AFET YÖNETİMİ VE ACİL YARDIM PLANLARI

1. AFET YÖNETİMİVEACİL YARDIM PLANLARI Necmettin ŞAHİN Yük. Şehir Plancısı İzmir Valiliği Kriz Yönetim Merkezi

2. Afet; • Fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, • Normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen, • Etkilenen topluluğun kendi imkân ve kabiliyetlerini kullanarak üstesinden gelemeyeceği doğal, teknolojik veya insan kökenli olayların doğurduğu sonuçlardır.

3. Afet; • Sadece bir doğa olayı değil, toplumsal bir olgudur. • Teknik, sosyal, ekonomik hatta psikolojik boyutlu bir olgudur. • Doğal veya teknolojik olayın kendisi değil, olumsuz sonucudur.

4. Afet Türleri afetler • Doğal Afetler • Depremler • Su Baskınları • Toprak Kaymaları, Heyelanlar • Kaya Düşmeleri • Çığ • Kuraklık • Volkan Patlamaları, Yangınlar • Fırtına, Kasırga, Hortum, Tayfun, Tsunami vb. • Teknolojik ve İnsan Kaynaklı Afetler • Savaşlar • Terör Olayları • Salgın Hastalıklar • Yangınlar • Trafik Kazaları • Sanayi Kazaları • Baraj Patlamaları • Nükleer ve Kimyasal Kazalar

6. Afet Yönetimi Nedir ? Afet Yönetimi; Afetlerin önlenmesi ve zararlarının yok edilmesi veya azaltılması amacıyla afet öncesi ve sonrasında yapılması gereken faaliyetlerin planlanması, yönlendirilmesi, desteklenmesi, koordine edilmesi ve uygulanması için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, kaynaklarının bu ortak amaç doğrultusunda kullanımını gerektiren bir yönetim şeklidir.

7. afet yönetimi çok yönlü çok karmaşık çok dinamik çok aktörlü çok aşamalı çok disiplinli çok kapsamlı

8. Afet Yönetimi Evreleri • Zarar Azaltma • Hazırlık Afet Öncesi Risk Yönetimi 3. Müdahale 4. İyileştirme Afet Sonrası Kriz Yönetimi Evreler bazen çakışabilir, bazen de aynı anda yürütülmeleri gerekebilir. Bu durum, evreler arasındaki kesin ayrımı zorlaştırabilir.

9. AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ ZARAR AZALTMA HAZIRLIK İYİLEŞTİRME MÜDAHALE KRİZ YÖNETİMİ

10. Afet Yönetimi Evreleri Risk Yönetimi Oluşabilecek zarar ve olumsuzlukların en aza indirilebilmesi için, bu olumsuzlukların niteliklerinin araştırılması ve zararları azaltmak üzere önceden alınabilecek etkin önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasıdır.

11. Afet Yönetimi Evreleri Kriz Yönetimi Afet durumunda oluşan sorunların belirlenip en kısa sürede en az zararla atlatılması için gerekli kararların süratle alınması ve uygulanması faaliyetlerini kapsar.

12. Afet Yönetimi Evreleri 1.Zarar Azaltma Afet tehlikesinin önlenmesi veya büyük kayıplar doğurmaması için alınması gereken tüm önlemler ve faaliyetleri içerir.

13. Afet Yönetimi Evreleri 1. Zarar Azaltma Ülke ve Bölge Ölçeğinde; • Yasal mevzuat ve yönetmeliklerin gözden geçirilmesi, gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi, • Tehlike haritalarının hazırlanması, • Bilimsel ve teknik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması, • Afet erken uyarı ve kontrol sistemlerinin kurulması ve geliştirilmesi, • Afetlere karşı önleyici ve zarar azaltıcı mühendislik önlemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması.

14. Afet Yönetimi Evreleri 1. Zarar Azaltma Yerleşme Ölçeğinde; • Afet tehlike/risklerinin belirlenmesi, önlemlerin alınması, • Bilgilendirme, bilinçlendirme ve baş edebilme kapasitesini geliştirme, • Afet öncesi ve sonrasında uygulanan mevzuat ve kurumsal yapılanmanın geliştirilmesi, • Araştırma-geliştirme politika ve stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması.

