Studimi i zonave funksionale në 5 Qarqe të Vendit

1. Studimi i zonavefunksionalenë 5 QarqetëVendit Prezantim për grupin teknik të reformës adminstrativo-territoriale Lucerne, 16 Dhjetor 2013 Vabona Karakaci/Blendi Bushati

2. Arsyet e studimit • Identifikimi i NJQV-vepartneretërejatëdldp-sëpërfazëne tretë Pyetja e studimit: CilatjanëNjësitëVendore të qëndrueshme dhe me treguestëmirëqeverisjejeqëmundtëshërbejnësimodele performance? • “Ushqim” përdiskutiminaktualtëreformësterritoriale Pyetja e studimit: Cilatjanëzonatfunksionaleaktualishtnë 5 Qarqet e fazëssëtretëtëdldp?

3. Zonatfunksionale (i) Termi ‘zonafunksionale’ i referohetkonceptittënjëhapësireqënukpërcaktohetrrethlinjavepolitike , pormëtepërrrethndërveprimevetëndryshmeqëndodhinnëatëhapësirë. Hapësirakundërveprimet e banorëve ; bashkëpunimetmesenteveqeverisëse ; bashkëpunimetmesenteveekonomikejanëtëdendura e tëshpeshta Paraqitje grafike Administrative Gjeografia Sociale Ekonomia Fizike

4. Zonatfunksionale (ii) • Analizae ndërveprimit, dimensionet kryesore: • Punësimi ( Ku punojnënjerëzit? A kanjënumërtëkonsiderueshëmnjerëzishqëpunojnënëNjësitetjeravendore? A kabiznese me numërtëmadhtëpunësuarishqëtërheqinfuqipunëtorengaNjësitëtjera? ) • Konsumi(Ku blejnënjerëzit ? Ku blejnëmallrapërkonsumtëpërditshëm (p.sh ushqime) dhemallramëjetëgjatë (p.sh veshje, elektroshtëpiake). • Aksesinëshërbime(p.sh Sociale- shëndetësi e arsim; transporti-linjatkryesorepublike e shpeshtësia e tyre; koha e lirë) • Bashkëpunimindërvendor(Analize e bashkëpunimeveaktualedhetëplanfikuarandërmjetnjësivetëqeverisjesvendore- menaxhimi i mbetjeve; ndërmarrjet e ujësjellësit; projektetëzhvillimitekonomiketj.)

5. Zonatfunksionale-punësimi Burime të përdorura : Intervista me përfaqësues të NJQV-ve Diskutime në fokus grupe lokale. Të dhëna nga zyrat e punësimit/tatimeve për punëdhënësit më të mëdhenj. Intervista/diskutime me përfaqësues të biznesit. Diskutime në workshope rajonale.

6. Zonat funksionale-konsumi Burime të përdorura : Intervista me përfaqësues të NJQV-ve Profile ekonomike të zonave e strategji të zhvillimit social e ekonomik Diskutime në fokus grupe lokale Verifikim me komunitetet vendore apo burime të tjera

7. Zonat funksionale-Aksesi në shërbime Burime të përdorura : Intervista me drejtoritë arsimore e të shëndetit publik Intervista me NJQV-të Verifikim me burime të shkruara Kontakte me drejtoritë e shkollave etj. Workshopet rajonale

8. Zonatfunksionale- Bashkëpunimi ndërvendor Burime të përdorura : - Intervista me përfaqësues të NJQV-ve -Intervista me Drejtori të Qarkut -Intervista e të dhëna nga ndërmarrjet e ujësjellësve, bordeve të kullimit - Raporte për bashkëpunimin ndërvendor

9. Zonat Funksionale – dimensione të tjera • Mobiliteti – Linjat kryesore të transportit publik • Mjedisore- Burimet e përbashkëta natyrore • Zhvillimore- Projekte të mëdha publike a private që mund ta ndryshojnë skenarin e tanishëm • Kulturore/tradicionale- Lidhjet mes komuniteteve

10. Metodologjia e procesi – hapatkryesore (i) • Desk Work.Rishikim i dokumenteve ekzistues si strategji, profileve te NJQV-ve , Qarqeve etj. Mbledhje të dhënash nga drejtoritë arsimore, të shëndetit etj, rreth vendndodhjes së shërbimeve kryesore, linjat e transportit rrugor, ndërmarrjet e ujësjellësit, tregjeve, punësimit e të bizneseve etj. • Produkt kryesor: Markimi i parë i zonave funksionale me një përshkrim të shkurtër – propozim me argumentimin përkatës • Mjete mbështetese: Udhëzuespërpunënfillestaredhedokumentekryesorenënivelrajonal e vendor, ndër-vendor.

