Poemas da natureza O TEMPO

1. Uxío Novoneyra Poemas da natureza O TEMPO

2. REBOLEGAN as cereixas Su a Rubial. Corre o vento na erba de gadañar. Canta a cousa que non canta canta a chicharra na erba canta a erba na gadaña. / ABANICA a labrandeira no beirón da presa. A auga non pasa. Corre brilla espella. / CHAMA a sombra. Xa non se óin os chíos dos paxariños tan d’acotío sonan.

3. O centeo correndo ó vento i eu quedo n’eso que un non nembra nin esquece de tan lene e fondo que chega.

4. ESTÁ o aire enfexo n’algo que eu non vexo. Os paxaros os prados os eidos calados... ENFEXO: entregado por completo.

5. VEO o tempo morno do Outono Os días son tardes longas O aire é unha cousa... Todo ten ise xeito: os tesos os camiños que se van no serán do val os soutos alumados d’ouro eu quedo ollando ó mofo...

6. SOUTO sin folla! Cerdeiras roxas e bidueiras marelas! / DÍAS breves en que ún está sempre nunha cousa! As bouzas verdes fóronse pondo marelas e roxas as bouzas roxas pardecen cas choivas. O ventosolo no souto do outo outono.

7. PASA o sol lene sobor do souto quedo que afonda na morte longa como se il non fora o Pai Sol. Recenden as derradeiras froitas refeitas. Calan as aves que quedan. Na tarde todo quere ser o aire... Cain as follas dando voltas e fican todas ó pe da árbore.

8. CEMBAS d’arandeiras! Argana da Pena Branca baixo das matas d’abraira entr’as pestanas da pena! Ven dos castiñeiros un ventiño pequeno abalala...

9. INORDE a fatos pra León nebras de verlo de ovella cardiadas brancas e mestas. Ollándoas altas traspor riba das taras marelas ún soña nas lonxes terras... NEBRAS DE VERLO DE OVELLA: nubes en forma de guedellas de ovella. Cirrocúmulos.

10. O ruxir do carrozo o ceo do fondo do pozo. Todo sabe e deixa ver que vai chover. Eu sein o que oio no souto soio e non sein o que sein.

11. CHOVE pra que eu soñe...

12. CHOVE non sein desd’onde nin pra onde... No quedo da tarde ollo longo nembrando choivas d’antes.

13. BARBAÑA barbaña... Qué noite de lobos! Oulan os cais nas airas. Anda a nebra baixa polos caborcos do souto e polas bouzas da braña.

14. BARBAÑA: chovisca, chuvia miúda.

15. CHOVE nas veigas sin que se oia. Unha tras outra cain as follas dando voltas. Ollando a serra calada ún agarda unha cousa queda e lonxana.

16. CHOVE xunto e miudo... Como siga unhos días iste tempo vai dar gusto ver cubertas de mofo as penas as paredes vellas as ourelas dos ríos i as presas as estoldas dos muíños os teitos os castiñeiros xa sin folla i as árbores todas.

17. NACEN as tollemerendas polos campazos i os chaos na Cemba da Remesqueda no Souto de San Romao. Cai a choiva que dá sono no quedo serán dos prados i eu cravo enviso os meus ollos sin ver o que estoun ollando...

18. ESTO sí é chover e ventare! Que noite pra mariñeiros e camiñantes! Metidiño na camiña tapadiño hastr’as orellas sinto zapicar as beiras entr’o vento que axubría...

19. BEIRAS: auga que cae dos beirados das cubertas.

20. “Chove • na casa do probe” • CHOVE no monte e nas viñas • Envolca a auga en regueiras • e ailí onde cain as beiras • baila muiñeiras miudiñas...

21. 1 CAI a chuvia soñando cai o espacio engaiolado. 2 CHOVE e sólo o quedo se move. Enviso n’algo que non deixo teño su beirado da cabana o xeito calado do val na follata de freixo o rebolo i as herbas cargadas de pingoadas.

22. CHOVE pausiño pras sombras chove pra baixo e pra riba. O aire do sono en sono a auga pinga que pinga... Ven a noite polos eidos... Vaise a tarde que nin xeme decindo adeus con un xeito que non sein nin se me esquece.

23. CHOVE maina e calada. Veinse os fíus da auga contra as bandas das penas... En soutos e devesas as pingoadas esbaran e baixan petando de folla en folla. Por veces co vento a ruxidoira medra i esvece en ondas que ún alonga...

24. PINGOADAS: pingas de auga.

25. LOAIRAS de sol! ventaladas d’aire e razadas d’auga! / DENDE nino pequeno voun ver sempre o ríu que ameteu que me fai ise aceno que sein eu. LOAIRAS: lampos errantes de sol ou lúa, con vento e nubes espalladas.

