Momenten in het leven

1. Momenten in het leven Hermus Notaris Bibliotheek Dommeldal 20 januari 2011

2. www.notarissonenbreugel.nl

3. Hermus Notaris • Momenten in het leven…… • Niets is veranderlijker dan de mens ….. • Op sommige gebeurtenissen verheugt u zich … • Andere kunnen u pijnlijk raken…. • Dit verhaal gaat over de dood – maar ook over het leven! - en de kunst is: • Verstand en gevoel in evenwicht brengen! • We gaan het dus hebben over estateplanning: het goede gevoel. www.notarissonenbreugel.nl

4. Hermus Notaris • Splinternieuw is: Het levenstestament! • Leven en testament! Dat is een tegenspraak eigenlijk. Het gaat om de periode tijdens leven. • Nieuw product van Notarissen die toegelaten zijn tot de vereniging van Estateplanners in het notariaat (EPN).

5. Hermus Notaris • Testament: werkt na overlijden: nalatenschap • Levenstestament: werkt bij leven! Verzoeken, geboden wensen die moeten werken als de persoon (tijdelijk) zijn wil niet meer kan verklaren. Het bevat veel volmachten op gebied van: Vermogen: schenken (of juist niet) , huis verkopen; Medisch: een verzoek dat niet is vastgelegd, daar is arts niet aan gebonden.

6. Het levenstestament • Als er momenten komen dat u achteruitsukkelt; • Als ik straks zelf niet meer kan beslissen … op vermogensrechtelijk of medisch gebied ….. • Laat dan uw vermogen beheren door een vertrouwenspersoon (algehele volmacht) – dan is geen bewind via Kantonrechter nodig: vb. Huis verkopen; geld opnemen bij bank; schenkingsplan voltooien. Hypotheek geven. Vermogensoverheveling. Dat geeft rust. • Maar ook: geneeskundige behandelingen

7. Het levenstestament • Het levenstestament kan ook een wens aan de kantonrechter inhouden om toch een bewindvoerder te benoemen. • De bewindvoerder mag de bevoegdheid (samen met de Kantonrechter) worden gegeven de woning te verkopen, de inboedel aan de toekomstige erfgenamen af te geven en schenkingen te doen (het is een wens). Ook uitkeren van erfdelen zou wenselijk kunnen zijn. • Leg dat tijdig vast bij de EPN-notaris! • Dat maakt het de bewindvoerder en kantonrechter makkelijker.

8. Levenstestament • Waarom bij de EPN-notaris? • Een notariële akte heeft bewijskracht: het bewijst de wilsbekwaamheid op het moment van het ondertekenen daarvan. De notariële volmacht! • De vereniging EPN heeft het product ontwikkeld. • In Engeland noemen ze dat een “living will”: u houdt grip op uw zaken en leven op het moment waarop u uw wil (tijdelijk) niet meer kunt verklaren.

9. Het levenstestament Op medisch gebied: er zijn brochures van: • Nederlandse Vereniging voor een vrijwillig levenseinde (“keuze rond het levenseinde”) • Stichting vrijwillig leven • Stichting Bevordering Schriftelijke Levensverklaring Cura Vera • Trimbos Instituut • Stichting Witte Kruis Centrale Registratie Persoonsgegevens • Maia Stichting • Stichting De Einder • Stichting Zorgverklaring

10. Levenstestament • Advies: overleg ieder 2 a 3 jaren met arts en vertrouwenspersoon Als …. Als …. Als (Things happen!!) • Als ik kom te verkeren in een toestand van uitzichtloos lijden; • Als er geen redelijk uitzicht is op terugkeer naar een voor mij waardige levensstaat • Als verdere ontluistering is voorzien En ik niet meer zelf kan beslissen …..

11. Levenstestament • Dan verbied ik hierbij mijn behandelend arts alle verdere medische behandeling (met uitzondering van palliatieve bestrijding van ongemakken: pijn, jeuk, benauwdheid en onrust). • Onder de weigering hoort ook: levensverlengende behandeling, zoals reanimatie, kunstmatige toediening van vocht en voeding. • Wanneer: toestand ernstige dementie of onontkoombaar coma.

12. Levenstestament • Bijzondere clausule: voltooid leven • Stel: zonder behandeling zou de dood volgen; met behandeling is er kans op herstel tot waardige levensstaat: • Toch weigering van behandeling om rustig te kunnen sterven. • (wel bestrijding ongemakken).

