KALICI ORGANİK KİRLETİCİLERE İLİŞKİN STOCKHOLM SÖZLEŞMESİ

1. KALICI ORGANİK KİRLETİCİLERE İLİŞKİN STOCKHOLM SÖZLEŞMESİ Kapsamında Yapılan Faaliyet ve Çalışmalar Bursev DOĞAN ARTUKOĞLU Şube Müdürü V. ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KİMYASALLAR YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Kasım 2012 - ANKARA

2. Stockholm sözleşmesi Amaç: Önleyici yaklaşım prensibi çerçevesinde, insan sağlığı ve çevreyi kalıcı organik kirleticilerin olumsuz etkilerinden korumaktır. Kapsam: • İlk on iki (23 Mayıs 2001): 12 kimyasal (8 pestisit - 2 sanayi kimyasalı - 2 kasıtsız üretimden kaynaklanan yan ürün) • Yeni dokuz (26 Ağustos 2010) : 9 kimyasal (5 pestisit – 4 sanayi kimyasalı) • Son bir (2012) : 1 pestisit

3. Mevcut Durum - Sözleşme Stockholm Sözleşmesi: • Mayıs 2001’de imzalandı • Mayıs 2004’te taraf ülkeler için yürürlüğe girdi • 152 ülke imzalamış 178 Ülke Taraf

4. Stockholm Sözleşmesi - Yükümlülükler • 12+9+1 kimyasalın • Yasaklanması (üretim/kullanım), • Ticaretinin gerçekleştirilmesi (Rotterdam Sözleşmesi), • Emisyonların takibi ve envanterlerinin oluşturulması, • Emisyonların Azaltılması (BAT/BEP ), • Ulusal Uygulama Planın (UUP) hazırlanması,güncellenmesi ve uygulanması, • Atıkların bertarafı (Basel Sözleşmesi), • Kirlenmiş alanların tespiti (mümkünse temizlenmesi). • Yeni eklenen kimyasallara göre UUP’nin güncellenmesi • Uygulama Raporlarının Sekreterya’ya sunulması • İdari ve Teknik tedbirlerin alınması

5. Mevcut durum - Ülkemiz • 2001’de imzalandı. • 14 Ekim 2009’da taraf oldu.

6. Mevcut durum - Ülkemiz • Resmi Odak Noktası - Kimyasallar Yönetimi Dairesi Başkanlığı. • Ulusal Uygulama Planı-UUP -2007 yılında taslak olarak hazırlandı, -2010 yılında revize edildi, -2011 yılında Sözleşme Sekreteryasına iletildi. • 12+9+1 kimyasaldan; • 13 pestisit yasaklandı (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) • 2 adet sanayi kimyasalı (PCB ve HBB’ler) yasaklandı (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı). • Kasıtsız üretimden kaynaklanan KOK’lar (Dioksin, Furan, PCB emisyonları ) sınırlandırıldı (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı). • PCB’li atıkların envanter çalışması başlatıldı.

7. Yürütülen Projeler • Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stokholm Sözleşmesinin Uygulanması Yönünde Öncelikli Faaliyetlerin Tespiti Projesi (Tamamlandı)

8. Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stokholm Sözleşmesinin Uygulanması Yönünde Öncelikli Faaliyetlerin Tespiti Projesi (Tamamlandı) • 2004-2007 • Mali destek: $ 367.000 (GEF) • Uygulayıcı kuruluş: UNIDO • Nihai hali: Ocak 2008

9. UUP Planı İçeriği Ulusal Uygulama Planı • 17 adet etkinlik (strateji) • 127 adet eylem planı http://chm.pops.int/Implementation/NIPs/NIPSubmissions/tabid/253/Default.aspx

10. Yürütülen Projeler • Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi’nin Ulusal Uygulama Planı’nın Güncellenmesi ve Gözden Geçirilmesi Projesi

11. Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi’nin Ulusal Uygulama Planı’nın Güncellenmesi ve Gözden Geçirilmesi Projesi Projenin Amacı : • Güncellenmiş UUP’nin hazırlanması • Sorumlulukların yerine getirilmesi • Paydaşların kapasitesinin arttırılması, farkındalığın arttırılması

12. Yürütülen Projeler • KOK Stoklarının Ortadan Kaldırılması ve KOK’ların İstenmeden Yapılan Salınımlarının Azaltılması Projesi

13. Mevcut KOK Stoklarının Ortadan Kaldırılması ve KOK’ların İstenmeden Yapılan Salınımlarının Azaltılması Projesi Amacı; • Mevcut KOK kalıntılarının ortadan kaldırılması, • KOK’ların yönetilmesine ilişkin bir kapasite sağlanması, • KOK faaliyetlerinin ulusal kimyasal yönetim esaslarına entegre edilmesi, Yoluyla insan sağlığı ve çevrenin korunması.

14. Projenin Bileşenleri 1. Bileşen: Mevcut KOK Stokları / Atıklarının Bertaraf Edilmesi 2. Bileşen: Gelecekteki PCB Stoklarının Çevreyle Uyumlu Etkin Yönetimi için Planlama Yapılması / Kapasite Geliştirilmesi 3. Bileşen: İstenmeden Üretilen KOK Salınımlarının Azaltılması 4. Bileşen: KOK’larla Kontamine Olmuş Alanlar için Yönetim Kapasitesi oluşturulması 5. Bileşen: KOK’lar ve Etkin bir Kimyasallar Yönetimi için Kurumsal / Düzenleyici Kapasitenin Güçlendirilmesi

15. Yürütülen Projeler • 850/2004/EC sayılı Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğünün Türkiye’de Uygulanması Amacıyla Kapasite Oluşturmaya Yönelik Proje (IPA 2010)

16. AB Mevzuatı 850/2004/EC Sayılı Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğü Sözleşmenin AB’de uygulama Tüzüğü; • Sözleşme hükümleri, • KOK Protokolünün yükümlülüklerini içermektedir.

17. KOK Tüzüğünün Uygulanmasına yönelik IPA-2010 Projesi • Amaç; • Tüzüğünün Türkiye’de uygulanması için kapasite geliştirmek ve güçlendirmek • IPA 2010 yılına sunuldu ve kabul edildi. • Bütçe 1 Milyon Avro • Proje bitiminde; • Ulusal Uygulama Planı Tüzük kapsamında revize edilecek • Eğitim programları düzenlenecek • Düzenleyici ve sektörel etki analizleri hazırlanacak. • Ayrıca halkın bilinçlendirilmesi için web sayfası ve gerekli broşür/dokümanlar hazırlanacaktır.

18. “İnsanın doğaya karşı davranış biçimi son derece önemlidir, çünkü artık insan doğayı değiştirme ve ortadan kaldırma gücüne sahip hale gelmiştir. Oysa insan doğanın bir parçasıdır ve doğaya karşı verdiği savaş, kaçınılmaz olarak kendisine karşı verdiği bir savaştır. ” Rachel Carson, 1964 İlginiz için teşekkürler..