11. Metodologjia e procesi – hapatkryesore (ii) • Mbledhje informacioni për indikatorët bazë të qeverisjes për rreth 45 Njesi Vendore në Qarqet Diber , Kukës, Durrës, ShkodërdheLezhë. Mbledhje informacioni me pyetesore te hapur për qëllimin e zonave funksionale. • Produkt kryesor: Pyetësorët e plotësuar për të dyja fushat në NJQV-të përkatëse, informacion i dorëzuar elektronikisht për çdo NJQV. • Mjete mbeshtetese: Pyetësorët e përgatitur

12. Metodologjia e procesi – hapatkryesore (iii) • Përgatitja dhe mbajtja e workshopeve për çdo zonë funksionale të propozuar me persona kyç përfaqësues të zonës për përcaktimin e ndërveprimeve . • Produkt kryesor: Markimi i dytë i zonave funksionale me një përshkrim të shkurtër – propozim me argumentiminpërkatës. • Përgatitja dhe mbajtja e workshopeve rajonale për çdo Qark me persona kyç përfaqësues të zonës për përcaktimin e ndërveprimeve , nga 1 për Qark. • Produkt kryesor Markimi i tretë dhe final i zonave funksionale me një përshkrim të shkurtër – propozim me racionalen përkatëse. • Mjete mbeshtetese: Udhëzuesi për përgatitjen e workshopeve

13. Metodologjia e procesi – hapatkryesore (iv) • Përgatitja e përmbledhjeve për çdo zonë funksionale me hartat dhe përshkrimet përkatëse. • Produkt kryesor: Raporti final përmbledhës i punës së kryer me të dhënat përkatëse • Mjete mbështetese: Formati i raportit

14. Modeli koncentrik • Zona funksionale të “udhëhequra nga rrethet” në rrethet e qarqet më të varfra e të izoluara. • Një “qendër graviteti”, që është zakonisht qyteti/bashkia qendër rrethi. • Zona funksionale intensive në zonën përreth qendrës – duke humbur intensitetin e lidhjes në njësitë larg qendrës. • Nuk ka qendra të tjera të rëndësishme. • Implikimi për reformën: Njësi me territor e popullsi të madhe. Për tu zgjidhur cështja e njësive periferike me dendësi të vogël popullsie

15. Modeli koncentrik

16. Modeli policentrik • Një qendër e madhe rajonale që ushtron ndikim në të gjithë rrethin e qarkun • Edhe qendra më të vogla “satelite”që shërbejnë si qendra për zonat përreth edhe jashtë NJQV-së së tyre • Ndërveprimi mes zonave është më i dendur • Zonat mbivendosen me njëra-tjetrën • Implikimi për reformën: Ka disa zgjidhje. Studimi mund të shërbejë edhe për influencim politikash, p.sh zgjedhje e modelit të zhvillimit dhe fokusimit të burimeve.

17. Modeli ndërkufitar • Zona ndërkufitare – Ku kufinjtë janë kombëtare, rajonalë apo të rretheve. • Mbivendosje me modelin e 1 apo te dytë. • Të udhëhequra nga tradita apo realitetet ekonomike. • Varen edhe nga skenarët e zhvillimit • Implikimi për reformën: Ka disa zgjidhje. Studimi mund të shërbejë edhe për influencim politikash, p.sh zgjedhje e modelit të zhvillimit dhe fokusimit të burimeve.