13. Levenstestament • Nog verder gaat: Euthanasieverzoek • Uitzichtloos lijden – geen redelijk uitzicht op een waardige levensstaat – verdergaande ontluistering is voorzien: • Dan: verzoek aan arts om middelen toe te dienen of te verstrekken om leven te beëindigen (en combinatie met clausule weigering verdere medische behandeling). • Er wordt ook een gevolmachtigde en toezichthouder aangewezen.

14. Levenstestament • Gevolmachtigde krijgt bevoegdheid om de belangen op medisch gebied volledig te behandelen; • En die brengt dat onder de aandacht van de arts. • De gevolmachtigde wordt gevraagd om de wil desnoods juridisch af te dwingen. • De gevolmachtigde zowel over vermogen als over medische zaken moet goed administreren (van alle handelingen die hij namens volmachtgever verricht). • Verantwoording afleggen aan (zo mogelijk volmachtgever), een aangewezen toezichthouder en erfgenamen.

15. Levenstestament • Belang: • Beperken medische behandeling (bindend voor arts) en vermogen (volmacht is bindend voor ieder); wilsbekwaam bij akte! • Verzoeken: aan rechter en arts (zijn hieraan niet gebonden (geen recht op levensbeëindiging) – maar zonder levenstestament: geen invloed! • Gevolmachtigde: vertrouwenspersoon legt verantwoording af

16. Levenstestament • Bijzondere wensen – aanwijzen verzorger huisdieren; • Vernietigen correspondentie en of foto’s; • Wens: lichaam beschikbaar stellen aan wetenschap; • Melden of er een donorcodicil is • Centrale Registratie komt er nog (EPN of KNB).

17. Hermus Notaris • Estateplanning! • Veel info op de internetsite: www.notarissonenbreugel.nl • www.hermusnotaris.nl • (actualiteiten, publicaties, lezingencyclus, powerpointpresentaties): een kijkje op de website: ---------------

18. Hermus Notaris.nl

19. Wat is Estate Planning? • ofwel: financiële stervensbegeleiding…. • Estate Planning (Nalatenschapsplanning) is het gestructureerd laten overgaan van vermogen naar de volgende generatie(s) • Tijdens leven: schenkingen (op papier) – rente betalen 6% • Na uw overlijden door erfopvolging.

20. Hermus Notaris • Een korte terugblik: • Tot 1923 had de langstlevende geen rechten! • Daarna een kindsdeel (in Brabant: 1/10 !) • Vanaf 1957 de langstlevende echtgenote is handelingsbekwaam; daarvoor was ze: gelijk een dier. • Het erfrecht is spannend: je kunt afrekenen – elkaar een kool stoven!

21. Hermus Notaris • Bij overlijden kwam je vroeger (tot 2003) in een onverdeelde boedel en op reis .. leer je je vrienden kennen! • Een oplossing was het testament op de langstlevende – de ouderlijke boedelverdeling (Prof mr E.A.A. Luijten: 1958) • Die basis staat na 50 jaar in de wet: 2003. Dat noemen we dan ook: de wettelijke verdeling! Een parel in het erfrecht maar…

22. Nieuw (fiscaal) erfrecht in het kort sinds 2003) • De langslevende krijgt alles, maar het is een politiek compromis!! • Het nieuwe erfrecht is namelijk Beperkt Houdbaar! • Bij hertrouwen: moet de langstlevende goederen inleveren! • Kinderen: krijgen vordering in geld, die hoeft niet direct uitgekeerd te worden: een tegoedbon – daarover moet erfbelasting worden betaald!

23. Hermus Notaris • Vragen vooraf: • Schoonzoon Joop: “mag de langstlevende alles opmaken?” Ja dat mag! • “Kun je een kind onterven?” Ja dat mag: dus hou de ouders te vriend! • Er is zelfs een Monica Llewynsky-clausule! Jonge vlam beschermen ten koste van de kinderen! Dus kinderen: haal die vlam met egaars binnen! – ze is soms jonger!

24. Nieuw: Wet Schenk- en erfbelasting 2010 • Wat kan persé niet meer sinds 1-1-2010? (Kort) • -Bovenmatige rente in testamenten: de bovenmatigheid boven 6% samengesteld wordt (fictief) belast bij overlijden van de langstlevende. • -Overdracht onder voorbehouden vruchtgebruik of gesplitste aankoop (waardestijging tot overlijden wordt dus belast). Bestaande situaties worden niet ontzien. • - Koop met uitgestelde levering (waardestijging tot overlijden wordt dus belast); maar nu niet meer mogelijk dus. • -Ik opa-testamenten (worden voor het overmatige belast bij overlijden kind) • -Renteloze geldlening (wordt gezien als schenking van rente van dag tot dag).