26. RAZADAS: golpes de vento, choiva ou sol.

27. TRONOU ventou e choveo. Bicouse a terra co ceo. A noite que onte caiu sólo foi pra quen a oíu. Ameteu o río ameteron as fontes i os fontegallos dos montes. Naz a auga a goforón. Regan os prados a cachón. Dinde nino pequeno vou ver sempre o río que ameteu que me fai ise aceno que sein eu.

28. AMETEU: medrou de caudal.

29. OLLO o ceo mouro cun medo antergo. Torna a abella ó trobo a anduriña cingue o voo. Van a nebras do trono nun son agoreiro.

30. ANDA o vento ceibe polos eidos con tódalas áas soltas brúa nos castiñeiros ripa as lousas dos teitos i escachafoula nas portas. ESCACHAFOULA: fai un gran ruído.

31. TARAS altas campas onde o sol non pasa esvece na hora alta! / MONTES do Leste ó sol que esvece! Mofo que eu ollo no souto solo cando ún quere a cousa máis lene! SOL QUE ESVECE: que esvaece, desaparece.

32. QUE é a coor do ucedo? (Van os tesos pro Inverno). É a serra que ó ceo se enleva? É o ceo que baixa? É a nebra ou a brétema da ollada? Non sein qué agarda a terra qué agarda a alma. Eu ben sein que é certa a seguranza. Eu non sein se é certa a seguranza. Mais eilí onde o ollar vai e ven un xeito hai algo certo. Ben o soupo de nino o ollar pirmeiro. E inda ha volver teimar a teima. Por onde me veo esta certeza heina volver perder e volver éla.

33. NEBRAS LONGAS altas fiañas nin quedas nin pasan tirando das cousas non contadas que así me paran... NEBRA: néboa: nubes baixas (estratos) BRÉTEMA: néboa lixeira

34. ZOA o vento e relumbra polas uces. Sai o sol e súmese nas nebras. Polos montes baixan e ruben sombras longas esgadas e negras... / PASAN as nebras porriba da braña e polo monte o sol a manchas- Eu debruzado na presa enviso nela. Pasan as nebras por baixo da auga...

35. PASAN pasan as nebras... Eu sinto que me deixan e me levan.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Esta door que agarda só que a acendan! Ise algo meu que en todo se me queda!

36. AGROS restrellas bouzas taros das penas ucedos da serra pecha cando pasan as nebras i o inverno negrea! / EU i o meu silencio volto pros tesos mouros no día nubro ouvindo sólo os corvos i o vento do Inverno no souto núo.

37. PANOS brancos esfiañados da nebra ouveando polos vales polos soutos i as devesas marelas en busca dun cavorco ou dunha valiña outa que os acolla i os faga acougar! Fiañas de nebra rubindo e baixando á gaiola do aire polas serras érmedas e polos soutos despidos do Nadal!

38. FOLLA presa das rebolas! Inverno das bouzas! / SOUTO dos corvos! Pestanas d’argana! Garolos do mofo! Tearaña das canas! / UCEDO pecho! Sombra dos tesos ó sol do Inverno!

39. O ceo o ucedo os penedos co cellodoInverno.

40. MAÑÁNSdexeada! Espertar co día á ventan encollerse na cama achegar a roupa á cara i ouvir andar tropeando pola casa. Canta a vaca cas astas na escada. Canta o galo pandeando o corpo i o canto.

41. XEA Fai un frío que queima. Pouco a pouco érguese a terra en trempos. O tourón os trousosos carambelos! Cruza un lobo.... Roxe a folla nos carreiros aló no fondo dos cousos.

42. TREMPOS: bloques de terra, neve ou auga xeados. Bloques soltos de lazo.

43. TOURÓN: chan endurecido polas grandes xeadas.

44. TROUSOS: neveiros, pilas de neve. Restos de neve que quedan nos tesos.

45. CARAMBELOS: CARAMBOS, auga conxelada penduradas das beiras das pedras e cubertas.

46. AUGA XEADA no camiño.

47. TERRAS abesedas do Val d’Asnela i Os Pradairos por Fonte Preta arriba! Pasa o sol por elas escazurrado ouveando polas penas... Terras do lazdend’o outo Nadal ó Entroido! Os trousos polas ladeiras i os carambelos nos teitos. Terras xabreiras de Parada e Sant’Eufemia! Xeadas brancas e negras! Castiñeiros do Estreito! Prados da Veiga do Couso! Hortigois charouveas meldrascos cardios i acedas!

48. LAZ: lama con xeo.

49. XABREIRO: terreo frío e pouco soleado.

50. carambelos