaba (belde) belediyeleri ve mahalli idare birliklerinde, harcama yetkilisi belediye başkanı ve birlik başkanı olacaktır.

49. Harcama Yetkilisi Kimdir ? • Üst yönetimin giderleri, kurumsal sınıflandırmada özel kalem olarak kodlanan, ancak özel kalem müdürlüğü kadrosu bulunmayan idarelerde “02-Özel Kalem” kurumsal kodundan yapılacak giderlerde harcama yetkilisi il özel idarelerinde vali, belediyelerde belediye başkanı olacaktır. • 2006 yılında teşkilatlanma çalışmaları dolayısıyla bütçelerinde birim düzeyinde kurumsal kodlama yapılması gerektiği halde, birim düzeyinde kurumsal kodlama yapılmamış olan il özel idarelerinde harcama yetkilisi genel sekreter olacaktır.

50. Soru ? 24.540 nüfuslu (Y) Belediyesinde; Mali hizmetler Birimi bulunmaktadır. Ancak bu birimin müdürü muhasebe yetkilisi olmaya karar verdi ve belediye başkanınca da onaylandı. Bu birim için boş kalan harcama yetkililiğine de Belediye Başkanımızca yürütülmesine ait karar birimimize yazılı olarak iletildi. Yapılan işlem mevzuatımız açısından doğrumudur ?