25. Het einde van een klassieker? • Is het zinvol de woning aan kinderen over te dragen? • Zich arm maken in verband met de Bejaardenoorden speelt niet meer - geen vermogenstoets meer. • Overdrachtsbelasting maakt transaktie te duur. • Geen aftrek hypotheekrente bij ouders meer: Box 3 • Woning ook voor deel kinderen naar Box 3 • Sinds 1 januari 2010: waardeaangroei belast!

26. Het einde van een klassieker?Antwoord: het kan nog heel goed bij (woon)boerderijen: deel koopsom kwijtschelden en overdrachtsbelasting verrekenen: huis overdragen aan een kind dat in ouderlijke huis gaat wonen. In andere gevallen: oppassen!!!!

27. Testament

28. Hermus Notaris • Een recente doorbraak in testamentenland: 1 maart 2010: uitzending Tros Radar – probleem: Erfbelasting betalen over een kindsdeel dat niet opeisbaar is (tegoedbon) wordt als onrechtvaardig ervaren: De oplossing uit het Romeinse Recht: De tweetrapsmaking! Dat houdt in: De echtgeno(o)t(e) wordt enig erfgenaam (onder ontbindende voorwaarde); De kinderen worden: verwachter (vol verwachting ….

29. de nieuwe tarieven 2010

30. Hermus Notaris een voorbeeld • Stel: Algehele gemeenschap van goederen: Waarde: 400.000. Er is een echtgenote en 2 kinderen. Vererving volgens de wet: Nalatenschap is de helft van € 400.000: € 200.000 Een kindsdeel zou dan zijn: € 66.000. (1/3 van 200.000) De belasting daarover is: 66.000-19.000 (vrij) = verkrijging: € 47.000 maal tarief: 10% is: € 4700 maal twee kinderen: Erfbelasting: € 9400 Dat is jammer. En later nog eens heffen over: 400-66-66=268

31. De Wettelijke verdeling 200 200 m (73) v (77) 66 44 43 66 66

32. Hermus Notaris • Bij het tweede overlijden wordt geheven over: 400-66-66=268. Dat is per kindsdeel: 134 Vrijgesteld is: 19 Heffen over: 115 (maal 10% tarief) Dat kost: € 11500. Maal 2 kinderen is: € 23000 erfbelasting. Totaal: na 2 overlijdens: 9400 + 23000=€ 32400 aan erfbelasting!

33. Hermus Notaris • Bij de wettelijke regeling: de wettelijke verdeling wordt dus verschuldigd: • Bij eerste overlijden: € 9400 • Bij tweede overlijden: € 23000 • Totaal is dat: € 32400 aan erfbelasting.

34. Hermus Notaris • Als al het geld in het huis, de stenen, zit dan is een belasting van € 9400 lastig: • Dus: Lenen bij bank of: huis verkopen cq rentedragend uitstel van betaling aanvragen. • De betere oplossing: de tweetrapsmaking (modern!) • Kinderen krijgen geen tegoedbon maar een verwachtingsrecht (ze zijn in de ijskast gezet en erven even niet dus geen tegoedbon). Als je niets krijgt, geen belasting! Dat maakt het verschil!

35. De Tweetrapsmaking 200 200 m (73) v (77) 200 44 43 0 0

36. De Tweetrapsmaking 200 200 m (73) v (77) 44 43

37. Hermus Notaris • Maar wat dan met die langstlevende? • Die krijgt alles! • Is dat dan niet extra duur? Nee er is een vrijstelling (2011) van € 603.600,00 • De vrijstelling wordt optimaal benut. • Kan ook bij samenlevers en mantelzorgers! (memo: mantelzorgcompliment en samenlevingscontract levert geld op!!)

38. Hermus Notaris • Maar hoe moet het dan later? • Zonder maatregelen: dan komt alles in een keer vrij. De kinderen krijgen ieder de helft van de langstlevende. Dat is dus ieder € 200.000 en dat is duur: want tarief (2011): • Tot 118.000: 10% - daarboven 20 %. • Dat gaat kosten: 118: 10% is € 11800 schijf 1 erfbelasting plus: schijf 2: 20% • over: 200-19(vrij) -118= 63 maal 20% is: € 12600: Totaal per kind: € 24400 belasting. Dat is dus: € 48800.