15. Afet Yönetimi Evreleri 2. Hazırlık Afete maruz canlıların kurtarılması ve acil yardım gereksinmelerinin karşılanması için gerekli arama-kurtarma kabiliyetinin geliştirilmesi ve zinde tutulması ile afet sonrasında ihtiyaç duyulacak tüketim maddeleri için stok oluşturma ve dağıtım hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin ilkelerin belirlenmesi ve uygulamaların yapılandırılması işlerini kapsar.

16. Afet Yönetimi Evreleri 2.Hazırlık • Acil durum planlarının hazırlanması ve geliştirilmesi, • Planlarda görev verilen personelin eğitim ve tatbikatlarla bilgi düzeyinin geliştirilmesi, • Arama-kurtarma faaliyetlerinin örgütlenmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, • Alarm ve erken uyarı sistemlerinin kurulması ve geliştirilmesi, • Gerektiğinde bölgesel ve yerel ölçekte acil yardım malzemelerinin stoklanması.

17. SEN NEYE HAZIRSAN, O DA SENİN İÇİN HAZIRDIR. Marc Victor Hansen

18. Afet Yönetimi Evreleri 3. Müdahale Afet sırasında veya hemen sonrasında, mümkün olan en kısa süre içerisinde çok sayıda insan hayatını kurtarma, hayati gereksinimlerini karşılama çalışmalarının tümüdür. Afetin oluşundan hemen sonra başlayarak, afetin büyüklüğüne bağlı olarak 1-2 aylık süre içerisinde gerçekleştirilen faaliyetlerdir.

19. Afet Yönetimi Evreleri 4. İyileştirme Afete uğrayan toplumun yaşam koşullarını yeniden oluşturma amacıyla, olası afet risklerini azaltmak için sistemli bir özendirme ve gerekli düzenlemeleri yapmak için alınan kararlar ve faaliyetlerin tümüdür. Afetin büyüklüğüne bağlı olarak 1-2 yıl sürebilen tüm faaliyetlerdir.

20. Afet Yönetimi Evreleri 4. İyileştirme Hedef; • Zarara uğramış birey ve toplulukları desteklemek. • Toplumu olası bir yeni afet karşısında daha dirençli kılmak. • Afete uğramış toplulukların hayati aktivitelerini zaman içerisinde geliştirilerek devamını sağlamak. • Afet öncesinden daha güvenli ve gelişmiş bir yaşam çevresi oluşturmak.

21. Afet Yönetimi Evreleri İyileştirme; • Yerel bir çalışmadır, • Çok yönlü bir çalışmadır, • Afet yönetiminin de gözden geçirilmesini gerektirebilir, • Tekrarlanabilir afet tehlikesi karşısında daha güçlü olmayı gerektirir, • Eskiye göre daha üstün standartları yakalamaktır.

22. Afet Yönetimi Evreleri Zarar Azaltma Çalışmaları : • Ulusal sismik ağın güçlendirilmesi • Makro ve mikro ölçekli çalışmalar • Risk analizlerinin yapılması • Kentsel planlama • Kentsel dönüşüm projeleri • Binaların güçlendirilmesi • Kaçak yapılaşmanın önlenmesi • İdari tedbirler • Doğal afet sigortası sisteminin geliştirilmesi

23. Afet Yönetimi Evreleri Hazırlık Çalışmaları : • Risk belirleme • Senaryo ve faraziyeler • Eğitim çalışmaları • Arama kurtarma ekiplerinin örgütlenmesi • Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) çalışmaları • Acil haberleşme sisteminin oluşturulması

24. Afet Yönetimi Evreleri Müdahale Çalışmaları : • Örgütlenme • Acil Yardım/Hizmet grupları planlarının uygulanması • Diğer kurum ve kuruluşların acil yardım planlarının uygulanması

25. Afet Yönetimi Evreleri İyileştirme Çalışmaları : • Psikososyal destek • Geçici iskanın sağlanması • Kalıcı konutların yapımı • Altyapı onarım ve yapımı • Yeniden planlama çalışmaları

26. Sonuç olarak afet, • Beklenilmedik bir olaydır. • Streslidir. • Hassas bir konudur. Herkes ilgilidir. • Çok disiplin gerektirir. • Çok fazla medya baskısı vardır. Bu nedenle afet yönetimi zordur ve tüm kurum ve kuruluşlar ile kaynakların ortak amaç doğrultusunda kullanımını gerektirir.

