Innovatiebeleid Dany Jacobs, 27 november 2012

1. InnovatiebeleidDany Jacobs, 27 november 2012

2. Inleiding, definities, principes • Belangrijkste periodes • Creatief innovatiebeleid sensu strictu?

3. Definities • Innovatie = iets nieuw dat gerealiseerd wordt, (hopelijk) met een toegevoegde waarde • Innovatiebeleid = economisch beleid gericht op het stimuleren van innovatie • Verwante beleidsterreinen • R&D-beleid • Wetenschapsbeleid • Onderwijs, bijv. stimuleren van ondernemerschap, bèta-techniek • Overheidsaankopen • Industriebeleid • Regionaal beleid • Milieubeleid • Clusterbeleid • Mededingingsbeleid • Stimuleren van buitenlandse investeringen • Stimulering van de export • Cultuur & economie

4. Legitimatie van publiek innovatiebeleid fundamenteel onderzoek ‘precompetitief’ definitiekwesties enkel steun voor niet succesvolle innovatie? toegepast onderzoek publiek privaat product- ontwikkeling

5. nieuw fundamenteel onderzoek? new basic research? new basic research? stylistische innovaties line extensions belevenis-innovatie heroriëntatie richting nieuwe groei-kansen platform- innovatie transactie- innovatie product differentiation product- differentiatie standardisatie dominant design radicale innovatie proces- innovaties toepassings-innovatie groeimarkt rijpe markt neergang

6. Generiek beleid generieke R&D-stimulering generiek technologiebeleid stimuleren van (R&D-) samenwerking Specifiek beleid bepaalde sectoren ondersteunen (defensief of offensief) specifieke cluster- programma’s specifieke technologieën en technologische instituten stimuleren grote programma’s overheidsaankopen aanpak van maatschappelijke problemen

7. convergentie en divergentie bij internationale concurrentie CONVERGENTIE EFFICIENCY (PROCES) MACRO-ECONOMISCH BELEID INVESTERINGSKLIMAAT TECHNOLOGIE-RACE, BEST PRACTICE GENERIEK LANDEN REGIO'S WERELD- MARKT serendipiteit, leren van de besten, ‘absorptievermogen’ MESO-BELEID KEUZES W&T-BELEID, ONDERWIJS KENNISINFRASTRUCTUUR INNOVATIE-STRATEGIEËN SPECIFIEK DIVERGENTIE SPECIALISATIE DIFFERENTIATIE (PRODUCT) CLUSTERS ‘backing winners’, strategisch differeniëren SECTOREN ONDERNEMINGEN

8. Belangrijkste periodes • Wederopbouw en expansie (1945-1963) • Herstructurering en defensief beleid, backing losers? (1963-1983) • Generiek technologiebeleid, picking winners (1979-2004) • Backing winners (2004…)?

9. Lange tijd eerder discussie over het ontwikkelen van nieuwe technologieën (‘picking winners’) dan versterken van nationale sterktes (‘backing winners’)Laatste in strategisch management nochtans heel normaal Leve de toekomst, weg met het verleden

10. te veel ‘me too’ in innovatie- dan wel technologiebeleid het is beter zich te op nationale sterktes clusterspecialisaties relatie met andere ‘diamantfactoren’ Porter 1990 uitdagend en dynamiserend, niet defensief-beschermend innovatiebeleid

11. % Totale NL export top 10 Nederlandse industriële en agrarische exportproducten 1991 % Wereldexport sector cluster 1. Snijbloemen 64,06 1,56 pers.zak. 2. Planten, Bollen 56,52 1,50 pers.zak. 3. Cacao-poeder 49,90 0,10 voeding 4. Vogeleieren in schaal 47,51 0,38 voeding 5. Tomaten 40,09 0,60 voeding 6. Geconserveerde melk 37,92 0,31 voeding 7. Levende varkens 34,31 0,39 voeding 8. Cacao-boter 31,19 0,28 voeding 9. Vogeleieren, niet in schaal 30,85 0,06 voeding 10. Aardappelen 29,51 0,40 voeding

12. geografische schaal van productienetwerken en markten wereld Europa Nederland markt productie regio-vliegtuigen fietsen kabel-TV wereld uitgeverijen telecom-apparatuur verf overschat het belang van lokale clusters niet! vrachtwagens Europa plastics, polymeren industrieel textiel zuivel kunststofverw. Nederland topsegment jachten wegtransport kleine jachten snijbloemen copiers regio bouw kassenbouw kustvaart cacao tomaten baggeren

13. flowers & food hightech-systemen en -materialen water creatieve industrie chemie pensioenen & sociale verzekeringen Kanshebbers life sciences en gezondheid logistiek The Hague. Residence of Peace and Justice ICT Duurzame energie Sleutelgebieden IP 2004 (tot 2010) bottom-up: collecties van voorstellen uit het veld

14. Beoordeling huidige topsectoren (2010) op basis van exportkracht • Agrofood (incl. tuinbouw) • Chemie • High-Tech • Natte bouw (niet hele ‘watercluster’) Niet • Gezondheid • Energie • Wellicht sterk in relatie tot de andere: • Logistiek • Creatiefef KIJK DUS UIT VOOR ‘PICKING WINNERS’/ WENSGEDREVEN STRATEGIE

15. Creatief (of slim) innovatiebeleid • Op basis van gedegen kennis van de huidige situatie • met zo weinig mogelijk middelen • een kansrijke toekomstkoers uitzetten.

16. Evaluatie • focus op R&D-uitgaven, telkens weer dat achterlopen op andere landen en ‘modellen’ • hoe komt het eigenlijk dat NL het zo goed doet? • innovatie ≠ technologie • diensteneconomie en ‘hidden innovation’ • een ingewikkeld kluwen (ecosysteem?), te veel institutionele innovatie (steeds weer nieuwe programma’s en structuren) en te weinig ‘creatieve destructie’ • angst voor kiezen; ‘toekomst als vlucht vooruit’ • NL is te rijk voor efficiënt innovatiebeleid

17. creatief innovatiebeleid senso strictu • zakelijke aspecten in creatieve opleidingen • stages en leerplekken • onderzoek dubbel succescriterium • financiering starters, doorgroeiers (incl. beoordeling en coaching) • huisvesting: broedplaatsen, co-working, incubators, accelerators (~ gespecialiseerde angels) en gedeelde productie-infrastructuur • slim aanpassen generieke innovatie-instrumenten • stimuleren creatieve crossovers, bijv. design vouchers • exportbevordering, internationalisering • intellectuele eigendom, regeling pitches

18. Vragen?Opmerkingen?[alle dia’s mogen met bronvermelding gebruikt en gepubliceerd worden] Dany.Jacobs@uva.nl