39. Hermus Notaris • Dus: erfbelasting”: (in dit voorbeeld) • Wettelijke verdeling: 32400 • Onterven kinderen: 48400 • Tweetrapsmaking: ??????

40. Hermus Notaris De tweetrapsmaking leidt tot: • Spreiding! We zeggen: de langstlevende moet de erfenis van de eerststervende alsnog afgeven bij zijn/haar overlijden! • Dan krijgen de kinderen alsnog – als verwachter- van de eerststervende. Maar de verkrijging is dus uitgesteld. • Namelijk: 200 (achteraf) van vader en • 200 van moeder – spreiding is fiscaal voordelig

41. Hermus Notaris • Dus: bij een tweetrapsmaking: • 200 komt van moeder en 200 komt alsnog van vader. • Dat is 2 maal 100 van vader en 2 maal 100 van moeder (in plaats van 2 maal 200 van moeder) • en dat kost: 100-19=81 maal 10%: • Dat is € 8100: maal 4 is: totaal € 32.400. Met andere woorden: we doen alsof er 4 kinderen zijn! Maar het zijn er maar 2!!

42. Hermus Notaris • Waarom maken we dus de tweetrapsmaking? • Geen spaargeld naar de belasting! Soms is het wat duurder (afhankelijk van de kindsdelen en tarieven) – verklaring: de erfporties zijn iets groter bij het eerste overlijden. Oplossing: DOEN: belastingvrije legaten aan kleinkinderen: 19.000 (soms in Brabant wel 10 maal!) en van opa, en van oma!!! Zo verdampt er € 380.000 bij grote families.

43. Hermus Notaris • Nog iets over onterven: • Kun je de langstlevende onterven?” Ja dat kan maar ze heeft dan recht op een verzorgingsvruchtgebruik. Daarvoor moeten we naar de kantonrechter. Dat onterven van kinderen en langstlevende kan ook heel doordacht zijn: belastingbesparing!

44. Hermus Notaris • Nog iets over dat onterven: • “Kunnen de kinderen iets tegen een onterving doen?” – ze zijn uitgeboedeld! Ze zitten niet meer aan tafel!! Jawel: ze hebben een legitieme portie (een enveloppe in geld – half gevuld) af te halen na het overlijden van de laatste. Ze worden schuldeiser. De ouders hebben weer een tegenzet: het boedelbakartikel: de caravan in Epe, het aquarium van 3 bij 1 meter: naar de lastige zoon.

45. Hermus Notaris Waarom zou u een testament maken? 1. Frits Bom clausule: om een lastige schoonzoon buiten te houden – de uitsluitingsclausule 2. De erfdelen aanpassen – kinderen of echtgenoot (ten dele) onterven, uit fiscaal oogpunt 3. Een legaatje extra om: de vrijstellingen maximaal te benutten – per kleinkind: € 19.114: DOEN!!! • om in de eerste ronde helemaal niets te hoeven betalen (tweetrapsmaking). • De meertrapsmaking om doorvererving via de bloedlijn te garanderen of

46. Hermus Notaris

47. Hermus Notaris Berichten uit de samenleving: “Is het voor een jonge verpleger interessant om met eenrijke weduwe te trouwen?” • Jawel: door boedelmenging trouwen in gemeenschap van goederen wordt het vermogen voor de helft belastingvrij toegedeeld aan de ander! • Soms kunt u het beste Huwelijkse voorwaarden opheffen – spreiding van erfrechtelijke verkrijgingen.

48. Estateplanning: “Voor elck wat wils” Vraag naar onze producten voor belastingbesparing! In vogelvlucht:

49. - Testament met ventielconstructie • Als er voldoende geld is om erfbelasting te betalen:betaal dat dan en verdien het terug: • Door erfdelen te laten oprenten: ontstaat grotere aftrekpost in vermogen van langstlevende dus minder successierecht bij tweede overlijden (oudere echtparen) • Geen inkomstenbelasting over vordering en rente • Erfdeel renteloos: minder successierecht bij eerste overlijden (jongere echtparen) • Aanvullen met papieren schenking: zoveel mogelijk schuld aan kinderen: altijd goed.

50. Hermus Notaris Son • Is er nog een alternatief? • Jawel: het vruchtgebruik testament • Ook kunnen we dat alles combineren in een zogenaamd flexibel testament. • Een alternatief daarvoor is het vermogende particulierentestament.