27. Acil Yardım Planı • Bir yerleşme biriminin karşı karşıya bulunduğu tehlikeleri tespit eden, • Oluşacak tehlikelerde uğranacak kayıp ve zararları belirleyen, • Oluşacak afetlerde kimlerin, ne zaman, hangi görev ve yetkiyle, hangi kaynaklar kullanılarak görev üstleneceğini tanımlayan bir belgedir.

28. Acil Yardım Planı Nasıl Olmalı ? • Anlaşılır,gerçekçi ve kabul edilebilir olmalı, • Gerçekçi senaryolar esas alınarak hazırlanmalı, • Yönetim, komuta ve kontrol mekanizmalarının ve bilgi akışının nasıl olacağını açıklıkla belirlemeli, • Görev alacak birimler ve personelin, görev, yetki ve sorumluluklarını açıklıkla belirtmeli, • Farklı kuruluşlar arası en uygun koordinasyonu sağlamalı, • Kullanılması gereken imkan ve kaynakları belirlemeli ve bunlara kolayca ulaşabilecek sistemleri oluşturmalı,

29. Acil Yardım Planı Nasıl Olmalı ? • Mevcut imkan ve kaynaklarla neler yapılabileceğini, ilave imkan ve kaynakların gerçekçi olarak nereden ve nasıl karşılanacağını göstermeli, • Acil haberleşme, ulaşım, arama-kurtarma, ilkyardım, geçici barındırma, lojistik destek, güvenlik gibi alt planları da kapsamalı, • Yaşanan her afet olayı ve tatbikatlardan elde edilen yeni dersler ve deneyimler doğrultusunda düzeltilmeli ve geliştirilmeli,

30. Plan hiç bir şeydir, ama planlama süreci her şeydir. General Dwight David Eisenhower

31. Acil Yardım Planı Hazırlanırken Yapılması Gereken Çalışmalar

32. RİSKLERİN BELİRLENMESİ P L A N HASAR VE ZARAR GÖREBİLİRLİLİĞİN BELİRLENMESİ ACİL HABERLEŞME VE ULAŞIM SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ ELDEKİ İMKAN VE KAYNAKLARIN YETERLİLİĞİNİN BELİRLENMESİ DEĞİŞİK AFETLERE GÖRE SENARYOLAR HAZIRLANMASI EKİPMAN TEMİNİ VE ORGANİZASYONUNUN SAĞLANMASI KURUMLAR ARASI KOORDİNASYONUN SAĞLANMASI KURUMLARIN PLANLARI İLE BÜTÜNLÜĞÜN SAĞLANMASI HIZLI VE ETKİLİ KOMUTA, KONTROL VE BİLGİ SİSTEMİNİN KURULMASI EĞİTİM VE TATBİKATLAR YAPILMASI

33. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME “Zarar Azaltma” ve “Hazırlık” evrelerindeki çalışmalar ; • Ülkeyi/yerleşmeleri afetlere hazırlar, • Daha güvenli ortamlarda yaşanılmasını sağlar, • Afet sonrası can ve mal kaybının az olmasını sağlar, • Afet sonrası için daha az yıkım ve daha az maliyet yaratır. Afet yönetiminde afet öncesi çalışmalar olan “Zarar Azaltma” ve “Hazırlık” evrelerine ağırlık verilmelidir.

34. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Acil Yardım Planları; • Yasal gerekliliği yerine getirmek için yasak savma mantığı ile hazırlanan ve raflarda dosyalar içinde bulunması gereken bir metin olarak görülmemelidir. • Zaman içerisinde ortaya çıkabilecek yeni ihtiyaçlar ve olabilecek değişiklikler dahil edilerek sürekli güncel tutulmalıdır.

35. Plansızlığı planlayanlar, başarısızlığa planlanmıştır.

36. Geçmişini hatırlamayanların yazgılarında geçmişi yeniden yaşamak vardır George Santayana

37. TEŞEKKÜRLER …