18. Zonat funksionale ne raport me propozimet te mundshme per Njesi te reja

19. Shmebuj modeli koncentrik – cross border

20. Examples Policentric– Durres – Shkoder

21. Examples Kukes– Lezhe

22. Rezultate kyesore- nëse aplikohet në reformë

23. Tregues financiarë – shembull Lezhë

24. Tregues financiarë – shembull Lezhë

25. Tregues financiarë – shembullDibër

26. Zona funksionale Diber

27. Avantazhet • Bazohetnëndërveprimetrealenë dinamikat sociale e ekonomike, mobilitetin e qeverisjen. • ështënjëqasjederidiku bottom-up (poshtë-lart) e merrparasyshrealitetetvendore. • Konsolidonpraktikaekzistuese bashkëpunimi. • Çon natyrshëm në rekomadime për intensifikimin e bashkëpunimit ndërvendor apo edhe për shkrirjen “natyrale” mesNjësive Vendore.

28. Kufizimet e studimit • Studimi është kryesisht mbi të dhëna cilësore, intervista, workshope, takime. • Nisje nga kufinjte ekzistues te Qarqeve , por pa u kufizuar nga kjo ne rezultate. • PamundësipërtëvizituartëgjithaNjësitë e QeverisjesVendore. • Mbështetje me tëdhënaobjektivepërrezultatet e studimitnukështëparaparënëfillimtëtij, porvetëmnënjëfazëtëmëvonshmepërzonatfunksionaletë validuara ne rast te nje replikimi te mundshem pertej synimeve fillestare te studimit. • Njëpjesë e NJQV mundtëmbesintëpakualifikuarabrendazonavefunksionale e përrrjedhojëtëpatrajtuarapërzgjidhje.

29. Zonatfunksionale- si input përreformënterritoriale (i) • Analiza e modelevetëlëvizjessëpopullsisë: (punësim, konsum, shërbime; kohë e lirë) • Analiza e bashkëpunimevendërvendore • Përcaktimi i qendravegravitacionale • Markimi i hartavetëzonave funksionale • Hartat me kufinjtë e ripotencialëtëNjësiveVendore- bazëdiskutimipërreformënterritoriale • Konsolidim me tëdhënamëtëdetajuarastatistikoredhe “luajtje”meskenaretendryshme

30. Zonat funksionale- si input për reformën territoriale(ii) • Eshtë përgatitur një metodologji me hapat respektive të mbledhjes të të dhënave dhe pyetësorët përkatës. • Një raport përfundimtar – si një bazë e mirë për të vazhduar diskutimin e reformës në të 5 qarqet (Veri dhe Durrës) do të përgatitet shumë shpejt. • Mësime të nxjerra nga procesi në lidhje me të dhënat e burimet e tyre.

31. Zonatfunksionale- si input përreformën territoriale (iii) Për ta replikuar këtë proces në nivel kombëtar: • Standardizimi i bazave të të dhënave • Kuantifikim i metodologjisë • Shtimi i treguesve të tjerë për një panoramë të plotë të zonave funksionale si Njësi të reja • Udhëheqje dhe monitorim i procesit në nivel kombëtar • Zbatim në nivel vendor e rajonal.

32. Hapa të tjerë (ii) • Prezantimi i gjetjeve e validim në dy nivele: - Grupi i ekspertëve - Paraqitje për partnerët lokalë e rajonalë, udhëtimi studimor në Zvicër. • Finalizimi i raportit

33. Hapa të tjere (i) • Të dhëna të tjera për tumbledhur: • Eficiencae shërbimeve në zonatfunksionale: : Indikatorë për tumbledhur përfshijnë: tregues financiarë (të ardhura; shpenzime; investime/frymë); administrative (burime njerëzore) dhebenchmarking i këtyre treguesve në nivelrajonal; aksesi në shërbime (p.sh aksesime rrugë për në qendrën e Zonës Funksionale) • Kohezioni social : Lidhjettradicionale e kulturoremeskomunitetit në një zonë. • Ekonomia e zhvillimi: Nivelete papunësisë e të varfërisë • Përgatitja e një udhëzuesi të plotë për zbatimin e metodologjisë në nivel kombëtar.